Samenvatting
Samenvatting Introductie in de Klinische Neuropsychologie
Samenvatting van alle colleges van het vak Introductie in de Klinische Neuropsychologie (PSBA2-24).
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 33 pagina's
Voorbeeld 4 van de 33 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Introductie in de Klinische NeuropsychologieHOOFDSTUK 1 t/m 5
Neuropsycholoog: onderzoekt de relatie tussen hersenen en gedrag aan de hand van
hersenbeschadiging
- wetenschappelijk: op groeps- en n=1-niveau
- klinisch: door middel van diagnostiek en behandeling (cognitieve revalidatie)
Mind-body probleem René Descartes: de ziel is een ongedeelde, zelfstandige maar immateriële
eenheid discussie: interactie tussen lichaam en geest
Cognitieve functies
- hersenfuncties
- mentale processen / cognitie en emoties
Lokalisatietheorieën
1. Celtheorie: hersenventrikels (cellen) werden gezien als de plaats van de geest, waarbij de geest
opgedeeld werd in verschillende functies
- 1ste cel: sensus communinis (de verenigde zintuigen): informatie van verschillende zintuigen komt
hier binnen
- 2de cel: interpretatie van het ‘beeld’ (psychologische representatie (zowel visueel als niet-visueel))
- 3de cel: memoria (geheugen): hierin wordt het beeld opgeslagen
- algemeen systeem van informatieverwerking
- theorie gaat niet in op individuele verschillen
- fysiognomie: interpretatie van het gelaat
2. Descartes: een ongedeelde geest de mens kan opgedeeld worden in twee substanties: het
lichaam (res extensa) en de geest (res cogitans)
- geest bestaat niet uit materie en neemt geen ruimte in, maar is op een special plek gehuisvest
holte in het midden van het hoofd die niet verdeeld was over twee hersenhelften (de epifyse)
- res cogitans is de bestuurder (reflex)
- momenteel gaat vrijwel iedereen uit van een materialistische versie
3. Frenologie (Gall, 1758): alle psychologische functies zijn een eigenstandig orgaan
- de functies zitten in de cortex (buitenkant, korst)
- de functies zijn onafhankelijk
- als een functie beter is, betekent dat: beter georganiseerd en groter in omvang knobbel
- clinicoanatomische methode: werkwijze om de lokalisatie-ideeën te toetsen door bij patiënten met
een focaal hersenletsel de specifieke uitvalsverschijnselen in kaart te brengen
Huidig inzicht: alle gedrag wordt gemedieerd door de hersenen
- lokalisatie: sommige stoornissen zijn vanuit specifieke onderdelen te verklaren
- holisme: sommige stoornissen zijn vanuit globaal disfunctioneren van de hersenen te verklaren
Niveaus van lokalisatie: brein – kwabben (lobes) – modules – netwerken – verbindingen – cellen –
neurotransmitters
Holistische theorieën
- abstracte attitude (Goldstein): goed functioneren van de hersenen is vooral van belang om te
kunnen reflecteren op binnenkomende stimuli, in plaats van direct daarop te reageren laesie:
meer geneigd om direct te reageren op bepaalde opvallende kenmerken (hij wordt gedreven door de
stimulus)
Theorie van Luria: evenwicht tussen holistische en lokalisationistische opvattingen opvatting dat
,de hersenen-als-geheel één complex functioneel systeem is, waarbinnen diverse subsystemen een
eigen bijdrage aan de gezamenlijke activiteit leveren functioneel systeem van de hersenen-als-
geheel is buitengewoon flexibel en adaptief
- drie voortdurend interacterende functionele eenheden (units), gerelateerd aan respectievelijk
subcorticale, posterieure en anterieure hersengebieden (respectievelijk ‘activatie’, ‘input’ en ‘output’
- drie hiërarchisch geordende niveaus van verwerking, gerelateerd aan primaire, secundaire en
tertiaire ‘zones’ in de hersenen
- gedrag dat wel of niet gereguleerd wordt door taalprocessen, gerelateerd aan respectievelijk de
linker- en de rechterhemisfeer lateraliteit
Hersenen gedrag
- opvatting die men heeft over cognitieve (mentale) functies heeft grote invloed op de lokalisatie van
deze functies in de hersenen
