GEZONDHEIDSBEVORDERING
(IT3 TOETS).
Naam: Fleur Schipper
Studentnummer: 1735064
Groep: GVE-2R2E
Cursus: GVE-2.IT3-20 (Gezondheidsbevordering)
Docenten: Dorien Venema (CGO) en Rianne Evers (OO-C)
Versie: eerste poging
Inleverdatum: 19-10-2020
Opdracht 1: 1603
woorden
Opdracht 2: 2498
woorden
Opdracht 3: 980
, woorden
Opdracht 4: 1088
woorden
Opdracht 5: 350
woorden
Inhoudsopgave.
Inleiding........................................................................................................................................................ 3
Opdracht 1.................................................................................................................................................... 4
1.1. Omschrijving gezondheidsgedrag & gezondheidsprobleem.........................................................................4
1.2. Data verzameling: opzet van interview en topiclijst.....................................................................................4
1.3. Data-analyse: coderen..................................................................................................................................5
1.4. Resultaten (Theory of Planned Behaviour & objectiviteit)............................................................................5
1.4.1. Attitude..................................................................................................................................................6
1.4.2. Sociale norm..........................................................................................................................................6
1.4.3. Eigen effectiviteit...................................................................................................................................6
1.4.4. Barrières.................................................................................................................................................7
1.4.5. Kennis en vaardigheden........................................................................................................................7
1.4.6. Intentie...................................................................................................................................................7
Opdracht 2.................................................................................................................................................... 8
2.1. Gezondheidsprobleem...................................................................................................................................8
2.1.1. Oorzaken................................................................................................................................................8
2.1.2. Gevolgen................................................................................................................................................8
2.1.3. Prevalentie.............................................................................................................................................8
2.1.4. Incidentie...............................................................................................................................................8
2.1.5. Mortaliteit..............................................................................................................................................9
2.1.6. Spreiding................................................................................................................................................9
2.1.7. Levensverwachting..............................................................................................................................10
2.1.8. Model van Lalonde..............................................................................................................................10
2.2. Gedragsanalyse...........................................................................................................................................11
2.3. Resultatentabel...........................................................................................................................................13
2.4. Gedragsdoelen............................................................................................................................................14
2.5. Shared Decision Making (SDM)...................................................................................................................16
Opdracht 3................................................................................................................................................... 18
3.1. Gedragsdoel 1 – Attitude............................................................................................................................18
3.2. Gedragsdoel 2 – Eigen effectiviteit.............................................................................................................19
3.3. Gedragsdoel 3 – Sociale norm.....................................................................................................................20
Opdracht 4................................................................................................................................................... 22
4.1. Fase van gedragsverandering.....................................................................................................................22
4.2. Gezondheidsbevorderaar............................................................................................................................25
Opdracht 5................................................................................................................................................... 26
1
, 5.1. Mijn rol als gezondheidsbevorderaar..........................................................................................................26
5.2. Ethische afweging.......................................................................................................................................26
Bronnenlijst................................................................................................................................................. 27
Bijlage 1. Topiclijst....................................................................................................................................... 32
Bijlage 2. Uitgeschreven interview............................................................................................................... 33
Bijlage 3. Analyse van het interview............................................................................................................. 40
Bijlage 4. Foto presentatie........................................................................................................................... 46
2
,Inleiding.
Dit verslag staat in het teken van gezondheidsbevordering. Voor dit
project heb ik De heer M. geïnterviewd. De Heer M. heeft last van
overgewicht en dit komt tot stand door inactiviteit. Ik ben door middel van
een interview meer te weten gekomen over De heer M. en op basis van
onder andere zijn antwoorden heb ik interventies omschreven die ervoor
kunnen zorgen dat zijn gewenste gedrag stand kan blijven houden.
Tijdens het project wordt er onder andere aandacht besteed aan het TPB-
model, maar ook aan de cirkel van gedragsverandering van DiClemente en
Prochaska en Shared Decision Making. Dit zijn allemaal onderdelen die van
groot belang zijn voor het veranderen van iemand gedrag.
3
,Opdracht 1.
