R_R.psy. Rechtspsychologie. Uitgebreide uitwerking literatuur week 3: hoofdstuk 14,27 en 28 van het boek Routes van het Recht. Het is niet meer nodig om het boek te kopen als je deze samenvatting hebt!
P.J. Van Koppen, J.W. De Keijser, R. Horselenberg & M. Jelicic (Eds.) (2017) Routes van het
recht: Over de rechtspsychologie. Den Haag: Boom Juridisch.
Hoofdstuk 14. Predictie van valse aangiften
Valse beschuldigingen zijn nog geen valse aangiftes
Valse beschuldigingen zijn van alle tijden, alomtegenwoordig en niet onschadelijk. Valse
beschuldigingen zijn niet hetzelfde als valse aangiftes. In Nederland is een aangifte het
melden van een strafbaar feit aan een opsporingsambtenaa. Juridisch gezien verzoekt de
aangever de officier van justitie om tot strafrechtelijke vervolging van de dader(s) over te
gaan. Een valse aangifte is wanneer iemand aangifte of klacht doet dat een strafbaar feit is
gepleegd terwijl hij weet dat het niet is gepleegd. Hierop staat een gevangenisstraf van ten
hoogste een jaar, of een 3e categorie geldboete.
Valse aangiftes zijn alomtegenwoordig
Bewezen valse aangiftes zijn zeldzaam. Er is daarom veel speculatie over de prevalentie van
valse aangiftes. Slachtoffers van mensenhandel hebben in veel landen recht op een
verblijfsregeling mensenhandel met opvang, huisvesting, medische zorg, rechtshulp en
levensonderhoud. Aangifte doen van mensenhandel zou illegale vreemdelingen legaliseren
en rechten geven. Er gaan geruchten dat er valse aangiftes worden gedaan om deze
verblijfsregeling te krijgen. Dit verhoogt de werkdruk onnodig, en het gaat ten koste van de
inspanningen die geleverd kunnen worden voor echte slachtoffers. Het Bureau Nationaal
Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen wordt regelmatig op twee
standpunten gewezen: 1) de bekommernis van de politie en het OM over kansloze aangiftes,
en 2) de bezorgdheid van belangenorganisaties over de lakse houding van politie en het OM.
De conclusie van onderzoek van de Nationaal Rapporteur was dat de aangiftes weinig of
geen opsporingsindicaties (aanwijzingen om opsporing te starten) bevatten. Het is echter
niet uit te sluiten dat misbruik wordt gemaakt van de regelgeving. Enkele gevallen bevatten
wel sterke indicaties dat het om verzonnen verhalen van mensenhandel gaat. Minister Leers
schrijft een brief vaan de voorzitter van de Tweede Kamer op 11-11-2011 ‘Maatregelen
bestrijding misbruik verblijfsregeling slachtoffers mensenhandel’, en stelt dat het misbruik
niet te berekenen is, en dat er geen cijfers zijn dat het aantal kansloze aangiftes is gestegen.
Het is wel noodzakelijk om eventueel misbruik te bestrijden.
Valse aangiftes van mensenhandel
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) definieert misdrijven als feiten die strafbaar zijn
gesteld in het Wetboek van Strafrecht en bijzondere wetten (e.g. de Opiumwet). Een
geregistreerd misdrijf is een misdrijf dat door de politie is vastgelegd in een proces-verbaal
van aangifte of in een ambtshalve opgemaakt proces-verbaal. Het aantal Mensenhandel/
Mensensmokkel groeit sinds 2005. Dit zou kunnen komen door een aanzuigeffect van de
regelgeving mensenhandel of door de grotere aandacht voor het probleem vanuit de
maatschappij of de politie. Veel aangevers maken echter geen gebruik van de regeling. In
2011 was er een absolute en proportionele stijging, maar de absolute cijfers uit 2010 en
2012 zijn bijna hetzelfde wat dus een daling aangeeft. Op het eerste gezicht lijkt er geen
misbruik van de regelgeving. Niet alle aangiftes van mensenhandel resulteren in een officiële
, registratie door het OM. Alleen de zaken waarvan het OM gelooft in een succesvolle
vervolging worden geregistreerd.
