Bevat aantekeningen van colleges, samenvatting van de literatuur en jurisprudentie.
Kijk naar de bundel voor een goedkope samenvatting van alle stof. Een los document kan helaas via deze site niet voor een lagere prijs dan deze worden aangeboden.
Handleiding onderwijs verdiepend materieel strafrecht, thema Hulp bij zelfdoding,
woensdag 13 november 2019.
In twee, ten dele samenhangende onderwijsbijeenkomsten komen twee bijzondere
misdrijven tegen het leven nader aan de orde. Dat betreft euthanasie (art. 293 Sr) en
– kort gezegd – hulp bij zelfdoding (art. 294, in het bijzonder lid 2 Sr). Deze misdrijven
vragen om verschillende redenen de aandacht binnen de hoofdlijn van het vak
verdiepend materieel strafrecht.
Ten eerste bevatten beide artikelen samen een voorziening van niet strafbaarheid in
geval van handelen van een arts. Diens kwalificatie is hier beslissend: de voorziening
geldt alleen voor de arts. De voorziening heeft de vorm van een bijzondere
strafuitsluitingsgrond; zie over de plaats van (algemene en bijzondere)
strafuitsluitingsgronden in het algemeen de tekst van Van Veen uit de eerste en
derde onderwijsbijeenkomst.
Deze bijzondere strafuitsluitingsgrond voor (uitsluitend) de arts betreft qua reikwijdte
zowel het minder strafwaardige hulp bij zelfdoding als het ‘linkere’ misdrijf van
euthanasie = actieve levensbeëindiging. In de praktijk van de arts staat dat laatste
misdrijf van euthanasie eerder centraal. Dat komt ook in de wettelijke regeling tot
uitdrukking: de bijzondere strafuitsluitingsgrond is uitgewerkt en geregeld in art. 293
lid 2 Sr, dus bij euthanasie; art. 294 lid 2 Sr verwijst daar slechts naar.
De bijzondere strafuitsluitingsgrond voor de arts bij euthanasie (en hulp bij zelfdoding) is
verbonden met de nadere regeling in de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek
en hulp bij zelfdoding (Wtl). Als zodanig komt dit thema en de daarbij behorende
discussies aan de orde in de (volgende) onderwijsbijeenkomst van 18 november
2019.
In deze onderwijsbijeenkomst van 13 november 2019 gaat het daarentegen uitsluitend
over de strafbaarheid van hulp bij zelfdoding door een niet-arts. Dat leidt tot enkele
inhoudelijke verschillen met de bespreking van het misdrijf van euthanasie. Ten
eerste: aangezien het gaat om het handelen van een niet-arts, maar om de gedraging
van een gewone burger, is de Wtl en de bijzondere strafuitsluitingsgrond van art. 294
lid 2 jo. art. 293 lid 2 niet van toepassing; hulp bij zelfdoding verricht door een
gewone burger/niet-arts is daarmee in beginsel steeds strafbaar en dus (bij een
redelijk vermoeden van het begaan er van) ook steeds ‘opspoorbaar’. Precies over dit
uitgangspunt gaat echter de discussie: moet hulp bij zelfdoding wel steeds en onder
alle omstandigheden (steeds) strafbaar blijven of moet, net als voor de arts, onder
nadere omstandigheden toch meer algemeen in straffeloosheid worden voorzien?
Die discussie leidt tot het derde punt van verschil: de discussie over het mogelijk
opheffen van hulp bij zelfdoding betreft uitsluitend art. 294 lid 2 Sr en niet ook art.
