In dit document vindt je de literatuur voor het tentamen van politiek en recht. Voor dit vak krijg je een gebundeld boek van school. Door middel van deze samenvatting wordt de stof in het boek duidelijker. Met deze samenvatting heb ik een 7,1 gehaald.
De fundamentele rechten in relatie tot democratie en sociaal werk in historisch perspectief plaatsen
+ het verschil tussen klassieke en sociale grondrechten toelichten.
Fundamentele rechten:
- Mensenrechten
- Grondrechten
Mensenrechten= zijn rechten en vrijheden waarover ieder mens beschikt en waaraan niet kan
worden getornd. Ze gelden voor iedereen, altijd en overal. Ze zijn dus universeel, ondeelbaar en
onvervreemdbaar.
Universeel; ze gelden voor iedereen ze zijn overal en altijd geldig
Ondeelbaar; niemand kan een recht afnemen omdat het minder belangrijk is.
Onvervreemdbaar; je kan ze niet verliezen
Mensenrechten vormen de onderbouwing van de democratische samenleving en geven richting en
inhoud aan beleidsontwikkeling.
Mensenrechten kunnen ook spanningen en conflicten veroorzaken. Deze spanningen en conflicten
kunnen leiden tot: het schadebeginsel
Schadebeginsel= de opvatting dat iemands vrijheid alleen beperkt mag worden voo zover dat nodig is
om te verhinderen dat hij anderen schaadt.
Het ontstaan van mensenrechten:
- De 10 geboden
- De Magna Carta
- De Franse revolutie
- De filosofen
- De twee wereldoorlogen
In 1948 kwam de Universele verklaring van de Rechten van de Mens tot stand.
Mensenrechten zijn onder te verdelen in 3 generaties:
1. 1e generatie: politieke rechten bescherming willekeur
- Als de aard van de rechter nader wordt beschouwd, gaat het om politieke rechten. Het
betreft onder meer de vrijheid van vergadering, de vrijheid van meningsuiting, het recht op
leven en het recht op godsdienstvrijheid
- Als gevolg van sociale veranderingen en een actieve maatschappelijke beweging kwamen
veranderingen tot stand die de aanzet gaven tot het formuleren van meer mensenrechten
- Ze worden ook wel gezien als de oude fundamentele mensenrechten die voortkomen uit een
democratische traditie van burgers die beschermd wilden worden tegen willekeurig
handelen van de leiders.
, 2. 2e generatie: sociale, economische en culturele rechten gelijkheidsidealen (na de
industrialisatie)
- Vanaf 1948 begon de ontwikkeling van de mensenrechten in een rap tempo te gaan en
werden er tal van verdragen opgesteld waar mensenrechten in opgesteld waren
- Het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten werd opgesteld
in 1966
- Het gaat bij deze generatie mensenrechten om sociale voorzieningen die basaal voor mensen
worden gevonden
- Zij dateren na de industrialisatie, toen beschermen niet alleen meer genoeg was; er naast
bescherming ook inbreng van de Staten werd verwacht
- Deze rechten zijn gebaseerd op het gelijkheidsideaal ieder mens moet gelijke kansen
krijgen om zich te kunnen ontwikkelen
3. 3e generatie: de collectieve wetten bijzondere bescherming
- Tot deze groep behoren eveneens de mensenrechten voor specifieke groepen, zoals
vrouwen, kinderen en gehandicapten
- Zonder deze rechten kan eenieder als vanzelfsprekend aanspraak maken op bescherming en
effectuering van de al bestaande rechten die in de verschillende verdragen zijn opgesomd
- De derde en meteen de nieuwe generatie mensenrechte nis gebaseerd op geloof, etniciteit,
geslacht of de noodzaak tot bijzondere bescherming. Ze hebben (nog) niet altijd dezelfde
status als de eerdergenoemde rechten
Grondrechten= zijn de meest elementaire en onvervreemdbare rechten van een individu, die zowel
door de overheid als door anderen gerespecteerd moet worden. Ze vormen het fundament van een
menswaardige samenleving.
2 soorten grondrechten
1. Klassieke grondrechten= zijn het recht die de burger beschermen tegen machtsmisbruik en
wikkeleur van de overheid. De overheid mag op deze rechten in beginsel geen inbreuk
maken, tenzij de wet haar die bevoegdheid verleent. De klassieke rechten bieden de burger
vrijheid en gelijkheid
Voorbeelden;
- Verbod op discriminatie
- Recht op vrijheid van meningsuiting
- Recht op privacy
- Recht op onaantastbaarheid van het menselijk lichaam
2. Sociale grondrechten= zijn grondrechten waarbij de overheid een zorgplicht heeft op het
gebied van onderwijs, bestaanszekerheid, huisvesting en volksgezondheid aan de burgers.
o Het zijn geen rechten die afgedwongen kunnen worden, maar ze zijn een opdracht
voor de overheid. Als de overheid niet aan deze rechten voldoen, kunnen er politieke
middelen gebruikt worden om de sociale grondrechten te bewerkstelligen.
Voorbeelden;
- Recht op werk en het recht op welvaart
- Recht op gezondheid
, Botsende grondrechten= soms kunnen grondwetten botsen. Denk aan vrijheid van meningsuiting en
discriminatieverbod
Het rechtsstelsel:
- Publiekrecht= heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen overheid en burgers. Hierbij
staat de overheid boven de burger.
- Privaatrecht = heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen rechtspersonen. Hierbij gaat
het om de relatie tussen burgers onderling. Deze verhouding tussen partijen in het
privaatrecht kan symbolisch worden voorgesteld door een horizontale lijn.
De rol van de fundamentele rechten in democratisch proces:
De rol van fundamentele rechten in het sociaal werk:
Mensen tegenomen wiens rechten zijn geschonden of beperkt. Dit kan zijn door persoonlijke
situaties en sommige mensen ondervinden nadelen van de regelgeving of beleid. Het direct werken
met mensen kan de houding en het handelen van een SW’er van invloed zijn op respect hebben voor
de rechten van deze mensen. De regels en gewoontes op de werkplek van de sociaal werker kunnen
mensenrechten van cliënten beïnvloeden.
Hoe pas je het toe:
- Mensenrechten als moreel kader in het dagelijks handelen en houding van de sociaal werker
- Mensenrecht als bewustwording van structurele tekortkomingen die van invloed zijn op de
dagelijkse praktijk van de sociaal werker
- Mensenrechten als een handvat om misstanden of gebreken aan te kaarten die sociaal
werkers tegenkomen in de praktijk
Het begrip democratie, de beginselen van de rechtsstaat en de totstandkoming van de wetgeving
uitleggen
Totstandkoming van de wetgeving:
1. Initiatief
2. Ontwerp
3. Advisering door de Raad van State
4. Behandeling door de Tweede Kamer
5. Behandeling door de Eerste Kamer
6. Bekrachtiging
7. Publicatie in het Staatsblad
De aanpassing van de grondwet:
1. Initiatief
2. Ontwerp
3. Advisering door de Raad van State
4. Behandeling door de Tweede Kamer
5. Behandeling door de Eerste Kamer
6. Tweede Kamer verkiezingen (2/3 meerderheid moet instemmen met de wijziging)
7. Eerste Kamer verkiezingen (2/3 meerderheid moet instemmen met de wijziging)
8. Grondwet is een feit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vvfemke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
