Laat maar zien
Bronvermelding
Titel : Laat maar zien
Druk : 4
Auteur : J.van Onna en A Jacobse
Uitgever : Noordhoff Uitgevers B.V.
ISBN (boek) : 9789001809287
Aantal hoofdstukken (boek) : 14
Aantal pagina’s (boek) : 358
De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je
dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft.
Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende
studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek
op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt.
Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright © 2012 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever
van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kun je je per email wenden
tot info@studentsonly.nl.
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Mens en Beeld 3
Hoofdstuk 2 Zien en maken 5
Hoofdstuk 3 Beeldend onderwijs 8
Hoofdstuk 4 Voorbereiding 10
Hoofdstuk 5 Oriënteren 13
Hoofdstuk 6 Begeleiding van het creatieve proces 15
Hoofdstuk 7 Nabeschouwen en evalueren 18
Hoofdstuk 8 Beeldaspecten 20
Hoofdstuk 9 Waarneming, beeldbeschouwing en cultuureducatie 24
Hoofdstuk 10 Aanbod en samenhang 26
Hoofdstuk 11 Sporen van ontwikkeling 28
Hoofdstuk 12 Leeftijdskarakteristieken 32
Hoofdstuk 13 Leerlijnen 34
Hoofdstuk 14 Onderzoek 36
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden.
Bron : Laat maar zien – J.van Onna e.a.
,Hoofdstuk 1 Mens en Beeld
1.1 De mens maakt beelden, beelden maken mensen
In 2008 is het vroegste beeldje van een mensfiguur gevonden, in Hohle Fels in Zuidwest Duitsland.
Het is een mammoetivoor en is zo’n 40.000 jaar geleden gemaakt. De vrouwelijke vormen van het
beeld zijn kenmerken van een vruchtbaarheidsbeeld. De echte betekenis is moeilijk te achterhalen,
omdat er weinig bekend is van de cultuur waarin het is ontstaan.
Deze vondst geeft aan dat tienduizenden jaren geleden mensen al beelden maakten. Er was dus
toen al een behoefte aan het vormgeven van beelden.
Sinds de industriële revolutie is de beeldenproductie sterk toegenomen. Mensen geven vorm aan
hun eigen omgeving door middel van gebruiksvoorwerpen, kleding, interieurs en vervoersmiddelen.
In de laatste jaren is het aantal geproduceerde beelden nog meer toegenomen. Mede door nieuwe
technologieën en nieuwe materialen.
1.2 Beeldenbrein
De mens heeft veel behoefte aan beelden, dat komt doordat meer dan de helft van de
informatieverwerkingscapaciteit gebruikt wordt voor de verwerking van visuele beelden. Dat is
meer dan de andere zintuigen.
Mensen geven betekenis aan beelden. Betekenis geven aan beelden is samen met het overdragen
van beelden, de kern van onze menselijke interactie.
1.3 Opgroeien in een wereld vol beelden
Kinderen groeien op met veel verschillende beelden: van speelgoed, miniatuurobjecten, tot
prentenboeken en kleding. De vorm speelt een belangrijke rol bij de aantrekkingskracht tot het
object. Als het object bij kinderen in de smaak valt, gebruiken zij dit als speelgoed. Kinderen vallen
op objecten met heldere kleuren of vormen of objecten die geluid maken of lekker ruiken, voelen
of smaken.
Kinderen gebruiken objecten om mee te spelen en leren al snel dat je met objecten iets kunt
uitbeelden. Kinderen geven aan de vormen of objecten een betekenis. Een voorbeeld hiervan is:
een jongetje speelt met een langwerpig blokje en maakt hierbij autogeluiden. Het blokje krijgt een
betekenis, namelijk een autootje.
Naarmate kinderen ouder worden leren zij beelden te gebruiken en ontwikkelen steeds meer oog
voor vorm en betekenis. Kinderen gaan zelf beelden produceren door bijvoorbeeld afdrukken in
het zand te maken of door te krassen op papier. Daarnaast leren de kinderen al op jonge leeftijd om
met beelden op televisie of computerschermen om te gaan, en de beelden te beïnvloeden door de
muis of joystick te gebruiken.
Zodra kinderen ouder worden, worden ze ook kieskeuriger. Ze willen dat hun verbeelding lijkt op
de werkelijkheid. Ze leren beter kijken (beschouwen) en maken (vormgeven).
1.4 De functies van beelden
Beelden hebben verschillende functies. Hieronder een aantal voorbeelden van functies die beelden
kunnen hebben.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 3
Bron : Laat maar zien – J.van Onna e.a.
