Complete hoorcollege aantekeningen en arresten van het vak Intellectuele Eigendom in een Digitale Samenleving (IEDS) aan de VU. Duidelijk en overzichtelijk geschreven. Succes met je tentamen!
INTELLECTUELE EIGENDOM IN EEN
DIGITALE SAMENLEVING
HOORCOLLEGES
WEEK 1 DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING
Overzicht module:
Voornamelijk auteursrechtelijk.
Auteursrecht bestaat uit:
Exploitatierechten: economisch georiënteerde rechten;
o Verveelvoudigen en openbaarmaking.
o Het eerste exploitatierecht = verveelvoudigen.
o Het tweede exploitatierecht = openbaarmaking.
Persoonlijkheidsrechten: rechten die nauw verbonden zijn met de persoon
van de auteur.
o Recht op naamsvermelding, etc.
Beperkingen:
Inbreuken door derden (verveelvoudiging of openbaarmaking zonder
toestemming van de auteur of zonder diens naamsvermelding) kan achteraf
gerechtvaardigd worden door een beperking.
De auteursrechtinbreuk is door een beperking geoorloofd.
Vb. parodie, gerechtvaardigd citeren van een werk, kopiëren voor eigen
gebruik (thuiskopie).
Portretrecht: rechten die geldt t.a.v. foto’s waarop een persoon te zien is.
Makerschap:
Art. 1 Auteurswet (Aw): auteursrecht komt toe aan de maker van het werk.
Naburige rechten: afgeleiden rechten van het auteursrecht.
Rechten voor personen die niet per se zelf een creatieve prestatie hebben
geleverd t.a.v. een auteursrechtelijk werk, maar uitvoeren en daarvoor beloond
worden.
Auteurscontractenrecht: specifiek nieuw onderdeel uit de Aw.
Regels waarmee de wetgever de posities van individuele makers beoogt te
versterken.
Domeinen van de IE:
IE bestaat uit meerdere rechtsgebieden (zie bovenstaande overzicht).
Ieder gebied beschikt over eigen doelen.
Octrooirecht: ziet op de bescherming van uitvindingen.
o Bescherming van techniek.
1
, o Doel: bevorderen van technische innovatie.
o Zodat er meer uitvindingen worden gedaan.
Merkenrecht: ziet niet zo zeer op het aansporen van creatie, maar meer op het
tot stand brengen van een functionerende markt.
o Beogen markttransparantie te creëren met een merk
(onderscheidingsteken) kan de consument het product van de ene
onderneming van het product van de andere onderneming
onderscheiden.
Auteursrecht: ziet net als het octrooirecht toe op het bevorderen van innovatie,
maar dan de bevordering van culturele innovatie.
o Aanmoediging van creatie en verspreiding van nieuwe creatieve
werken.
De rechtsgebieden kunnen overlappen, maar zijn over het algemeen strikt afgebakend.
Auteursrecht:
Art. 1 Aw:
Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van
letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit
openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de
wet gesteld.
Monopolie positie: zodra een werk auteursrechtelijk beschermd is, mag een
derden dat werk niet zonder toestemming van de rechthebbende
verveelvoudigen of openbaar maken.
o Anders auteursrechtinbreuk.
Tenzij beperking is toegestaan: de inbreuk is dan gerechtvaardigd op grond
van een wettelijke beperking.
Ratio van bescherming:
Twee ratio’s:
1. Aan de invoering van het auteursrecht liggen niet alleen pragmatische
doelmatige redenen ten grondslag;
Incentive(-theorie): bescherming dient als stimulans voor investeringen in
informatieproducten.
o Het auteursrecht moedigt creatievelingen aan om creatief te zijn.
o Men wordt aangemoedigd om deze te creëren én te verspreiden (delen
met de wereld).
o Theorie ziet uitsluitend op het bereiken van het doel:
Het auteursrecht is het middel waarmee toegang tot
informatieproducten voor de samenleving als geheel wordt
bevorderd, zodat die samenleving daarvan kan profiteren.
2. Maar ook overwegingen van rechtvaardigheid.
Reward(-theorie): vergoeding van creatief werk.
o Het auteursrecht is er niet alleen om het doel te bereiken, maar ook
omdat de invoering daarvan redelijk en billijk wordt geacht voor de
auteur.
o De auteur heeft tijd, energie en geld gestoken in het creëren van een
creatief werk en het is gerechtvaardigd hem hiervoor te belonen.
o Fysieke prestatie valt onder eigendom.