Je kan zeggen dat meer dan de helft van de aangiftes discutabel is omdat de helft niet
resulteert in een registratie, maar dat kan niet: 1/3 van de aangevers bezit de Nederlandse
nationaliteit en maakt dus geen aanspraak/misbruik van de regeling; vreemdelingen die
aangifte doen maar geen gebruik maken van de regeling verlaten Nederland en kunnen dus
niet succesvol vervolgd worden; niet alle aangiftes kunnen resulteren in een registratie door
het OM omdat er tegen 1 mensenhandelaar door meerdere slachtoffers aangifte kan
worden gedaan; aangevers die geen gebruik maken van de regelgeving kunnen ook geen
misbruik ervan maken.
Uitgeprocedeerde asielzoekers, vreemdelingen die zijn aangehouden bij binnenlands
vreemdelingentoezicht, vreemdelingen aan de grens aangehouden en vreemdelingen van
wie de verblijfsvergunning is ingetrokken komen in aanraking met de Dienst Terugkeer &
Vertrek (DT&V) die de terugkeer begeleidt. Bij signalen van mensenhandel kan DT&V het
D9-proces starten, het terugkeerproces wordt dan tijdelijk opgeschort. Als de vreemdeling
tijdens dit proces aangifte van mensenhandel doet kan hij gebruikmaken van de regelgeving
mensenhandel. Het proces wordt niet zo vaak door DT&V opgestart, en het is niet het geval
dat vreemdelingen allemaal aangifte doen om gebruik te maken van de regeling. Daarom is
de stelling dat de regeling een nieuwe ontsnappingsroute voor illegalen en uitgeprocedeerde
asielzoekers is, te ontkrachten.
De cijfers rondom aangiftes van mensenhandel lijken de speculaties over valse aangiftes niet
te ondersteunen. Toch zijn er veel debatten gevoerd, en worden maatregelen ingevoerd om
misbruik van de regeling mensenhandel tegen te gaan. De speculaties hebben namelijk een
grote indruksvaliditeit. Onze intuïtie zegt namelijk dat een regeling die een voordeel oplevert
misbruik zal aantrekken.
Valse aangiftes van andere misdrijven
Een ander gebied waar ons buikgevoel veel valse aangiftes verwacht, is bij aangiftes van
diefstal, bijvoorbeeld om een claim bij de verzekering in te dienen. Empirisch onderzoek
ontbreekt om het fenomeen te kunnen kwantificeren. Uit gegevens van het CBS blijkt dat in
2005-2008 er ongeveer 200 valse aangiftes waren in Nederland, en in 2009-2012 ongeveer
400. Dit is slechts een fractie van het aantal aangiftes van misdrijven per jaar.
Er bestaan veel theoretische onderbouwingen, theoretische modellen, attitudeonderzoeken
en statistische modellen om valse aangiftes van verzekeringsfraude te voorspellen en/of
voorkomen, maar geen enkel artikel gaat over de hoeveelheid valse aangiftes.
Bij zedendelicten is wel onderzoek gedaan naar de prevalentie van valse aangiftes. Bij valse
aangiftes van verkrachting is de slachtoffer-dader-relatie omgekeerd en is de verdachte/
veroordeelde het slachtoffer. Valse aangiftes wakkeren bovendien het wantrouwen jegens
echte slachtoffers aan. Er is veel controverse omtrent de prevalentie van valse aangiftes van
verkrachting.
De prevalentie van valse aangiftes van verkrachting
Rumney (2006) onderzocht 20 onderzoeken naar de prevalentie van valse aangiftes, en
concludeerde dat het door methodologische problemen onmogelijk was om de werkelijke
prevalentie vast te stellen. Een ander probleem is dat cijfers niet recent zijn. Er ontbreken
dus recente, betrouwbare en valide prevalentiecijfers.
De kwalificatie ‘ongefundeerd’ werd vaak misbruikt. Politieagenten categoriseerden de
zaken waarvan ze dachten dat ze kansloos waren als ongefundeerd, waardoor ze niet meer
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dominiquekl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
