Samenvatting: Complexiteit & Chroniciteit
Inhoud
Week 1: Themaweek ‘Interprofessioneel samenwerken’ ...................................................................... 3
Kenmerken concept interprofessioneel samenwerken .................................................................. 3
Recht en ethiek ............................................................................................................................... 4
ICT in de zorg en samenwerking ..................................................................................................... 5
Week 2: Inleiding complexiteit en chroniciteit ....................................................................................... 5
Case based learning ........................................................................................................................ 5
Hoorcollege 1: Klinisch redeneren in het kader van complexiteit en chroniciteit.......................... 7
Hoorcollege 2: Fysiotherapie bij patiënten met COVID-19............................................................. 8
Vaardigheidstraining 1: In gesprek met een mantelzorger ............................................................ 9
Week 3: Kanker gerelateerde vermoeidheid ........................................................................................ 10
Case based learning ...................................................................................................................... 10
Hoorcollege 3: Wat ben ik moe .................................................................................................... 11
Hoorcollege 4: eHealth en mHealth interventies ......................................................................... 12
Vaardigheidstraining 3: In gesprek over slapen bij kanker gerelateerde vermoeidheid .............. 13
Vaardigheidstraining 4: Trainbaar of niet trainbaar? ................................................................... 15
Werkcollege 3: Aan de slag met eHealth en mHealth .................................................................. 15
Week 4: MS ........................................................................................................................................... 16
Case based learning ...................................................................................................................... 16
Hoorcollege 5: Pathofysiologie en neuropsychologie bij MS........................................................ 21
Hoorcollege 6: EBP, bewegingstherapie bij MS ............................................................................ 24
Vaardigheidstraining 5: Onderzoek en behandeling bij MS ......................................................... 25
Week 5: Parkinson ................................................................................................................................ 26
Case based learning ...................................................................................................................... 26
Hoorcollege 7: Pathofysiologie en neuropsychologie bij Parkinson ............................................. 31
Hoorcollege 8: Bewegingstherapie bij Parkinson ......................................................................... 32
Vaardigheidstraining 7: Onderzoek en behandeling bij Parkinson ............................................... 33
Week 6: Reuma ..................................................................................................................................... 34
Case based learning ...................................................................................................................... 34
Hoorcollege 9: Auto-immuunziektes, reuma ................................................................................ 38
Hoorcollege 10: Technologie in de zorg........................................................................................ 39
Vaardigheidstraining 9: Dramadriehoek en slecht nieuws ........................................................... 40
Week 7: Hoofdpijn en psychopathologie.............................................................................................. 41
Case based learning ...................................................................................................................... 41
, Hoorcollege 11: SOLK en psychopathologie ................................................................................. 43
Hoorcollege 12: Pathofysiologie hoofdpijn................................................................................... 46
Vaardigheidstraining 11: Diagnostiek en behandeling van duizeligheid ...................................... 48
Vaardigheidstraining 12: Communicatie training MI .................................................................... 52
Week 8: Burn-out en stress .................................................................................................................. 53
Week 9: SOLK en psychopathologie ..................................................................................................... 67
Hoorcollege 15: Psychopathologie ............................................................................................... 67
Vaardigheidstraining 15: Diagnostiek en behandelen .................................................................. 70
Werkcollege 15: Lastig gedrag hanteren met behulp van de Roos van Leary .............................. 71
Week 10: COPD en hartfalen ................................................................................................................ 72
Case based learning ...................................................................................................................... 72
Hoorcollege 16: COPD en hartfalen .............................................................................................. 73
Vaardigheidstraining 17: Diagnostiek ........................................................................................... 76
Vaardigheidstraining 18: Behandeling .......................................................................................... 77
Werkcollege 17: Patientspecific goalsetting (PSG) ....................................................................... 78
Linkjes voor de gebruikte artikelen en filmpjes .................................................................................... 81
, Week 1: Themaweek ‘Interprofessioneel samenwerken’
4D-model: praktisch instrument dat is gebaseerd op integraal biopsychosociaal denken en handelen.
