Samenvatting van geschiedenis werkplaats vwo hoofdstuk/tijdvak 10: de tijd van televisie en computer. Boven iedere paragraaf staat het bijbehorende kenmerkend aspect. Belangrijke begrippen zijn dikgedrukt.
Geschiedenis tijdvak 10: tijd van televisie en computer (1950-heden)
KA: De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
Vanaf 1870 kwam het modern imperialisme op in het westen. Hierbij werden grote
gebieden in Afrika en Zuidoost-Azië veroverd. Na de 1 e Wereldoorlog (1919) kwam er
verzet tegen de westerse hegemonie → meer macht of invloed dan anderen op
politiek, handel, cultuur en wetenschap. Er kwam nationalisme in de koloniën. Vanaf
1945 komt dekolonisatie, de koloniën worden onafhankelijk.
In Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten worden de eerste koloniën onafhankelijk
(1945-1953). Daarna vindt dekolonisatie in veel landen in Afrika plaats (1951-1980)
en als laatste worden delen van het Caribisch gebied onafhankelijk (1965-1975). Zo
wordt bijvoorbeeld Suriname onafhankelijk van Nederland in 1975. Veel koloniën
werden onder dwang van de Verenigde Naties opgegeven.
Oorzaken voor de opkomst van het nationalisme in de koloniën:
Economische uitbuiting en wereldcrisis (jaren ’30)
Geen inspraak in het bestuur
De VS en de SU waren tegen het imperialisme, ze hadden een antikoloniale
opstelling.
De elite van de koloniën gaan naar Europa om onderwijs te volgen; ze krijgen
te maken met Europese vrijheid, gelijkwaardigheid en meningen.
Er wordt in de koloniën ook voor meer onderwijs gezorgd. Er komt een
beschavingsoffensief, zo wordt de bevolking zich meer bewust van de situatie.
Oorzaken dekolonisatie na 1945:
Japan had in de 2e Wereldoorlog laten zien dat westerse
landen/mogendheden te verslaan waren
De VS en de SU wilden veel bondgenoten
Gevolgen van de dekolonisatie voor de nieuwe landen:
Dictaturen en (burger)oorlogen; veel landen waren niet gewend om zichzelf te
besturen en ze bevatten verschillende bevolkingsgroepen.
Economische overheersing en uitbuiting door het westen. Veel grote bedrijven
hebben nog veel macht.
KA: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
De Koude Oorlog is een periode van vijandschap tussen de Verenigde Staten en de
Sovjet-Unie (1945-1989). Deze mogendheden hadden hele verschillende
opvattingen over de maatschappij.
VS SU
Kapitalisme Communisme
Democratie Dictatuur
Vrije markteconomie Planeconomie
Individuele vrijheid Gelijkheid
De Sovjet-Unie dacht dat de Verenigde Staten bezig was met Westers imperialisme.
Ze dachten dat de Amerikaanse bedrijven bezig waren zich over de hele wereld te
, vestigen, om iedereen afhankelijk van hun te maken. Ze voelden zich bedreigd door
de Amerikanen. In Potsdam heeft Truman tegen Stalin gezegd over een atoombom
te beschikken. Dit was het begin van de wapenwedloop.
De VS daarentegen dacht dat de SU bezig was met een communistische
wereldrevolutie. In de 2e Wereldoorlog kwam het Rode Leger van de SU op en ze
trokken zich niet terug. Dit was de aanleiding voor de gedachte van de VS. De SU
zei dat dat was zodat de SU niet nog een keer zou worden aangevallen door het
Westen.
Een andere oorzaak was dat andere landen verzwakt waren door de oorlog, de VS
en SU waren verreweg de sterkste landen.
De landen met ongeveer dezelfde ideologie als de VS (de westerse landen) werden
bondgenoten van de VS en hoorden bij de NAVO, een militair bondgenootschap.
Aan de andere kant hoorden de oosterse landen bij de SU. Zij sloten ook een militair
bondgenootschap, het Warschaupact. Zo ontstond het IJzeren Gordijn, een grens
dwars door Europa tussen de VS en haar bondgenoten en de SU en haar
bondgenoten.
Truman vreesde voor uitbreiding van het communisme. Dit leidde tot de
Trumandoctrine → landen helpen tegen het communisme. Dit leidde tot
containmentpolitiek → het communisme indammen in de landen waar de VS
communistische expansie vreesde. Een onderdeel van deze politiek was de
Marshallhulp (1947) → economische hulp aan Europese landen na WOII, in ruil voor
samenwerking en Amerikaans toezicht.
In 1949 werd China communistisch, daardoor werd de SU veel sterker en moesten
de VS hun containmentpolitiek uitbreiden. In Zuidoost-Azië waren koloniën vanaf
1945 aan het dekoloniseren en de VS waren bang dat die onafhankelijke koloniën
ook communistisch zouden worden. Daarom gingen ze die koloniën ook ‘’steunen’’.
Tussen de VS en de SU kwam een wapenwedloop op gang. Een race om het
sterkste wapenarsenaal te krijgen (atoomwapens). Deze wedloop vergrootte de kans
op een atoomoorlog. Dit was erg dubbel omdat ze allebei de meeste wapens wilden,
maar daardoor durfden ze ook allebei niet aan te vallen.
Berlijn wordt na de 2e Wereldoorlog verdeeld tussen de geallieerden, de rechterkant
voor de VS en de linkerkant voor de SU. Er kwam een Berlijnse Muur (1947-1989).
Deze muur liep dwars door huizen heen en scheidde families. Deze bouwde de
Russische leider omdat iedereen naar West-Berlijn vluchtte, daar was het beter. Hij
wilde dit tegengaan. Een ander conflict in de Koude Oorlog was de Koreaoorlog
(1950-1953). Tijdens deze oorlog vochten de Amerikanen tegen de communisten
maar niet direct tegen de SU, vandaar de Koude Oorlog. Er was ook de Cubacrisis
(1962), het hoogtepunt van de spanningen tijdens de Koude Oorlog. Hier liep het
bijna uit op een directe oorlog tussen de VS en SU. Cuba was een bondgenoot van
de SU. Amerikaanse geheime diensten kwamen erachter (1962) dat de SU bezig
was met raketten te plaatsen op Cuba. De SU trekt haar boten met wapens
uiteindelijk terug en er komt geen oorlog.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rosiework. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
