Basisboek Methoden en Technieken
Hoofdstuk 1
Probleemstelling
Kwantitatief onderzoek: probeert feiten te achterhalen, waarbij de resultaten vaak worden
uitgedrukt in cijfers.
Kwalitatief onderzoek: meer beschrijvend van aard en richt zich op interpretaties,
ervaringen en betekenis. Kwalitatieve resultaten worden meestal weergegeven in woorden.
Experimenteel onderzoek: Onderzoek bij mensen om de werkzaamheid van
(zorg)interventies aan te tonen of te weerleggen. Hierbij krijgt één groep de zorginterventie,
en de resultaten binnen die groep worden vergeleken met een controlegroep die de
interventie niet krijgt
Onderzoeker heeft de rol van informatieleverancier
1. Wat is het probleem?
2. Hoe groot is het probleem?
• Literatuuronderzoek voor relevante informatie → kostenbesparing
3. Wat is de aanleiding?
• Als onderzoeker onafhankelijk
4. Voor wie is het een probleem?
5. Wat zijn de gevolgen van het probleem?
Instrumenteel onderzoek gaat om het ontwerpen en testen van instrumenten.
Ontwerponderzoek gaat om het ontwerpen van producten.
Informatie
Bestaande informatie is handig om je te oriënteren voor een bepaald onderzoek,
bijvoorbeeld via proefschriften. Als er blijkt dat er veel informatie al aanwezig is, kun je aan
de opdrachtgever vragen of het onderzoek nog nodig is.
Nut bestaande informatie → kan de waarde van je onderzoek zeer verhogen.
1. Waarop baseren andere onderzoekers hun theorie? (theorie = geheel van ideeën)
2. Wat voor opzet gebruiken andere onderzoekers voor vergelijkbaar onderzoek?
3. Hoe definiëren en meten de onderzoekers vergelijkbare kenmerken?
Opzoek naar informatie: Verschillende dingen nodig, als eerste moet je de
onderzoekstermen uitwerken. Met thesaurus kan je specifiek zoeken.
Descriptor = officiële vaktermen die als labels aan publicaties worden gehangen
(nauwkeuriger dan keyword)
Waar moet je zoeken: zoekmachines met wetenschappelijke artikelen via Google Scholar
Zoekmachines met wetenschappelijke boeken en rapporten via Google Books
Onderzoeksvraag
Formuleren van onderzoeksvraag stappenplan
1. Formuleren voorlopige onderzoeksvraag
2. Sub- of deelvragen
3. Is het een vraag?
4. Gesloten vraag? Mixed method = combinatie kwalitatief en kwantitatief ondrzk
5. Onderzoeksvraag eenduidig en concreet geformuleerd?
6. Normatieve vraag? → aanpassen mbv meetbaar begrip
,Basisboek Methoden en Technieken
Onderzoekseenheden
Eenheden kunnen mensen, groepen, bedrijven, organisaties of situaties zijn. En hebben
eigen kenmerken of eigenschappen. Respondenten zijn niet altijd de eenheden. Een
populatie is de verzameling van al die eenheden. Steekproeven worden gebruikt om een
schatting te bepalen voor een totale populatie.
Externe validiteit: in welke mate kun je de onderzoeksresultaten generaliseren naar de
beoogde populatie?
Kenmerken en onderlinge relatie
Kenmerk als het gaat om een abstracte eigenschap, op het moment dat het in meetbare
termen is geformuleerd is het een variabele. Een construct (waardering) kent verschillende
dimensies en een concept (geslacht) niet.
Directie onafhankelijke kenmerken hebben gevolgen en zijn zelf niet het gevolg van andere
kenmerken. Zit vaak een oorzakelijk verband aan. Directe afhankelijke kenmerken zijn
kenmerken die bepaald worden door andere kenmerken (wederkerig), bv. als de een
vriendelijk doet tegen jou doe je waarschijnlijk ook vriendelijk terug. Indirecte
controlekenmerken, zoals moderator- mediator- & confoundigkenmerken, zijn kenmerken
die mogelijk van invloed zijn op de relatie tussen kenmerken.
Ethische problemen
Belanghebbende bij een onderzoek zijn respondent, opdrachtgever & onderzoeker, de
belangen zijn niet altijd gelijk. De respondent wil graag voordeel behalen, de opdrachtgever
wil zijn product graag vermarkten en de onderzoeker wil aanzien.
Ethisch verantwoord tov. Respondent
1. Vrijwillige medewerking via bv. informed consent
2. Juiste voorlichting (doel en werkwijze onderzoek)
3. Anonieme verwerking
4. Geen nadelig effect
Etisch verantwoord tov. Onderzoeker
1. Eerlijke en wetenschappelijk verantwoorde uitvoering (fraude/plagiaat)
2. Geen gegevens naar derden zonder toestemming
3. Volledige onafhankelijkheid van de opdrachtgever
Haalbaarheid onderzoek
Is er voldoende tijd (1), maak een globale tijdsplanning en stel je begin- en eindtijd op. Is er
voldoende geld (2), begroting opstellen. Is er voldoende bereidheid (3) om aan het
onderzoek mee te werken. Hangt af van: instantie, wijze waarop men benaderd wordt, tijd
die het kost, aantrekkelijkheid onderwerp, nut van het onderzoek, waardering. Lokken met
incentives (prijsjes die je kan winnen). Risicoanalyse (4) opstellen.
✓ Onvoorziene activiteiten
✓ Onvoldoende tijd → tijdsplanning meestal te krap
✓ Onverwachte kosten
✓ Niet beschikbaar zijn van middelen → specifieke apparatuur
✓ Onvoldoende respondenten
✓ Onvoldoende steun van de opdrachtgever
✓ Problemen tussen onderzoekers/ gebrek aan competentie
, Basisboek Methoden en Technieken
Hoofdstuk 2
Soorten onderzoeksvragen
Frequentieonderzoeksvragen (1) zijn vragen als ‘hoeveel’, ‘hoe vaak of ‘in welke mate’ iets
voorkomt. Bij deze onderzoeken gaat het vooral om de beschrijving. Bij
verschilonderzoeksvragen (2) gaat het om vergelijking van onderzoekseenheden. Een
experimenteel onderzoek helpt hierbij. Bij samenhangonderzoeksvragen (3) gaat het om de
samenhang tussen kenmerken. Hierbij heb je te maken met een positief verband: hoe hoger
het één, des te hoger het ander, en een negatief verband: hoe hoger het één, des te lager
het ander.
Causaliteit
Bij causaliteit wil je weten of variatie in de ene variabele de oorzaak is van variatie in de
andere variabele. Voorwaarden causaliteit:
✓ Samenhang → hoge scores op de ene variabele gaan gepaard met hoge/lage op de
ander
✓ Tijdsvolgorde → de oorzaakvariabele moet voorafgaan op de afhankelijke variabele
✓ Geen derde variabele in het spel → er mag geen 3e variabele zijn
Sprake van 3e beïnvloedende variabele
Drie variabele: mediërende variabele, confounding variabele & moderatorvariabele. Deze 3 e
variabelen kunnen zorgen voor schijnverbanden: hierdoor zijn er geen verbanden meer.
In het geval van mediatie (1) hangt een 3e variabele samen met de afhankelijke en
onafhankelijke variabele en loopt de relatie tussen deze twee via de derde variabele.
Als er een confounding (2) effect optreedt, vertoont de 3e variabele een relatie met beide
variabele, maar vormt geen tussenschakel. Het verband wordt vertekend door de 3e
variabele
Bij moderatie (3) verandert de 3e variabele het verband tussen de onafhankelijke en
afhankelijke variabele
Typen onderzoek
Bij een Beschrijvend onderzoek (1) gaat het om het beschrijven van een bepaald fenomeen.
De resultaten worden voornamelijk weergegeven in gemiddelden/percentages. Deze vorm
kies je bij een frequentieonderzoeksvraag. Bij een exploratief onderzoek (2) ga je een stap
verder, hier ga je ook nog kijken waarom je bepaalde gegevens/verschillen vindt. Doel is het
ontwikkelen en formuleren van een theorie. Bigdataonderzoek is een vorm van exploratief
onderzoek. Er wordt in korte tijd veel data geregistreerd, zonder dat daaraan een specifieke
onderzoeksvraag ten grondslag ligt. Bigdata is wel gevoelig voor fishing.
Bij een toetsend onderzoek (3) toets je een bepaalde theorie. Hierbij moet en je uitspraken
voldoen aan een aantal voorwaarden:
✓ Ze moeten logisch samenhangen en dus onderling niet strijdig zijn.
✓ Ze moeten zo zijn geformuleerd dat er minstens één empirisch toetsbare stelling uit
af te leiden zijn
✓ Ze moeten een verklaringsmechanisme bevatten dat het waarom van de bewering in
de hypothese verklaart.