Het model wordt als instrument gebruikt in de samenwerking en communicatie en voor
inventarisatie binnen het medische en sociale domein. Het 4D-model ondersteunt de interactie
tussen professionals onderling, maar ook tussen professional en patiënt. Het is een dynamisch en
interactief instrument dat samen met de betrokkene wordt ingevuld. De patiënt kan zelf aangeven
waarmee hij het eerst aan de slag wilt gaan en kan mee beslissen in het maken van het
behandelplan.
Het 4D-model:
Kenmerken concept interprofessioneel samenwerken
Van interprofessioneel samenwerken is sprake wanneer men in samenspraak en gedeelde
verantwoordelijkheid een gemeenschappelijke visie en een doelgerichte aanpak ontwikkelt, zodat de
patiënt goede zorg ontvangt. De zorgonderdelen worden optimaal op elkaar afgestemd, doordat
zorgprofessionals kennis hebben van elkaars expertise en zij regelmatig bijeenkomsten hebben
waarin ze informatie, ideeën en aanbevelingen uitwisselen en elkaar feedback geven.
Voordelen van interprofessioneel samenwerken:
• Je ontwikkelt je eigen professionele identiteit
• Iedereen benadert het probleem vanuit zijn eigen expertise
• Je leert elkaar kennen en waarderen en leer inhoudelijk van elkaar
• Je maakt gebruik van ieders specifieke kwaliteiten
• Je vult elkaar aan
• Je gaat anders naar problemen kijken
• Je behandelplan en doelen weeg je beter af
Vormen van samenwerking:
,Recht en ethiek
Factsheet BIG, medisch beroepsgeheim.
Het medisch beroepsgeheim bestaat uit een recht voor de patiënt op geheimhouding door de
hulpverlener (individuele hulpverlener of instelling) van alles wat de hulpverlener bekend is over de
patiënt. Alleen als de patiënt expliciet toestemming heeft gegeven, mogen zijn gegevens gedeeld
worden met derden.
Voor het delen van gegevens met anderen die rechtstreeks bij de uitvoering van dezelfde
behandelingsovereenkomst met een patiënt zijn betrokken, of met een vervanger, heeft een
hulpverlener geen toestemming nodig van de patiënt.
In een aantal situaties is een hulpverlener bevoegd om zijn beroepsgeheim te doorbreken en ook
zonder toestemming gegevens te verstrekken. Dit is het geval als:
• Daarmee vrijwel zeker ernstige schade aan de patiënt of aan een ander kan worden
voorkomen, er geen andere weg dan doorbreking is om het gevaar af te wenden, de
hulpverlener in gewetensnood verkeert en de hulpverlener alles in het werk heeft gesteld
om toestemming te krijgen (‘conflict van plichten’).
• Sprake is van een uitzonderingsgeval met een zwaarwegend belang, bijvoorbeeld als er
zwaarwegende aanwijzingen bestaan dat een erflater bij het wijzigen van een testament
wilsonbekwaam was.
Hulpverleners hebben een wettelijk recht om zonder toestemming een melding te doen aan onder
andere Veilig Thuis als dat noodzakelijk is om kindermishandeling of huiselijk geweld te stoppen of
een redelijk vermoeden daarvan te laten onderzoeken.
Het beroepsgeheim geldt ook na overlijden. Nabestaanden hebben geen recht op inzage in het
medisch dossier van een overleden partner, familielid of naaste. Uitzonderingen hierbij zijn:
• De patiënt heeft bij leven toestemming voor inzage gegeven.
• Als de toestemming van de overledene daarvoor kan worden verondersteld. De hulpverlener
moet concrete aanwijzingen hebben om te mogen veronderstellen dat de overledene, als hij
nog in leven was geweest, toestemming voor gegevensverstrekking zou hebben gegeven.
Ook als deze uitzondering niet van toepassing is kan vaak wel enige informatie verkregen
worden over de behandeling die een familielid heeft gehad en over de omstandigheden die
tot het overlijden hebben geleid. Het is aan de hulpverlener af te wegen welke informatie hij
verstrekt.
