PSYCHOLOGIE VAN HET DAGELIJKS LEVEN
Samenvattingen van:
§ H1, H3, H4, H7 (7.1, 7.2 en 7.3.4), H8 (tot en met 8.3.2), H9 en H10 van het
boek Psychologie, een inleiding van Zimbardo
§ Informatie uit de hoorcolleges van de Hogeschool Leiden
§ Informatie van Pearson MyLab
Door Eline van Gelderen
,H1 Geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Definitie psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen
Gedrag en mentale processen zowel intern (denken, voelen begrijpen) als
extern (praten, glimlachen lopen); waarneembaar en niet-waarneembaar.
Wetenschappelijk, objectieve verifieerbare gebeurtenissen
Psychologie richt zich, in tegenstelling tot andere sociale wetenschappen, op het
individu.
Psychologen werken in veel verschillende omgevingen, onderverdeeld in 3 groepen:
§ Experimenteel psychologen (/onderzoekspsychologen)
Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire psychologische processen.
Voeren meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert
§ Docenten psychologie
Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs (bijv. hbo of uni).
Kan samengaan met onderzoek op de uni of behandelingen
§ Toegepast psychologen
Psycholoog die de door experimenteel psychologen vergaarde kennis
gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Door middel van trainingen, ontwerpen van speciale gereedschappen of
psychologische behandelingen, werken in uitlopende sectoren;grootste groep
Populairste toegepaste specialisaties van toegepast psychologen:
§ Arbeids- en organisatiepsychologen (A&O-psychologen)
Gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek om arbeidsproductiviteit
en arbeidsmoraal te maximaliseren. Bijvoorbeeld leiderschapstrainingen mar
ook specialiseren in marktonderzoek.
§ Sportpsychologen
Helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren door trainingssessies
te plannen en hen te leren om emoties onder druk te beheersen. Zowel
amateurs als professionals. Sportpsychologen kunnen ook onderzoek doen.
§ Schoolpsychologen
Zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Hoe schoolprestaties
beïnvloed kunnen worden, persoonlijke of sociale omstandigheden van
leerlingen. Ze diagnosticeren leer- en gedragsproblemen en geven advies.
§ Klinisch psychologen en counselors
Helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied, of om
moeilijke keuzes te maken (relatie/carrière). Bijna de helft van alle masters.
Duurt minimaal tien jaar in Nederland.
§ Forensisch psychologen
Leveren psychologische expertise aan het wets- en rechtssysteem. Kunnen
gevangenen in penitentiaire of tbs-inrichtingen testen om vast te stellen of ze
vrijgelaten kunnen worden/ fit genoeg zijn om voor de rechtbank te
verschijnen. Ook kunnen ze verklaringen beoordelen.
§ Omgevingspsychologen
Proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te verbeteren. Bijv in
de vorm van workshops, interventies en bestuderen van invloeden
§ Gerontopsychologen
, Beoordelen het functioneren van ouderen en verstrekken begeleiding, om ze
te helpen hun potentieel maximaal te benutten in latere fases van hun leven.
Psychiatrie= een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en
behandeling ven (ernstigere) mentale stoornissen
Psychiatrie is veel kleiner vakgebied, psychologie is niet medisch van aard.
Psychologen behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek;
behandelen ‘cliënten’ en geen ‘patiënten’.
Pseudopsychologie= niet-onderbouwde psychische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd
Échte psychologie moet onderscheiden worden van pseudo, kritisch nadenken.
à zes vaardigheden voor kritisch denken
1. Wat is de bron?
Is de bron feitelijk, advies gevraagd van wetenschappers met de
noodzakelijke expertise? Is er belang bij bewering (financieel, politiek)?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
‘Voor buitengewone beweringen is buitengewoon bewijs nodig’
Sceptisch over revolutionaire of niet bij bestaande kennis aansluitende
nieuwe informatie. Snelle oplossingen bestaan weinig.
3. Wat is het bewijsmateriaal?
Anekdotisch bewijsmateriaal= getuigenissen die de ervaringen van iemand
of enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk
bewijs worden aangezien. Er is wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig
waarvoor wetenschappelijk onderzoek moet worden verricht.
4. Kan de conclusie beïnvloed zijn door bias?
Bias= een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal
op basis van persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias= de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes
en gevoelens, in plaats van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
Confirmation bias/bevestigingsbias= de neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan
informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent. Verklaart bijvoorbeeld
waarom gokkers de keren dat ze verliezen vergeten, maar winsten onthouden
Is deels biologisch te verklaren, uitkomsten uit onderzoek VS leveren sterk
bewijsmateriaal voor dat de hersenen fysiek een ‘bevestigingsbiasmodus’
kunnen inschakelen als ze met tegenstijdig bewijsmateriaal worden
geconfronteerd.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
Bijvoorbeeld ‘gezond verstand’ als substituut voor wetenschappelijk bewijs
zien. Of de ‘correlatie-causaliteit-denkfout’: foutieve conclusies trekken na
verband volgorde verkeerd in te schatten.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Bij complexe problemen dient het uit verschillende perspectieven te worden
bekeken. Politiek, economie, maatschappij.
, 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de
psychologie?
Griekse filosofen Socrates, Plato en Aristoteles grondleggers ideeën psychologie,
samen met boeddhisme en yoga uit Azië en volkspsychologie uit Afrika. In Europa
heerste kerk, radicale nieuwe ideeën waren nodig om door te breken.
Biologische perspectief
René Descartes had het eerste radicale nieuwe idee: scheiding tussen spirituele
geest en het fysieke lichaam. Geest bleef out of the picture voor de kerk maar
gevoelens en gedragingen werden wel bestudeerd want gebaseerd op lichamelijke
activiteit. Samen met onderzoek over biologie van zenuwbanen van dieren kon voor
het eerst aangetoond worden dat biologische processen ten grondslag liggen aan
sensaties en eenvoudige reflexmatige gedragingen in plaats van god. Gedrag is
verankerd in het zenuwstelsel.
Descartes behoort tot het rationalisme: ratio (het denken) is enige middel om aan
wetenschap en filosofie te doen.
Empiristen zien echter denken als onnodig en storend; alleen waarnemingen,
ervaringen en experimenten zijn ware bronnen van kennis. Francis Bacon: ‘Het
denken vertroebelt de waarneming.’
John Locke: mens is bij geboorte tabula rasa: onbeschreven blad dat door ervaring,
leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden krijgt.
Was basis voor het biologische perspectief: het psychologische perspectief dat de
oorzaken zoekt van gedrag in het functioneren van de genen, de hersenen en het
zenuw- en hormoonstelsel.
Moderne biologisch psychologen hebben lichaam en geest weer samengevoegd:
geest is een product van de hersenen. Persoonlijkheid, voorkeuren,
gedragspatronen en vaardigheden komen voort uit lichamelijke eigenschappen.
Oorzaken van gedrag zoeken in geentjes en stelseltjes.
Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de
hersenen mentale processen als gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn
en herinneringen creëren.
Evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme in de psychologie
dat gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische
aanpassingen aan overleving en voortplanting. Evolutietheorie, natuurlijke
selectie en survival of the fittest van Darwin; overleving & voortplanting van de
soort.
Cognitief perspectief
Wilhelm Wundt (eerste ‘psycholoog’) wilde structuur brengen aan de geest, net
zoals periodiek systeem. Nieuw: wetenschappelijke methoden konden ook gebruikt
worden om het lichaam en de geest te studeren. Wundt wilde de bewuste
waarneming analyseren en opdelen in de meest basale elementen. Hij was de eerste
met deze nieuwe opvatting.