1.1. Omschrijving gezondheidsgedrag & gezondheidsprobleem.
Voor deze opdracht heb ik de heer M. geïnterviewd. Gezien de persoonlijke
relatie met De heer M. spreek ik hem in dit interview aan met ‘je’ in plaats
van met ‘u’. Hij is 56 jaar oud en werkzaam bij Philips. Hij wil graag meer
gaan bewegen/hardlopen. Ook heeft De heer M. last van overgewicht. Zijn
BMI is namelijk 26,6. Bij een BMI tussen de 25 en 30 spreekt men van
overgewicht en bij een BMI boven de 30 speekt men van obesitas
(Voedingscentrum, z.d.). Een aantal jaar geleden heeft hij eerder
geprobeerd om meer te gaan bewegen, omdat hij toen ook al zwaarder
was geworden. Toen heeft hij dat een langere tijd volgehouden in
combinatie met een dieet van Sonja Bakker. Toen kreeg hij kinderen en is
zijn gezonde levensstijl weggevallen. Nu merkt hij aan zichzelf dat hij weer
een aantal kilo is aangekomen en nu zou hij graag weer meer willen
bewegen om zo eventueel weer wat af te vallen. Hij probeert regelmatig
om meer te bewegen en dit gaat goed gedurende een aantal weken, maar
hij valt dan al snel weer terug in zijn oude gewoonte door bijvoorbeeld op
de bank een serie te gaan kijken in plaats van te gaan hardlopen. Hij zou
nu graag willen dat hij het gewoon goed kan volhouden in plaats van elke
keer in zijn oude gedrag terug te vallen. Hij vertelde dat hij vaak de
drempel om dan ook daadwerkelijk te gaan hardlopen te hoog vindt en het
een makkelijkere keuze vindt om lekker op de bank te gaan liggen en een
serie op Netflix te gaan kijken. Hij ervaart op de bank liggen als goede
ontspanning na een zware werkdag, dus daarom is die keuze voor hem
snel gemaakt.
Wat hij wel goed doet is proberen een zo gezond mogelijk eetpatroon aan
te houden. Zo eet hij bijvoorbeeld volkoren producten en eet hij voldoende
fruit, maar toch gaat het in de avonden vaak fout met bijvoorbeeld iets
lekkers eten bij een film of serie.
Een van de positieve effecten van bewegen is dan ook dat het zorgt voor
gewichtsverlies. Je verbrand namelijk meer calorieën als je beweegt
(Voedingscentrum, z.d.). Een verdere analyse hierover is dan ook
uitgewerkt in opdracht 2.
Naast dat bewegen een bijdrage levert aan gewichtsverlies, is het ook
bevorderend voor een algemene goede gezondheid. Onder andere werkt
sporten preventief tegen chronische ziekten. Daarnaast heeft beweging
een positief effect op stress en angst (Kenniscentrum Sport & Bewegen,
2019, 19 november).
1.2. Data verzameling: opzet van interview en topiclijst.
Voor dit onderzoek heb ik data verzameld door middel van een
semigestructureerd interview.
Dit is de beste manier voor data verzameling, omdat je hiermee
gedetailleerde informatie kan verkrijgen, maar ook omdat je door deze
manier gemakkelijker kan doorvragen indien een antwoord onvolledig of
onduidelijk is (Scribbr, 2015, 8 september). Het interview ga ik houden bij
mij thuis, omdat mijn vader daar ook woont. Het interview duurt ongeveer
een half uur en ik neem het op met behulp van de dictafoon van mijn
4
,mobiele telefoon. Ik ga aan de geïnterviewde vragen of hij ermee akkoord
gaat, dat ik dit interview met hem houd en dat ik zijn naam anonimiseer.
Dat doe ik door alleen de eerste letter van zijn voornaam te gebruiken.
De onderwerpen die ik aan bod laat komen in de topiclijst zijn: attitude,
sociale normen, eigen effectiviteit, barrières, kennis en vaardigheden en
intentie.
Deze onderwerpen zijn gekozen aan de hand van het Theory of Planned
Behaviour Model. Daarnaast ga ik proberen zo veel mogelijk door te
vragen, zodat de geïnterviewde goed nadenkt over onder andere zijn
mentale instelling ten opzichte van zijn gedrag.
Afbeelding 1. Het TPB-model. Overgenomen uit Het ASE-model: Populair
maar ontoereikend? Van Shift Behavioural Change Consultancy, z.d.
(https://shiftgedrag.nl/artikelen/het_ase_model_populair_maar_ontoereiken
d). Copyright 2020, Shift Behavioural Change Consultancy.