• Toestemming kan niet worden verondersteld, maar de nabestaande heeft een
‘zwaarwegend belang’ bij inzage: bijvoorbeeld twijfel aan wilsbekwaamheid bij laatste
wijziging testament. Daarnaast kan opheldering alleen via dossierinzage worden verkregen.
Een hulpverlener moet bezien of het dossier informatie bevat die de gewenste opheldering
kan geven.
,Artikel: ‘Interprofessionele ethiek in de gezondheidszorg.’
Bij interprofessionele samenwerking moet:
• Het belang van de cliënt centraal staan
• Diens waardigheid en privacy gerespecteerd worden
• Men cultuursensitief werken
• Men ook de mantelzorger in het oog houden
• Men een relatie van vertrouwen opbouwen
• Men vanuit eerlijkheid en integriteit handelen
• Men met interprofessioneel-ethische dilemma’s om kunnen gaan
Ethische principes van professionaliteit:
• Beroepsgeheim
• Eerlijkheid
• Bekwaamheid
• Het vermogen goed om te gaan met conflicten
ICT in de zorg en samenwerking
Innovatieroutes: manieren om technologie op te nemen in de zorg.
• Aanbiedersroute: innovatie levert direct voordeel op voor de zorgaanbieder. De aanbieder
betaalt hier zelf voor (bijv EPP).
• Zorgverzekeraarsroute: de innovatie vervangt bestaande zorg en leidt tot minder zorgkosten
(bijv pillendoosje met alarm).
• Overheidsroute: innovatie kan opgenomen worden in het basispakket van de verzekerde
zorg. Complex, kostbaar en tijdrovende manier.
• Consumentenroute: als de innovatie een herkenbaar probleem oplost voor de patiëntgroep.
De patiënt betaalt hier zelf voor (bijv app).
Week 2: Inleiding complexiteit en chroniciteit
Case based learning
Hypothesis-Oriented Algorithm for Clinicians (HOAC): wordt gebruikt om het klinisch redeneren te
ondersteunen. Problemen in het bewegend functioneren worden geïdentificeerd door de patiënt
zelf (Patient Identified Problems: PIP) en anderen in de omgeving van de patiënt (Non-Patient
Identified Problems: NPIP). Na analyse van de gegevens uit de anamnese en het onderzoek worden
bestaande problemen geformuleerd en de te verwachten problemen in de toekomst. Dit zorgt
ervoor dat ook preventie betrokken wordt bij de behandeling.
Artikel: ‘The Hypothesis-Oriented Algorithm For Clinicians II: A Guide For Patient Management.’
De HOAC kan gebruikt worden voor elke patiënt, ongeacht leeftijd of aandoening en helpt met het
identificeren van problemen wanneer de patiënt zelf niet goed in staat is deze aan te geven. De
HOAC gaat in op door de patiënt aangegeven beperkingen, door anderen aangegeven beperkingen,
huidige beperkingen en te verwachten beperkingen.
,PIPs bestaan meestal uit functionele beperkingen en te verwachten problemen waar de patiënt zich
zorgen over maakt.
De HOAC biedt handvatten voor het plannen en evalueren van behandelingen gericht op preventie
en helpt om de behandeling te onderbouwen vanuit de wetenschappelijk.
Deel 1 van de HOAC, waarbij het diagnostisch proces doorlopen wordt en gestart wordt met de
behandeling:
Deel 2 van de HOAC, waarbij de interventies van fase 1 geëvalueerd worden:
,Hoorcollege 1: Klinisch redeneren in het kader van complexiteit en chroniciteit
Chroniciteit: een aandoening waarbij over het algemeen geen uitzicht is op volledig herstel. Gaat
doorgaans gepaard met pijn, geestelijk lijden, beperkingen in functioneren of andere klachten. De
mate waarin mensen hinder ondervinden verschilt per aandoening en per persoon.
Complexiteit: hangt van het perspectief af (biomedisch, psychosociaal, omgeving, cliënt, hulpvraag)
• Biomedisch: patiënt heeft meerdere aandoeningen, aandoening heeft effect op meerdere
orgaansystemen, medicatie voor aandoening heeft invloed op meerdere orgaansystemen.