- geheugen, aandacht en executieve functies zijn door mensen bedachte woorden het brein houdt
geen rekening met door ons bedacht (semantisch) onderscheid
Diagnostische cyclus: (na verwijzing)
1. Klachtenanalyse
- anamnese: informatie verzamelen over klachten en de beloop hiervan + basisinfo (werk, medische
voorgeschiedenis) + werkrelatie opbouwen
- heteroanamnese: gesprek over de klachten met de partner/familielid/kennis/huisarts van de
patiënt
2. Probleemanalyse: testonderzoek observeren
- sensitiviteit: de kans dat iemand met een stoornis ok als ‘gestoord’ uit een test of vragenlijst komt
die specifiek voor het opsporen van deze stoornis is ontworpen
- specificiteit: de kans dat iemand zonder stoornis ook als ‘niet gestoord’ ofwel normaal uit de test
komt
- prevalentie: het aantal gevallen van een bepaalde ziekte of stoornis per bepaald aantal mensen
(vaak duizend)
- incidentie: het aantal nieuwe gevallen met de ziekte of stoornis binnen een bepaalde tijdsperiode
(vaak een jaar)
- test-hertestbetrouwbaarheid: geeft aan in hoeverre een test tot dezelfde resultaten komt als hij op
verschillende momenten bij eenzelfde patiënt wordt afgenomen
- validiteit: geldigheid van een test (meet een test wat hij zou moeten meten?)
3. Diagnosestelling: interpretatie conclusie (differentiaaldiagnostiek: nagaan of de klachten en
problemen niet ook (deels) anders verklaard zouden kunnen worden)
4. Indicatiestelling: noodzaak verdere diagnostiek of de mogelijkheden voor behandeling
Test-hertesteffect: herhaling van een test zorgt voor een betere prestatie, niet omdat de
onderliggende functie hersteld is, maar omdat de test bekend is
Substractie: procedure om de score behaald op een simpelere conditie af te trekken van een
complexere conditie
- beperkingen: verschilscore is minder betrouwbaar dan de afzonderlijke scores
altijd ook algemene effecten (bijv. langere reactietijden bij moeilijke taken)
Cognitieve psychologie (cognitie = kenvermogen (aandacht, perceptie, geheugen, taal, denken,
handelen + emotie) = wetenschap op zoek naar algemene wetmatigheden, om eventueel van daaruit
individueel gedrag te begrijpen = study of the way in which the brain processes information
,- zijn hersenprocessen echter noodzakelijk om cognitieve functies te onderzoeken? Is hier sprake van
reductionisme?
Cognitieve neuroscience = study of human cognition by relating it to brain structure and function,
normally based on brain imaging techniques = het ontdekken van wetmatigheden via onderzoek bij
gezonde mensen (veel gebruik van neuro-imaging)
Brain imaging technieken = onderzoek structuur en functioneren van het brein
- temporele resolutie: snelheid van opnames (nauwkeurigheid in tijd)
- spatiële resolutie: scherpte van de beelden (nauwkeurigheid met betrekking tot locatie)
Beeldvormende technieken: diverse manieren om te onderzoeken waar iets mis is in het brein en
wat er aan mankeert
1. Autopsie: was vroeger de enig beschikbare manier van onderzoek: het disfunctioneren van de
patiënt zo nauwkeurig mogelijk onderzoeken en beschrijven. Na overlijden het brein onderzoeken
2. Klinische methode: is door voortschrijdende wetenschappelijke inzichten toe te passen door
neuropsychologen. Bijvoorbeeld: aan de hand van de gezichtsvelduitval bepalen waar het
hersenletsel gelokaliseerd is. (N.B. Dit wil bij andere functies minder goed!)
3. In vivo beeldvorming van hersenstructuren:
angiogram: visualisatie van de bloedvaten
röntgen
CT: verbetering van röntgen methode, maar nog steeds niet ideaal
MRI: hogere spatiële resolutie dan CT en geen nadelen van straling
CT scan: niet erg gedetailleerd, maar gebied van infarcering is goed zichtbaar
MRI: laat veel meer details zien dan de CT
- verschillende contrasten mogelijk
4. In vivo beeldvorming van hersenactiviteit:
a) PET (positron emission tomography): a small amount of radioactively labelled water is injected
into a subject. Active areas of the brain use more blood and thus have more radioactive labels.