1.3. Data-analyse: coderen.
Als ik het interview heb gehouden, dan ga ik het gehele interview
transcriberen. Vervolgens ga ik het interview thematisch coderen. Dit doe
ik door alle genoemde onderwerpen ieder een eigen kleur geven. Zo ga ik
het gehele interview langs en bij elke zin ga ik kijken welk onderwerp
daarbij hoort en zo geef ik die zin dezelfde kleur. Op die manier wordt het
duidelijk welke informatie bij welk onderwerp hoort. Op die manier krijg je
een duidelijk overzicht van de verkregen informatie gekoppeld aan de
onderdelen van het Theory of Planned Behaviour Model (ScriptieMaster,
z.d.).
1.4. Resultaten (Theory of Planned Behaviour & objectiviteit).
De belangrijkste/opmerkelijkste bevindingen uit het interview op basis van
de gedragsdeterminanten zijn hieronder weergegeven.
5
, 1.4.1. Attitude
Als eerste gaan we kijken naar de attitude. Onder attitude wordt verstaan
wat de afweging van de voor- en nadelen zijn die een persoon verbindt
aan het vertoonde gedrag (Sassen, 2018). De heer M. gaf de volgende
voordelen aan bij zijn gewenste gedrag: je bent meer in de buitenlucht, op
het sociaal vlak heeft het een positief effect, je voelt je energieker, je bent
minder gestrest, het zorgt voor gewichtsverlies, kortom… Het heeft een
positief effect op je algemene welbevinden.
De nadelen die de heer M vertelde ten opzichte van zijn gewenste gedrag
zijn er zo goed als niet, behalve dat hij vaker spierpijn krijgt en meer last
heeft van zijn gewrichten.
Wel gaf de heer M. aan dat hij het erg belangrijk vindt om met beweging
bezig te zijn.
1.4.2. Sociale norm
Als tweede gaan we kijken naar de sociale normen. Onder de sociale
normen verstaat men de mate waarin een persoon al dan niet instemt met
de opvattingen van mensen om hem heen (Sassen, 2018).
De heer M. vertelde dat hij van jongs af aan is opgevoed met sport. Zijn
vader was namelijk voetbaltrainer en zelf heeft hij op jonge leeftijd
intensief aan sport gedaan.
Tegenwoordig is de heer M. gevoelig voor zijn omgeving. Zo merkt hij dat
als hij kennissen of vrienden ziet sporten, dat hij dan van zichzelf ook
moet gaan bewegen. Ook vindt hij dat social media een effect heeft op zijn
visie ten opzichte van beweging.
Sinds kort heeft de heer M. een hond en die heeft er wel voor gezorgd dat
hij vaker naar buiten gaat voor een wandeling en dit stimuleert hem dan
om te proberen de 10.000 stappen per dag te halen.
De heer M. geeft ook aan dat hij goed gestimuleerd wordt door zijn
dochter. Zij sport redelijk intensief en zij gaat dan ook geregeld met de
heer M. hardlopen. Wanneer zij niet samen kunnen hardlopen, dan stuurt
ze hem wel appjes om hem te motiveren.
1.4.3. Eigen effectiviteit
Als derde gaan we kijken naar de eigen effectiviteit. Eigen effectiviteit
houdt in wat de verwachting is die een persoon heeft over de haalbaarheid
van het gedrag (Sassen, 2018).
De heer M. gaf aan dat hij altijd wel gevoelig was voor de cijfers op de
weegschaal. Hij heeft vroeger een Sonja Bakker dieet gevolgd en
sindsdien let hij goed op zijn voeding. Zo eet en drinkt hij bijvoorbeeld veel
lightproducten.
Gedurende het interview vertelde de heer M. dat hij het besef heeft dat
het bij hemzelf ligt en dat hij nu echt zijn huidige gedrag graag zou willen
veranderen. Hij vertelde dat hij ervan baalt dat hij het zo’n lange tijd niet
heeft vol kunnen houden, want hij merkt dat hij nu weer is aangekomen en
dat zijn BMI te hoog is voor wat het eigenlijk zou moeten zijn. Wel is hij
ervan overtuigd dat het hem deze keer wel gaat lukken, want hij wil graag
zo oud mogelijk worden.
6