293 lid 1 Sr (euthanasie); niemand bepleit straffeloosheid van actieve
levensbeëindiging door anderen dan een arts onder andere omstandigheden dan
waaronder diens optreden thans gerechtvaardigd is. Wat meer is: de discussie
betreft alleen het tweede lid van art. 294 Sr: over de wenselijkheid van het
handhaven van art. 294 lid 1 Sr (aanstichting tot zelfdoding) bestaat eveneens geen
discussie. Sterker: voor velen is het handhaven van art. 294 lid 1 Sr juist een
, voorwaarde maar ook een argument om ‘vervolgens’ hulp bij zelfdoding (zonder dat
van aanstichting sprake is) niet meer strafbaar te stellen. De afgrenzing van
strafbaarheid zou, volgens sommigen, moeten worden verlegd als het ware tussen
het bestaande art. 294 lid 1 en lid 2 Sr in: aanstichten tot zelfdoding is wel strafbaar;
hulp bij zelfdoding zou niet meer strafbaar moeten zijn.
Aanvullend aan de beschrijving van deze verschillen is er ook een nader punt van
afbakening dat meer vragen oproept. Omdat de voorziening van straffeloosheid is
voorbehouden aan de arts en via hem verbonden is met het beëindigen van c.q.
voorkomen van verder lijden bij zijn patiënt, is deze voorziening meer inhoudelijk
‘beperkt’ tot lijden uit (in elk geval ook) een medische aandoening (somatisch of
psychisch). Een gevoel van ernstig lijden aan het leven zelf (‘Voltooid leven’) valt
daarmee – naar de huidige stand van zaken in de wetgeving en jurisprudentie – niet
onder de reikwijdte van de Wtl en daarmee ook niet onder de bijzondere voorziening
van straffeloosheid voor de arts uit (art. 294 lid 2 jo.) art. 293 lid 2 Sr.
De strafbaarheid van hulp bij zelfdoding is recent indringend aan de orde geweest in de
strafzaak die bekend is geworden onder de naam van de verdachte; de zaak-Heringa.
1. De zaak gaat over art. 294 lid 2 Sr. Analyseer de eigen aard van deze bepaling.
- Wat is het achterliggende rechtsgoed en wat is het criterium voor
strafbaarstelling?
o Het menselijk leven, de bepaling is opgenomen in de titel ‘Misdrijven tegen het
leven gericht’.
o Criterium; 1a. opzettelijk een ander behulpzaam zijn bij zelfdoding waarbij de
zelfdoding volgt, 1b. een ander opzettelijk middelen verschaffen ten behoeve
van diens zelfdoding waarbij de zelfdoding volgt.
- Wat is er typisch aan deze delictsomschrijving?
o De verdachte helpt degene die zelfdoding wil plegen, verdachte is niet degene
die daadwerkelijk de handeling verricht die de zelfdoding laat intreden.
- Kan een verdachte ter zake c.q. kon Heringa als verdachte ter zake buiten
heterdaad worden aangehouden, in verzekering en vervolgens in verzekerde
bewaring worden genomen?
o Nee een verdachte van hulp bij zelfdoding kan niet buiten heterdaad worden
aangehouden omdat art 294 lid 2 Sr geen misdrijf betreft waartegen
voorlopige hechtenis openstaat, ex art. 294 lid 2 Sr jo art. 54 Sv jo art. 67 lid 1
Sv. De maximale gevangenisstraf die op art 294 lid 2 Sr staat is drie jaar.
Voorlopige hechtenis is slechts mogelijk bij een misdrijf waarop meer dan vier
jaar gevangenisstraf staat, of die expliciet in art 67 lid 1 sub b of c Sr is
genoemd, dit is echter niet het geval.
Inverzekeringstelling is slecht mogelijk wanneer tegen het betreffende
strafbare feit voorlopige hechtenis openstaat ex art. 57 Sv jo art. 58 lid 1 Sv.
Zojuist is vastgesteld dat voorlopige hechtenis niet mogelijk is bij art 294 lid 2
Sr. Bewaring is niet mogelijk aangezien dit een onderdeel is van de voorlopige
hechtenis. (hierdoor kan je bepaalde opsporingsbevoegdheden niet toepassen
op art 294 Sr)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dagmarflanderhijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
