Samenvatting van de vier artikelen voor neuropsychologie: artikel Konrad, artikel Orben, artikel Foulkes & Blakemore, artikel Karbach.
Neuropsychologie, bachelor jaar 2, RUG,
Artikel Konrad
Abstract
Adolescenten zoeken afleiding, nieuwe ervaringen en sterke emoties, waardoor hun gezondheid
soms ernstig in gevaar komt. Adolescenten nemen veel meer risico’s.
In de adolescentie vindt er een reorganisatie plaats in het brein. Bij postnatale hersenontwikkeling
wordt de maximale dichtheid van grijze stof het eerst bereikt in de primaire sensorimotorische
cortex, en de prefrontale cortex rijpt als laatste. Subcorticale hersengebieden, vooral het limbische
systeem en het beloningssysteem, ontwikkelen zich eerder, zodat er tijdens de adolescentie een
disbalans is tussen de meer volwassen subcorticale gebieden en minder volwassen prefrontale
gebieden. Dit kan de typische gedragspatronen van adolescenten verklaren, waaronder het nemen
van risico's.
Door de hoge plasticiteit van de hersenen van adolescenten kunnen omgevingsinvloeden bijzonder
sterke effecten uitoefenen op de corticale circuits. Dit maakt intellectuele en emotionele
ontwikkeling mogelijk, maar opent ook de deur voor mogelijk schadelijke invloeden.
Verhoogd risicogedrag
Veel adolescenten nemen meer risico’s en houden ervan om extreme emoties te ervaren. De
frequentie van risicogedrag tussen jongens en meisjes in ongeveer hetzelfde. Jongens gebruiken
meer drugs en roken en drinken meer. Ook hebben ze meer ongelukken. Meisjes hebben eerder
problemen op het gebied van voeding en internaliserende problemen.
Achtergrond
De hersenen veranderen en rijpen sterk in de adolescentiefase. Veel synapsen worden verwijderd, er
komt veel meer witte stof en de neurotransmittersystemen veranderen sterk. Deze reorganisatie
weerspiegeld veranderingen het cognitief functioneren en het kenmerkt bepaald gedrag in deze
levensperiode.
Het begrijpen van hersenontwikkeling in de adolescentiefase
De hersenen zijn relatief snel na de geboorte volgroeid, in die zin dat de hersenschors al snel zijn
maximale volume bereikt. Desalniettemin blijven er belangrijke structurele rijpingsprocessen
plaatsvinden tijdens de adolescentie.
De grijze stof rijpt van achter naar voren, dus de prefrontale cortex is pas later gerijpt dan bijv. de
motorische cortex. Dit betekent dat met name hersengebieden zoals de prefrontale cortex - die
hogere cognitieve functies dienen, zoals gedragscontrole, planning en beoordeling van het risico van
beslissingen - later volwassen worden dan de corticale gebieden die verband houden met
sensorische en motorische taken.
Veranderingen in grijze stof is het gevolg van synaptisch snoeien. Veel synapsen die gevormd zijn in
de kindertijd, worden tijdens de adolescentie weer verwijderd.
1
, Naarmate het volume van de grijze stof afneemt, neemt het volume van de witte stof toe. De witte
stof is samengesteld uit gemyeliniseerde axonen die neurale informatie snel geleiden. Myelinisatie
heeft de neiging om van inferieure naar superieure hersengebieden en van posterieur naar anterieur
te gaan.
Hersenfunctie
De reorganisatieprocessen van de hersenen van adolescenten worden geassocieerd met ingrijpende
emotionele en cognitieve veranderingen. Er is bijv. een progressieve ontwikkeling van executieve
functies. Cognitieve vaardigheden verbeteren dus, maar ook sociaal-affectieve vaardigheden
verbeteren (gezichtsherkenning, zichzelf in een ander kunnen verplaatsen, empathie). Adolescenten
hebben meer hersenactiviteit in limbische gebieden bij emotionele situaties.
Er is aangetoond dat de prefrontale cortex tijdens de adolescentie sterker verbonden wordt met
sensorische en subcorticale hersenstructuren. Dit impliceert een grotere invloed van frontale
hersengebieden op cognitieve en affectieve processen.
Een neurobiologisch verklaringsmodel voor typisch adolescentengedrag
Adolescentie is een periode van neurale onbalans die wordt veroorzaakt
door een relatief vroege rijping van subcorticale hersengebieden en de
relatief vertraagde rijping van prefrontale controlegebieden (zie afb.)
Dit heeft als resultaat dat, in emotionele situaties, het verder gerijpte
limbische systeem de overhand heeft over het nog relatief onvolwassen
prefrontale controlesysteem.
Als er een emotioneel geladen belissing gemaakt moet worden zullen
adolescenten dus eerder hun keuze/gedrag laten beïnvloeden door
emotionele gedachten, dan een rationele keuze hierover maken.
Adolescenten laten meer risicovol gedrag zien wanneer ze met
leeftijdsgenootjes zijn dan wanneer ze alleen zijn. De reden is vermoedelijk dat
op deze leeftijd het voordeel van risicovol gedrag - de sociale goedkeuring van
leeftijdsgenoten - veel hoger wordt gewaardeerd dan het risico zelf.
Dit kan verband houden met het niet-lineaire rijpingspatroon van de
prefrontale en limbische hersengebieden.
Risicovol gedrag kan worden gezien als het product van een biologisch evenwicht tussen de
zoektocht naar afleiding en nieuwe ervaringen (sensatie zoeken) en nog onvolwassen
zelfregulerende vermogens.
Het kan bedoeld zijn om adolescenten in staat te stellen zich los te maken van de familiale
veiligheidszone, zodat ze bijvoorbeeld een partner kunnen vinden buiten hun primaire gezin.
Vanuit evolutionair perspectief kan de cognitieve stijl die typerend is voor adolescentie, die bijzonder
gevoelig is voor sociaal-affectieve stimuli en flexibel is in het toewijzen van doelprioriteiten, optimaal
geschikt zijn voor de sociale ontwikkelingstaken waarmee de adolescent wordt geconfronteerd.
De invloed van puberteit hormonen op de hersenontwikkeling van adolescenten
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EstherWeverink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
