Duidelijke samenvatting van (een deel van) het boek: van gedachten wisselen. De samenvatting is geschreven in volzinnen, waardoor het niet nodig is om je boek helemaal te lezen.
Van gedachten wisselen
Filosofie en ethiek voor sociale beroepen
Hoofdstuk 4 ‘De boel bij elkaar houden’: met harde of zachte
hand?
4.1 De democratische rechtsstaat
Je hebt twee partijen:
1) De haviken: de overheid moet krachtdadig optreden en de vrijheid van (specifieke groepen)
burgers beperken, om de veiligheid te behouden.
2) De duiven: houden vast aan de principes en grondrechten van de democratische rechtsstaat.
In de politieke filosofie staat de vraag naar de relatie tussen burgers en overheid centraal. In de
democratische rechtsstaat zijn de burgers beschermd tegen de macht van de overheid. De politieke
filosofie denkt na over de principes van de rechtsstaat.
Bij de politieke filosofie horen Hobbes, Locke, Rousseau en Rawls: de theorie van het sociaal contract
genoemd.
De principes van de rechtsstaat
Belangrijkste principes: vrijheid, gelijkheid, bescherming tegen de macht van de regering en de scheiding
van kerk en staat. In de grondrechten worden de beginselen van vrijheid en gelijkheid vastgelegd. Het
beginsel van gelijkheid houdt primair in dat het ene individu niet meer rechten heeft dan anderen.
De scheiding der machten
Trias politica: scheiding der machten. Montesquieu betoogt dat de wetgevende macht (het parlement), de
rechterlijke macht en de uitvoerende macht (de overheid) gescheiden moeten zijn. Vallen deze wel
samen dan bestaat het gevaar van machtsmisbruik of tirannie.
Rechtsbescherming
Dit betekent dat de overheid t.o.v. de burgers een onthoudingsplicht heeft; vrijheden mogen niet zomaar
worden ingeperkt. Iedereen moet zijn vervolging door een rechter kunnen laten toetsen: habeas-
corpusbepaling.
De rechtsstaat en het sociaal werk
Cliënten genieten rechtsbescherming tegenover vertegenwoordigers van de overheid: sociaal werkers; ze
moeten zich houden aan de wet.
Veiligheid voor alles
Maatschappelijke problemen worden geformuleerd in termen van gevoelens van onveiligheid,
leefbaarheid en het handhaven van orde en regels. Het belang van de samenleving weegt hier zwaarder
dan dat van de individuen.
, De paradox van de bescherming van de rechtsstaat
Mogen we de rechtsstaat verdedigen met middelen die de rechtsstaat aantasten?
4.2 De theorie van het sociaal contract
De nu heersende opinie over wat we van de overheid mogen verwachten heeft zijn oorsprong in het idee
dat we samenleven met het oog op wederkerig voordeel. Nussbaum: iedereen heeft er belang bij dat we
de vrijheid van burgers reguleren en aan wetten binden. In de filosofie van het sociaal contract staan
twee begrippen centraal: natuurstaat en sociaal contract.
Hobbes en Locke: Grondleggers van de moderne burgerlijke samenleving: samenleving die niet langer
door adel en kerk gedomineerd wordt. Locke wordt gezien als de vader van de liberale democratie.
Rawls: gebruikt het model van het sociaal contract om een principe van een rechtvaardige samenleving
te formuleren dat niet geleid wordt door specifieke wensen en belangen.
De natuurstaat
De natuurstaat: een toestand zonder regels, wetten, normen, rechten en plichten waaraan we ons
moeten houden en die de samenleving regelen; mens die in een situatie leeft waarin elke
maatschappelijke ordening ontbreekt. Hobbes heeft hiervan een pessimistisch beeld, Lock en Rousseau:
zien het meer als een paradijs.
Verbonden aan de natuurstaat is het begrip natuurrecht. Dit is een onvervreemdbaar recht dat
onlosmakelijk verbonden is met het feit dat we mens zijn. Vrijheid en gelijkheid zijn bijv. natuurrechten die
altijd beschermd moeten worden.
Het sociaal contract
Hobbes, Locke en Rousseau erkennen de noodzaak om ons te bevrijden van de natuurstaat. Sociaal
contract beschrijft aan welke eisen en voorwaarden moet worden voldaan om een ideale, veilige
samenleving te realiseren waarin het recht op vrijheid en gelijkheid wordt gerespecteerd. Hobbes: het
geeft weer hoe we de vreselijke natuurtoestand kunnen overwinnen. Locke en Rousseau: hoe kunnen we
de paradijselijke natuurtoestand zo goed mogelijk behouden? De inhoud van het sociaal contract is
gebaseerd op het beeld van de natuurstaat.
4.3 In staat van oorlog
De gevoelens van onveiligheid verraden dat burgers een voortdurende dreiging ervaren. Het ‘rijk van de
angst’ heeft veel weg van de oorlog van allen tegen allen die de natuurstaat van Hobbes kenmerkt.
Iedereen is gelijk
In de natuurstaat is iedereen gelijk. Hobbes: van nature zijn wij gelijk, maar dat wil niet zeggen dat er
geen verschillen zijn.
Het individu
Hobbes: een mens is geen sociaal wezen, de mens is een individu. Als we willen weten hoe de
samenleving in elkaar zit, moeten we beginnen bij het individu. Mensen gaan wel relaties aan, maar doen
dit vanuit eigenbelang en zelfbehoud. We zijn sociaal uit eigenbelang.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Brdnx19. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.