Een intellectuele prestatie verdient bescherming.
2
, o Theorie ziet op overwegingen van rechtvaardigheid:
De focus ligt op de auteur zelf, die beloont moet worden, en niet
op de samenleving als geheel, die moet profiteren van
informatieproducten.
Aannames:
Auteursrecht zou de motor zijn van de vrijheid van meningsuiting.
o Hangt samen met de incentive-theorie.
o Omdat de auteur een economisch exploiteerbaar recht krijgt, in ruil
voor het delen van de vrije mening en deze zodoende ook meer geuit
zal worden (gezien de bijkomende bescherming).
o Kritiek: auteursrecht bestaat uit exclusieve rechten. Hierdoor mag het
beschermde niet vrij gebruikt worden door derden.
Dit zorgt voor een gelijktijdige inperking van de vrijheid van
meningsuiting.
Om de balans te waarborgen, kennen we wettelijke
beperkingen.
Auteursrecht zou bijdragen aan de opbouw/bevordering van culturele identiteit.
o Hangt tevens samen met de incentive-theorie.
o De gedachte is dat een land meer status krijgt, zodra er meer culturele
werken van afkomstig zijn.
o Al het oude cultureel materiaal (welke na afloop van het auteursrecht
van rechtswege in het publieke domein vallen) wordt het cultureel
erfgoed genoemd.
De incentive-theorie en reward-theorie vormen de belangrijkste primaire
grondslagen van het auteursrecht.
Incentive:
Gedachten is dat het auteursrecht de creatie en verspreiding van cultureel materiaal
bevorderd.
Waarom: omdat het auteursrecht een bepaalde periode van markexclusiviteit in het
leven roept.
Zodra men een werk heeft gemaakt, geniet de maker langer dan een eeuw
exclusieve rechten op het desbetreffende werk.
Beschermingsperiode: investeringen t.a.v. het maken van het werk kunnen in
deze periode worden terugverdiend.
Zonder zo’n periode zouden dergelijke investeringen niet of in veel mindere
maten gedaan zouden worden.
Auteursrecht moedigt makers aan werk te maken en daadwerkelijk te
verspreiden.
Incentive:
Aanmoediging van creativiteit en investeringen;
Door langere beschermingsperiode.
o Natuurlijke voorsprong op anderen: je kan het werk als eerste gaan
exploiteren, totdat een ander het gaat namaken.
3
, o Als copycat hoef jezelf geen investering te doen, maar kan je door
overname (vb. illegale download) makkelijk geld verdienen.
Kosten zijn lager en opbrengsten gelijk.
Reward:
Het auteursrecht is er ook om de auteur te belonen voor zijn creatieve inspanning.
Creatief werk van de maker leidt tot intellectuele eigendom want:
Zonder maker zou het werk niet bestaan;
Werk draagt de persoonlijke stempel van de maker
(persoonlijkheidsrechtelijke grondslag);
o Het werk dat de maker heeft gecreëerd kan worden opgevat als een
verlengstuk van zijn persoonlijkheid.
o Vandaar dat de maker zeggenschap zou moeten hebben over wat er met
diens werk gebeurt.
Maker heeft tijd en moeite gestoken in de creatie van het werk (redelijkheid
en billijkheid).
o D.m.v. een exclusief auteursrecht wordt de auteur beloont.
Auteursrecht:
Functioneert (ook) als een inspiratiesysteem:
o Bijna altijd het geval dat een maker diens werk heeft geïnspireerd op
een eerder werk.
o Door dat eerdere werk wordt de maker op bepaalde ideeën gebracht
(inspiratie), op basis waarvan hij geheel zelfstandig een nieuw werk
creëert.
Na afloop van de beschermingsperiode staat het eenieder vrij om te doen met
het werk wat hij wil.
o Het werk komt dan in het publieke domein, waardoor overname in
grote maten mogelijk is, maar het men ook vrij staat daar eigen
creativiteit aan toe te voegen.
o Gedachte: vergroting van het aanbod aan culturele werken in de
maatschappij.
o De verzameling van al het culturele materiaal (dat tot op heden
gemaakt is) wordt cultureel erfgoed genoemd.
Maker:
Maker = exploitant en tevens gebruiker.
Exploiteert (eigen) afgeronde werken;
Gebruikt reeds bestaand materiaal (van derden) voor nieuwe (eigen) creaties.
Innovatie cyclus: iemand creëert een werk, waarop een ander weer voortborduurt.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RomeevdBoom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