,Mensen houden van plaatjes en het verzamelen hiervan. Bijvoorbeeld het verzamelen van kaarten,
stickers of postzegels. De beelden hebben een vermakende functie.
Deze functie vind je bijvoorbeeld bij kleding of woonstoffering. Mensen brengen graag versiering
in hun leven aan.
Voorbeelden van beelden met deze functie zijn icoontjes, symbolen of verkeersborden. Ze hebben
een aanwijzende, waarschuwende of regulerende functie.
Mensen waarderen sommige beelden om de puurheid of het zuivere van de vorm. Deze beelden,
bijvoorbeeld stillevens en naakten, hebben een esthetische functie.
Beelden hebben een expressieve functie zodra ze gevoelens en ideeën uitdrukken.
De vormgeving is gericht op de functionaliteit van het voorwerp.
Afbeeldingen, foto’s of tekeningen die horen bij een verhaal. Ze bieden een concretere voorstelling
bij het verhaal.
Narratief is vertellend. Het beeld heeft een vertellende functie. Voorbeelden van beelden met een
vertellende functie zijn: strips, schilderijen, reliëfs boven de poorten van gotische kathedralen.
Vormgeving die duidelijkheid verschaft in complexe situaties. Bijvoorbeeld uniformen of
sportkleding of gekleurde bordjes bij wandelroutes.
Met beelden kunnen fantasieën worden weergegeven. Deze schetsen hebben een verbeeldende
functie.
1.5 Leren met beelden
Beeldend onderwijs heeft een aantal belangrijke behoeften:
• Kinderen dienen plezier te hebben in het maken van en omgaan met beelden.
• Kinderen maken ‘van nature’ beelden en door middel van beeldend onderwijs ontwikkelen
zij hun creatief vermogen.
• Kinderen maken kennis met verschillende materialen.
• Door beeldend onderwijs maken kinderen deel uit van cultuur.
• Kinderen ontdekken zichzelf en ontwikkelen een identiteit door de interactie met beelden.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 4
Bron : Laat maar zien – J.van Onna e.a.
, Hoofdstuk 2 Zien en maken
2.1 Beelden zien
Een beeld is een voorstelling van iets. Hetgeen dat wordt waargenomen wordt in grote mate bepaald
door de persoon die het waarneemt. Elke persoon kijkt anders tegen een ‘beeld’ aan, en ieder heeft
een ‘eigen’ beeld van de omgeving.
2.2 Beelden maken
Een vormgever van beelden heeft het doel ‘een beeld te laten vertellen wat het moet vertellen’.
Nodig daarbij is om te manipuleren met visuele informatie, zoals vorm en kleur, ruimte en positie.
De maker van het beeld (vormgever) geeft het beeld zeggingskracht.
2.3 Beeldend vormgeven
Als je bezig bent met het maken van beelden noemen we dat beeldend vormgeven.
Als we vormgeven dan geven we betekenis aan een beeld: door materiaal een vorm te geven om
daarmee iets uit te drukken. Bij het vormgeven stem je de drie componenten op elkaar af.
Een beeldend werkstuk komt tot stand door een volwaardig beeldend vormgevingsproces. Dat
houdt in: je gaat op zoek naar materiaal. Het materiaal verander je van vorm en zo creëer je een
nieuwe betekenis. De maker bevindt zich in een proces van bewuste beschouwing met aandacht
voor onderzoek naar mogelijkheden en werkwijze met materiaal en gereedschap.
Betekenis, vorm en materiaal zijn productcomponenten.
Beschouwing, onderzoek en werkwijze zijn procescomponenten.
Zie Cirkelmodel als schema voor beeldend vormgeven: hfst 2; blz 29; Laat maar zien; Jos van
Onna & Anky Jacobse
2.4 Productiecomponenten
Een beeld heeft drie componenten: betekenis, vorm en materiaal.
Component 1: betekenis
De betekenis is het geheel van associaties dat het beeld bij de beschouwer teweeg kan brengen.
De betekenis van een beeld wordt bepaald door drie betrokken factoren, namelijk: het beeld, de
persoon en de culturele context.
Betekenis in drie lagen
Er zijn drie verschillende soorten betekenissen, de visuele betekenis, de objectbetekenis en de
symbolische betekenis.
Bij de visuele betekenis kijk je naar hoe een beeld is opgebouwd. Wat zijn de vormen en kleuren
van het object en hoe is het beeld opgebouwd?
Bij de objectbetekenis is aan het beeld niet altijd af te leiden wat de betekenis is. Je moet bijvoorbeeld
een tekst erbij lezen om de betekenis te achterhalen.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 5
Bron : Laat maar zien – J.van Onna e.a.