Positrons from the radioactivity are released; they collide with electrons in the brain and photons (a
form of energy) are produced, exit the head and are detected
- wetenschappelijk onderzoek naar lokalisatie van functies: ook hier subtractiemethode
- PET scan: redelijke spatiële resolutie, slechte temporele resolutie
b) fMRI (functional magnetic resonance imaging), principe:
- hart zuurstofrijk bloed haarvaten zuurstofarm bloed
- actieve hersengebieden: verhoging van bloedtoevoer
verhouding zuurstofrijk/zuurstofarm wordt gemeten: BOLD: blood oxygenation level dependent
signal
- fMRI scan: hoge spatiële resolutie, redelijke temporele resolutie
- beperkingen fMRI: - hersenen zijn altijd actief, fMRI kan dus alleen relatieve verandering in
fysiologische activiteit eten oplossing: cognitieve subtractie
- ieder brein is verschillend. Daarom is normalisatie nodig
- activiteit in gebied F tijdens het uitvoeren van taak X wil niet zeggen dat
gebied F essentieel is voor de uitvoer van taak X!
c) EEG (electroencephalography), principe:
- gemiddelde elektrische activiteit gemeten via electroden op de schedel om algemene
(activatie)toestand van hersenen te meten
c) ERPs (event-related potentials), principe:
, - meting van elektrische activiteit gekoppeld aan een stimulus
- omdat één meting teveel ruis bevat, wordt er over vele proefbeurten (trials) gemiddeld zodat de
ruis verwijderd wordt
- ERPs: zeer goede temporele resolutie (msec), lage tot slecht spatiële resolutie
d) MEG (magneto-encefalografie), principe:
- registreert (aan de oppervlakte gelegen) bronnen doordat deze een magnetisch veld genereren
- MEG: hoge temporele resolutie, redelijke spatiële resolutie
Cognitieve neuropsychologie = study of brain-damaged patients to inform theories of normal
cognition = bestuderen van patiënten met specifieke uitval (in tegenstelling tot globale
achteruitgang), zgn. ‘experiments of nature’ om zo te weten te komen over cognitieve processen bij
gezonde mensen
- de verschillende patronen van intacte en aangedane (deel)functies worden gebruikt als bouwstenen
voor modellen (onafhankelijk van lokalisatie in het brein)
- vooral case studies
- dissociaties en dubbele dissociaties van belang
Hoe ontstaat hersenletsel?
- cerebro vasculair accident (CVA): zijn soms ‘experiments of nature’
- trauma (gesloten schedelletsel)
- tumoren
- virale aandoeningen
- neurodegeneratieve aandoeningen
- neurochirurgische ingrepen
Basisassumpties bij laesie studies (Caramazza)
1. Fractionation assumption: beschadiging van het brein selectieve cognitieve laesies
2. Transparency assumption: laesies leiden tot beschadiging van een bestaand cognitief systeem,
leiden niet tot een nieuw cognitief systeem
3. Universality assumption: alle cognitieve systemen zijn identiek
Enkele dissociatie: prestatie op taak A intact, maar op taak B niet
Dubbel dissociatie (Teuber): twee patiënten met een tegenovergestelde enkele dissociatie
- voorbeeld: patiënt A kan wel gezichten herkennen (functie X), maar geen emoties herkennen
(functie Y). Patiënt B kan geen gezichten herkennen (functie X), maar wel emoties herkennen (functie
Y).
Single case studies
- onmogelijk om een theorie op een enkele casus te baseren?
- algemeen: op basis van een enkele casus kan een theorie worden getoetst, aangepast of zelfs
verworpen worden
Transcraniele magnetische stimulatie: door een sterk magnetisch veld wordt een ‘virtuele laesie’
gecreëerd, met specifieke uitval van cognitieve functies als gevolg
Klinische neuropsychologie = toegepaste wetenschap waarin onderzoek verricht wordt bij patiënten
ten behoeve van de individuele gezondheidszorg
- diagnostiek
- interventies / gevolgen in de (directe) leefomgeving
- functie van een hersengebied kan worden bepaald door een groep patiënten met een laesie in dit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannahkersbergen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83662 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen