Psychologie,
een inleiding
PHILIP ZIMBARDO
ROBERT JOHNSON
VIVIAN MCCANN
,Samenvatting
Druk 8 || 2017
Inhoudsopgave
1. Geest, gedrag en psychologisch wetenschap.................................................................................. 2
2. Biopsychologie, neurowetenschappen en de menselijke aard ....................................................... 9
3. Sensatie en perceptie .................................................................................................................... 18
4. Leren en omgeving ........................................................................................................................ 22
5. Geheugen ...................................................................................................................................... 29
6. Denken en intelligentie ................................................................................................................. 36
7. Psychologische ontwikkeling ......................................................................................................... 43
8. Vormen van bewustzijn ................................................................................................................. 52
9. Motivatie en emotie ...................................................................................................................... 60
10. Persoonlijkheid: theorieën van de gehele persoon ...................................................................... 68
11. Sociale psychologie........................................................................................................................ 75
12. Psychische stoornissen .................................................................................................................. 80
13. Therapieën voor psychische stoornissen ...................................................................................... 88
14. Stress, gezondheid en welzijn ....................................................................................................... 94
1
, 1. Geest, gedrag en psychologisch wetenschap
Wat is psychologie?
Psyche = geest
ologie = de studie van
Psychologie: de wetenschap van gedrag en geestelijke (mentale) processen:
Gedrag: extern waarneembaar
Geestelijke processen: intern, niet waarneembaar
Drie soorten psychologen:
1. Experimentele psychologen: (ook onderzoekspsychologen) onderzoekt elementaire
psychologische processen (kleinste van de drie groepen. Meeste werkzaam universiteiten).
2. Docent psychologie: primaire taak is geven van onderwijs --> op hbo en uni
3. Toegepast psychologen: door experimentele psychologen vergaarde kennis gebruiken om
problemen van mensen op te lossen --> (2/3 v alle psychologen) op heel veel plekken
werkzaam
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
Arbeids-en organisatiepsychologen: (A&O) aanpassing werkplek die productiviteit en
arbeidsmoraal moet maximaliseren.
Sportpsychologen: atleten helpen motivatie en prestaties verbeteren + ook onderzoek
Schoolpsychologen: deskundig lesgeven en leren
Klinisch psychologen en counselors: helpen moeilijke keuzes te maken en aanpassen op
sociaal en emotioneel vlak --> bijna helft noemt het als zijn specialisme
Forensische psychologen: psychologische expertise leveren aan wets-en rechtssystemen
Omgevingspsychologen: interactie met omgeving en milieu verbeteren
Gerontpsychologen: (1 v/d nieuwste vakgroepen) helpen ouderen hun gezondheid en
welzijn te behouden en effectief leren omgaan met problemen
Psychologen bestuderen, verklaren en beïnvloeden hoe mensen zich gedragen, handelen, beslissen,
denken, redeneren, zich ontwikkelen, leren, met elkaar omgaan, etc. --> overal over nagedacht
Relevant voor veel plekken --> van reclame tot en met GGZ en politiek Vooral over hoe gewone
mensen zich gedragen --> klein groep bezighouden psychische mensen.
Verschil psychiatrie:
Psychiater: arts/medisch specialist die zich richt op diagnose, behandeling en medicijnen
voor psychiatrische/mentale stoornissen.
Klein groepje psychologen zich bezighouden met diagnose en therapie bij psychische
stoornissen, MAAR ze mogen geen medicijnen voorschrijven. Ze maken gebruik van testen
en werken vanuit een psychologische invalshoek.
2
,Wat is geen psychologie?
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannames die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd
Parapsychologen --> gebruikmaken van psychologie maar is het niet
Kritisch nadenken:
In dit boek zijn er zes vaardigheden voor kritisch denken, d.m.v. zes vragen.
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
a. Anekdotisch bewijsmateriaal = getuigenissen die de ervaring van iemand of enkele
schetsen, ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden gezien
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
a. Bias = een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden.
i. Emotionele bias = neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens i.p.v. rationele analyse v bewijsmateriaal
ii. Confirmation bias (bevestigingsbias) = neiging om info te zoeken waar je het
mee eens bent en info te negeren/bekritiseren die niet bij je opvattingen
aansluiten
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
a. Gezond verstand
b. Correlatie-causaliteit-denkfout
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Waarom psychologie in de opleiding criminologie?
Neuropsychologie: verklaren criminaliteit in hersenen
IQ: kosten-en baten + beslissingen + LVB
Psychische stoornissen: toerekeningsvatbaarheid
Sensatie: hoe we waarnemen + wat we zien --> getuigenverklaringen
Motivatie: beginnen en stoppen met criminaliteit
Emoties: agressie bv.
Persoonlijkheid: sensation seeking bv.
Geheugen: betrouwbaarheid verklaringen
Therapieën: tbs
Leren: ouders zijn crimineel
Psychologische ontwikkeling: hoe ontwikkelen tot crimineel
De zes belangrijkste perspectieven van de psychologen:
Naast de Grieken, ook psychologische ideeën in Afrika en Azië --> volkspsychologie
Middeleeuwen: kerk stelt dat ziel en geest losstaan van natuurwetten
Alle zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de moderne
psychologie en alle zes kwamen voort uit radicaal nieuwe ideeën over geest en gedrag. Verschillende
stromingen die verschillende onderzoeksvragen/methoden hebben.
3
,Moderne biologische perspectief:
Descartes: scheiding spirituele geest en het fysieke lichaam
o Gedrag gevolg lichamelijke activiteit
o Was rationalist (= denken) in tegenstelling tot empiristen
Moderne perspectief: Het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in
het functioneren van de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel
(lichamelijke eigenschappen). Geest is product v/d hersenen
Twee variaties:
Neurowetenschap: vakgebied gericht op begrip hoe de hersenen mentale processen
creëren, zoals gedachten, gevoelens en herinneringen
Evolutionaire psychologie: een groot deel van menselijk gedrag komt voort uit overgeërfde
neigingen gedrag en mentale processen beschouwen op basis van genetische
aanpassingen aan overleving en voortplanting natuurlijke selectie
Modern cognitief perspectief:
4
, Wundt: geïnspireerd periodiek systeem: wilde elementen v bewuste waarneming ontdekken
o Inzicht: wetenschappelijke methoden ook gebruiken om geest en lichaam te
bestuderen
o Verstandelijke activiteiten bestaan uit combinaties elementaire processen
o Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Structuralisme (Titchener): basisstructuren van de geest en de gedachten trachten
ontrafelen --> elementaire structuren en onderdelen van de geest
o Kritiek op Wundt en Titchener, want zou te subjectief zijn
o Gestaltpsychologie: bewustzijn is niet onderdeel afzonderlijke elementen, maar
meer
Functionalisme (James): meende dat psychische processen het beste begrepen kunnen
worden in het licht van hun adaptieve nut en functie, niet alleen naar structuur kijken.
Modern perspectief: gedrag wordt bepaald door iemands unieke patroon van
waarnemingen, interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en herinneringen.
o Nadruk op mentale processen als leren, geheugen, perceptie en denken als vormen
van informatieverwerking
o Tegelijk met opkomen computer
o Nu objectievere methoden, zoals brain-imaging-technieken
Het behavioristische perspectief:
Studie van gedrag en de meetbare omstandigheden in de omgeving die dit gedrag
beïnvloeden (niet van mentale processen)
Geen interesse voor gedachten, gevoelens en emoties
Fysieke stimuli vanuit omgeving --> BLACK BOX --> waarneembare reacties (respons)
Mens is tabula rasa = geen verschillen bij geboorte (nurture)
Behaviorisme: school die ernaar streefde om psychologie een objectieve wetenschap te
maken die zich alleen richtte op gedrag (niet op mentale processen)
o Bv. Little Albert --> Watson
o Skinner --> alleen gedrag betrouwbaar onderzoeken en meten, gedachten niet
Perspectieven vanuit de gehele persoon:
Whole person: aantal psychologische perspectieven die draaien om een globaal inzicht in de
persoonlijkheid.
Psychodynamische psychologie: benadering die nadrukt legt op het begrijpen van het
menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangens, herinneringen en
conflicten.
o Freud psychoanalyse = nadruk leggen op onbewuste processen (theorie +
behandelmethode)
eerste psychotherapie: verdringen --> opspelen --> stoornissen
Analyse van dromen, versprekingen en vrije associatie
Psychoanalytici zijn artsen
Humanistische psychologie: nadruk op de mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil v/d
mens --> positieve kant
o Opvattingen die je hebt over jezelf, je fysieke en emotionele behoeften hebben grote
invloed op je gedachten, emoties en handelingen, die weer invloed hebben op
ontwikkeling van je potentieel
o Mensen willen zich onbewust ontwikkelen
5