• Bio-psychosociaal, omgeving: hulpvraag van de directe omgeving, stabiliteit van de directe
omgeving, betrokkenen uit het zorgnetwerk.
• Bio-psychosociaal, patiënt: invloed van aandoening op persoon zelf.
• Hulpvraag: is het haalbaar?
• Jij als therapeut: hoe kijk je naar bepaalde mensen/problemen, wat beïnvloedt je denken,
verloopt de communicatie goed met je patiënt.
ICF: International Classification of Functioning, Disability and Health.
• Is een raamwerk van classificaties waarmee het menselijk functioneren en de problemen die
hierin kunnen optreden gestandaardiseerd beschreven kunnen worden. Door de ordening in
domeinen biedt het mogelijkheid om gegevens op zinvolle wijze, in onderling verband, te
presenteren.
• Gaat uit van drie perspectieven:
o Perspectief van het menselijk organisme: functies en anatomische eigenschappen
o Perspectief van het menselijk handelen: activiteiten
o Perspectief van de mens als deelnemer aan het maatschappelijk leven: participatie
• De termen van het ICF zijn op te delen in twee delen:
o Het menselijk functioneren en de problemen daarmee
o Externe en persoonlijke factoren
Onderdelen van het ICF:
, DALY’s (Disability Adjusted Life Years): maat voor ziektelast (burden of disease) in een populatie.
DALY’s zijn opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte) en het aantal
jaren geleefd met gezondheidsproblemen, rekening houdend met de ernst hiervan
(ziektejaarequivalenten). De meeste ziektelast in Nederland komt door kanker en hart- en
vaatziekten.
Hoorcollege 2: Fysiotherapie bij patiënten met COVID-19
KNGF-standpunt: ‘Fysiotherapie bij patiënten met COVID-19’
Het coronavirus bestaat uit een streng RNA met een omhulsel van eiwitten. Deze eiwitten kunnen
zich binden aan ACE2-receptoren van een cel, waarna het RNA de cel binnen kan dringen. Cellen met
ACE2-receptoren bevinden zich onder andere in de longen, de slokdarm, de bloedvaten, de galbuis,
het hart, de nieren en de blaas. Dit betekent dus dat al deze organen en weefsels potentieel
geïnfecteerd kunnen raken met het virus.
COVID-19 komt vaak tot uiting als een luchtweginfectie. De ziekte leidt bij 80& van de patiënten tot
milde of matige klachten. 15% van de patiënten ontwikkelt ernstige klachten en 5% ontwikkelt
kritieke klachten, waarbij een IC-opname noodzakelijk is.
Er kunnen ook complicaties optreden op cardiovasculair, respiratoir, gastro-intestinaal en
neurologisch niveau.
Klachten bij COVID-19:
• Koorts
• (droge) hoest
• Vermoeidheid
• Kortademigheid
Risicofactoren voor het ontwikkelen van ernstige klachten:
• Mannelijk geslacht
• Leeftijd boven de 70 jaar
• Comorbiditeiten, zoals:
o Hypertensie
o Diabetes
o Cardiovasculaire aandoeningen
o Kanker
o Chronische longaandoeningen
De fysiotherapeut kan een belangrijke rol spelen in het herstel van patiënten met COVID-19. Dit
betreft specifiek patiënten die een verlaagde fysieke capaciteit of activiteit ervaren. Patiënten die
ernstig ziek zijn geweest, kunnen laag belastbaar zijn. Zij hebben tijd nodig om te herstellen van de
ziekte en de aan COVID-19 gerelateerde beperkingen die zij (kunnen) ondervinden. Het is belangrijk
om patiënten in de eerste zes weken na ontslag uit het ziekenhuis of na de symptoomvrije periode
bij thuis doorgemaakte COVID-19 dan ook gedoseerd te belasten.
Patiënten met een hulpvraag gerelateerd aan beperking in fysiek functioneren hebben een indicatie
voor fysiotherapie. Bij een zorgvraag die toeneemt in complexiteit is intra- en interdisciplinaire
samenwerking belangrijk.
