Murray & Overton - Geographies of
Globalization, second edition
Carlijn Ligterink, Globalisering e-module 2020
Deel 1 Globalization in three dimensions
Hoofdstuk 1 Globalization and place
Defining globalization
Verschillende definities globalisering, eigen definitie Murray & Overton:
Globalization is a collection of dialectial human-agency-driven processes which create local-local and
person-person networks of inclusion/compression that increasingly transcend territorial/national
borders and stretch to become global in proportion.
Geography and the study of globalization
Globalization voor het eerst gebruikt in 1960, populair vanaf midden 1990.
Box 1.3 Students definitions of globalization
Studenten geven verschillende definities aan globalisering, waarbij vaak ‘verlies van diversiteit’
met een politiek motief centraal staat.
Glocalisering: the global en the local bestaan op een continuüm (werken gelijktijdig) van schaal en
hun interactie is constant, dynamisch en produceert gehybriseerde uitkomsten die niet globaal of
lokaal zijn.
New globalizing space
Geografie is dood
Time-space compression is niet meer relevant omdat afstand niet belangrijk meer is sinds we
in een global village leven waarin verschillen steeds minder worden. Internet wordt als
nieuwe ruimte gezien.
Geografie is herboren
Locality en relatieve afstanden zijn nog steeds belangrijk. Geografie is aan het veranderen:
studie van ruimtelijke differentiatie.
Hoofdstuk 2 Globalization and space
Geography and space
Sociale geografie gaat over ruimte. Drie visies op ruimte:
Absolute ruimte: extern gegeven met een neutrale betekenis, cartographic space
Relatieve ruimte: waargenomen door mensen, sense of space
Metaforische ruimte: bestaat niet ‘op de grond’, space of views, bijv. virtual reality
Manier van ruimte definiëren verandert over de tijd:
1960/70: hoe kan ruimte gemeten worden? (spatial science): kwantitatief, positivisme,
ruimtelijke wetten
1980: hoe construeert de ruimte de samenleving? co-deterministisch
1990: third space (cyberspace): postmodern
1
,Hägerstrand: time-space geography
Time-space convergence (Janelle)
Afname in frictie van afstand tussen plekken: relatieve afstand belangrijk onder invloed van
technologie. Toenemende verwevenheid tussen plekken.
Time-space distanciation (Giddens)
Uitstrekken van sociale systemen door tijd en ruimte: hoeft niet meer face-to-face, maar kan
op afstand van elkaar door transport en communicatie technologie.
Time-space compression (Harvey)
Vernietiging van de ruimte door de tijd: dit vormt de kern van het kapitalisme. Hierdoor
verschuivingen van politiek-economische praktijken, machtsbalans en sociaal en cultureel
leven. Kapitalisme zoekt steeds manieren om te versnellen. Grenzen zijn weggehaald en
technologie is verbeterd om kapitaal, goederen en mensen zo snel mogelijk te transporteren.
Past bij postmodern tijdperk.
Geography and scale – local and global
Schaal wordt gezien óf als iets dat echt bestaat en voortkomt uit politieke en sociale processen, óf als
een manier om onze wereld te begrijpen. Schaal is post-positivistisch.
Schaal moet worden gezien als een soort proces: the global en the local zijn geen statische gebieden,
maar worden constant veranderd door sociale acties.
Vijf concepten van schaal (figuur 2.1):
Ladder: van globaal naar lokaal, hiërarchie
Concentric cirkles: lokaal is kleine cirkel omringd door grotere, geen hiërarchie
Russian dolls: schalen zijn te onderscheiden en van verschillende grootte, en passen samen
Earthworm burrows: radicaal anders: belang van netwerken, alle schalen zijn verbonden
Tree roots: zelfde idee als earthworm burrows
Box 2.1 A world of borders
Grenzen zijn indicatoren van de mozaïeke wereld waarin we leven. Sommigen zijn amper te
merken, anderen zijn zichtbaar maar te overkomen en weer anderen zijn een afsluiting voor elke
vorm van beweging.
