Samenvatting van het boek Overdracht en tegenoverdracht, geschreven door Fee van Delft. De samenvatting is van de 5e druk van het boek, ISBN 9789059318250. Het uittreksel van Overdracht en tegenoverdracht is geschreven door uitgever StudentsOnly en volledig inhoudelijk gecheckt.
Titel : Overdracht en Tegenoverdracht
Druk : 5
Auteur : F. van Delft
Uitgever : Boom uitgevers Den Haag
ISBN (boek) : 9789059318250
Aantal hoofdstukken (boek) : 5
Aantal pagina’s (boek) : 120
De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je
dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft.
Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende
studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek
op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt.
,Hoofdstuk 1 Een oriëntatie op de begrippen overdracht en
tegenoverdracht
1.1 Projectie en overdracht
De begrippen overdracht en tegenoverdracht zijn door Sigmund Freud (1856-1939) ontwikkeld.
De betekenis van deze begrippen (binnen de psychoanalyse):
• Overdracht: het (onbewust) overdragen of overbrengen van oude (kind)gevoelens door de
cliënt (hulpvrager) op de therapeut of hulpverlener.
• Tegenoverdracht: het (onbewust) overdragen of overbrengen van oude (kind)gevoelens door
de therapeut (hulpverlener) op de cliënt.
Het verschil tussen projecteren en overdracht:
• Projectie betekent dat je onbewust je eigen gevoelens plaatst in iemand anders: jij bepaalt
hoe iemand anders zich voelt.
• Overdracht betekent dat jij invult hoe de ander zich tegenover jou voelt, hoe de ander zich
voelt tegenover jou.
Voor een voorbeeld uit de praktijk zie: hfst 1; blz. 14&15; Overdracht en tegenoverdracht; F. van
Delft
1.2 Overdracht en tegenoverdracht
Pas later in de psychoanalyse werden overdracht en tegenoverdracht centrale begrippen.
Reacties die voortkomen uit oude gevoelens komen vaak voor in afhankelijkheidsrelaties (zoals
partnerrelaties, opvoedsituaties e.d.)
1.2.1 Herkenbaarheid situatie en persoon
Overdrachtsgevoelens kunnen op twee manieren worden opgeroepen:
1. Herkenbaarheid van de situatie ( situatie draagt kenmerken van een situatie van vroeger)
2. Gelijkenis in de persoon (persoon draagt kenmerken van personen van vroeger)
1.3 Professioneel begeleiden
De informatie in dit boek is vooral bedoeld voor mensen die anderen professioneel begeleiden in
hun ontwikkeling of problematiek.
Er wordt een driedeling gemaakt in situaties van begeleiding
1. Ambulante begeleiding : begeleiding waarbij de cliënt binnenkomt en weer weggaat.
2. Semi-residentiële begeleiding : begeleiding waarbij de cliënt een of meer dagdelen in een
voorziening verblijft.
3. Residentiële voorzieningen : begeleiding waarbij de cliënt langdurig in een voorziening
verblijft.
,In alle relaties die mensen met elkaar aangaan is altijd sprake van bewuste of onbewuste
(tegen)overdracht. Als coach of begeleider (de autoritaire rol) moet je situaties van overdracht
kunnen herkennen, omdat het de positieve ontwikkeling van de cliënt kan tegengaan.
De werker zal kritisch moeten kijken naar zijn gedrag en bedoelingen (als werker en collega) om
inzicht te krijgen in overdrachtsmechanismen. Dit kritisch kijken ofwel reflecteren kan pijnlijke
gevoelens opwekken en is niet altijd gemakkelijk. Maar een werker moet kunnen reflecteren op
zijn eigen gedrag om daarna te kunnen reflecteren op:
• de relatie met de cliënt of medewerker
• het gedrag van de cliënt of medewerker
2.1 De psychoanalytische benadering
Volgens de psychoanalyse bestaat de persoonlijkheid van een mens uit drie componenten die elkaar
beïnvloeden:
• Het Id : Het instinctmatige, de reflexen (ook wel libido, het kind in de persoon) Werkt vanuit
het lustprincipe:
• het levensinstinct: zoals genieten
• het doodsinstinct: zoals agressie
Door bijsturing van de omgeving leren we het Id beheersen: we leren uitstellen.
• Het Superego: Hoe het hoort, normen&waarden en het geweten (tegenpool van het Id).
Werkt vanuit het morele of ideële principe: Door invloed van de omgeving en opvoeding
komt het superego tot stand.
• Het Ego: Het bewuste en het rationele weten (beïnvloedt het gedrag dat we laten zien aan
anderen). Werkt vanuit het realiteitsprincipe: Het Ego bemiddelt/dealt met het Id en het
Superego; tussen instinct en geweten en daar komt gedrag uit dat gepast of gewenst is.
Het Id, Het Superego en het Ego = je persoonlijkheid
Overdracht: het Ego is niet alert genoeg om op een juiste manier te bemiddelen tussen het Superego
en het Id.
Persoonlijkheidsstoornis: Het Ego is dan verstoord. Het Ego kan niet op een goede manier
bemiddelen tussen de 3 componenten.
Conflicttheorie: zo wordt de psychoanalyse genoemd omdat de drie componenten elkaar steeds
wederzijds beïnvloeden.
Als onbewuste gevoelens vanuit het Id en de Superego bewust worden gemaakt in het Ego (door
zelfevaluatie of therapie), kan de cliënt of de medewerker ermee aan de slag.
2.2 Overdracht
Bij overdracht schrijft de cliënt de therapeut of hulpverlener eigenschappen toe die toebehoren aan
personen van vroeger. Als de cliënt deze gevoelens niet onderkent, kunnen ze een problematische
rol gaan spelen in de later gekozen intieme relaties. De gevoelens van de cliënt kloppen niet met
de actuele situatie, maar ze spelen daar wel een rol in. Want die gevoelens bepalen grotendeels de
aard van de relatie tussen cliënt en hulpverlener (of een andere afhankelijkheidsrelatie).
2.3 Weerstand
Een andere reactie die door overdrachtsgevoelens kan ontstaan is weerstand.
Hierbij gaat de cliënt zich verzetten tegen de ongewenste gevoelens of onzekerheid. Weerstand
kan op allerlei manieren voorkomen. De cliënt zal deze gevoelens moeten erkennen en voelen om
ze los te kunnen laten. Maar ook de hulpverlener moet het gevoel van weerstand bij de cliënt
herkennen, de cliënt hierin begrijpen en het gedrag van de cliënt kunnen benoemen (op een manier
zodat de cliënt het begrijpt).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper StudentsOnly. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