Noord en Zuid Korea hebben ’s werelds meest gemiliteerde grens: een 4 km lange demilitarized
zone (DMZ) met twee zwaar bewapende kanten. Het is bijna onmogelijk om de grens over te
steken als burger. Alleen sommige goederen en mensen kunnen de grens over, maar worden wel
streng gemonitord. Ondanks de harde grens bestaan er wel relaties en culturele en historische
betekenissen tussen de twee landen.
De grens tussen de VS en Mexico is minder hard. Vooral bedoeld om illegale Mexicanen die werk
zoeken tegen te houden. Het is steeds minder een culturele grens: de Spaanse taal en Latino
cultuur is erg geaccepteerd in de VS. Ook is het steeds minder belangrijk voor economie: het geldt
vooral voor het tegenhouden van mensen (en drugs), niet voor het tegenhouden van goederen,
ideeën en informatie.
Europa is het hart van de natiestaat, vooral sinds het Verdrag van Versailles in 1919 waardoor
veel nieuwe landen ontstonden. De verschillende oorlogen zoals WW2 en de Koude Oorlog
brachten verschillende (harde) grenzen met zich mee. Nu is beweging over grenzen binnen de EU
extreem makkelijk. Toch blijven de grenzen belangrijk als culturele grenzen.
2
, Conceptualisering van globale en lokale interactie (figuur 2.2):
Wereld als mozaïek
Puzzel met verschillende plaatsen die onafhankelijk naast elkaar bestaan.
o Grenzen
o Elke plaats heeft een unieke identiteit
o Intrusie wordt gezien als bedreiging
Wereld als systeem
Locatie van een plaats binnen een groter mondiaal systeem. Lokale verschillen beschrijven
aan de hand van interne karakteristieken of reeds bestaande condities (bijv. waarom is
Europa rijk en Afrika arm?).
Wereld als netwerk
Verbindingen tussen verschillende mensen en instellingen die zich op specifieke nodes
(knooppunten) over de hele wereld bevinden. Glocalisering: lokaal en globaal beïnvloeden
elkaar. Massey: global sense of place.
We hebben een systeem van netwerken met meerdere ‘vezels’, gekenmerkt door multidirecitonele
stromen, genesteld in een groter systeem (kapitalisme), dat op zijn knooppunten een mozaïek van de
ruimte creëert.
Box 2.2 Global-local interaction as seen in the wine section of a supermarket
Mozaïek
Franse wijnen komen vaak uit bepaalde afgebakende regio’s en districten. Dit is
gebaseerd op historische en subjectieve percepties van kwaliteit, het is in kaart
gebracht, is onderhevig aan wetten en heeft impact op de markt.
Systeem
Een relatief klein aantal mondiale bedrijven domineren de wereldmarkt van wijn. Ze zijn
afhankelijk van elkaar en ze hebben de verschillende wijnen nodig om maximale winst
te behalen. Consumenten willen met wijn status: dure merken kopen. De wijnsystemen
zijn te zien in de investerings- en marketingstrategieën van mondiale bedrijven.
Netwerk
Veel consumenten zoeken wijnen met een label op omdat ze geloven in de principes
van ethische consumptie (zoals Fair Trade). De promotie van zulke organische wijnen
heeft een gelijke interactie gezien tussen netwerken van de samenleving,
consumentengroepen en wijnproducenten.
Alles is terug te zien in de supermarkt schappen.
Glocalization?
Drie opties volgens Thrift:
- The global laat z’n sporen na op the local (plaatsen)
- The local (plaatsen) draait globale processen
- Tussenin: glocalization
Glocalization: tweerichtingsrelatie tussen the global en the local. De uitkomsten van globalisering zijn
pad-afhankelijk: de zijn afhankelijk van fysieke, historische, sociaal-culturele en economische
factoren. Voorbeeld van economische factoren: traded interdependencies (goed te meten:
clustering) en untraded interdependencies (niet goed te meten: face-to-face contact, sociaal en
cultureel contact en vertrouwen, en kennis en innovatie).
Spaces of flows opereren binnen en tussen spaces of places.
3
