Samenvatting Internationaal en Europees gezondheidsrecht 2020-2021
Week 1
Global health law chapter 4, p. 87-128
De Wereldgezondheidsorganisatie is de wereldwijde gezondheidsleider, met een progressieve
grondwet en internationale legitimiteit. Er is geen vervanging voor de WHO, met zijn onvergelijkbare
normatieve bevoegdheden en invloed. De WHO is een gespecialiseerd VN-agentschap met een
uitgebreid mandaat en ongeëvenaarde expertise. Vrijwel elk land is lid van het agentschap, wat de
mogelijkheid biedt voor democratische verantwoording en wereldwijde impact. De WHO wordt
geconfronteerd met een leiderschapscrisis en vandaag de dag bevindt het agentschap zich in een
getransformeerd politiek en economisch landschap. Hoewel het ooit de enige wereldwijde
gezondheidsinstelling was, opereert het nu in een arena vol machtige actoren. Waar multilaterale
organisaties en staten ooit de mondiale gezondheidsomgeving domineerden, is er nu een wildgroei van
belanghebbenden, variërend van industrie en handelsverenigingen tot publiek-private partnerschappen,
stichtingen en het maatschappelijk middenveld. Krachtige gezondheidseffecten vloeien voort uit
overlappende en soms concurrerende wettelijke regelingen, zoals landbouw, handel, veiligheid en het
milieu. De WHO moet zich aanpassen aan een veranderend politiek klimaat, leiderschap tonen en
resultaten boeken. En dat moet het doen naarmate de gezondheidsuitdagingen toenemen, waaronder
humanitaire rampen, opkomende infectieziekten, verwondingen en NCD's. Naarmate de
gezondheidsbehoeften van de wereld toenemen, stijgen de verwachtingen van het publiek,
aangewakkerd door geavanceerde medische en informatietechnologieën. De financiering heeft de
stijgende behoeften en verwachtingen niet bijgehouden.
The birth of the premier global health leader
Origins and predecessor (=voorgaande) organizations
De oorsprong van de WHO kan worden herleid tot de eerste internationale sanitaire conferentie,
gehouden in Parijs in 1851. Europese staten namen uiteindelijk de eerste internationale sanitaire
conventie aan in 1892, een voorloper van de internationale gezondheidsregelingen van de WHO.
Staten realiseerden zich dat er een gezaghebbende instantie nodig was om toezicht te houden op de
uitvoering van het verdrag van 1892. Het eerste internationale gezondheidsbureau werd echter aan de
overkant van de Atlantische Oceaan gevormd. Het International Sanitary Office van de Amerikaanse
Republieken - later het Pan American Sanitary Bureau (PASB) en nu de Pan American Health
Organization (PAHO) - ontstond in 1902. Later was de officie international d’hygiène publique
(OIHP) gevestigd in Parijs. De bedoeling van elk van deze vroege internationale
gezondheidsorganisaties was de implementatie van verdragen voor de bestrijding van infectieziekten.
De Eerste Wereldoorlog werd het volgende keerpunt, het bereikte een hoogtepunt in de Leaugue of
nations . Het convenant van de bond verplichtte staten "om maatregelen te nemen in zaken van
internationaal belang voor de preventie en bestrijding van ziekten". De Gezondheidsorganisatie van de
league of nations (LNHO) werd opgericht in 1921 en publiceerde periodiek epidemiologische
rapporten over sterftecijfers (sterftecijfers) en overdraagbare ziekten, evenals definities van ziekten en
hun oorzaken.
De vraag ontstond hoe de LNHO en de OIHP naast elkaar zouden moeten bestaan. Hoewel regeringen
probeerden één nieuwe gezondheidsorganisatie op te richten, hebben de twee organisaties 30 jaar naast
elkaar bestaan. Vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stopte het werk voor de
volksgezondheid internationaal en alleen de PASB bleef werken. Tijdens de oorlog nam de United
1
,Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) een aantal functies over van OIHP,
LNHO en oostelijke bureaus. Na de oorlog werden de functies overgedragen aan de WHO.
The creation of the WHO
De Verenigde Naties zijn opgericht als reactie op de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog en een
van de primaire functies was de bescherming van de wereldwijde gezondheid. In 1945 keurde de VN-
Conferentie over Internationale Organisatie in San Francisco unaniem de oprichting van een
gespecialiseerd gezondheidsagentschap goed. De eenenzestig afgevaardigden van de Internationale
Gezondheidsconferentie kwamen bijeen op 19 juni 1946 en ondertekenden de grondwet van de
Wereldgezondheidsorganisatie - de "Magna Carta voor wereldgezondheid". De grondwet van de
WHO trad als eerste gespecialiseerde VN-agentschap in werking in 1948 (7 april), toen de 26 landen
de grondwet ratificeerden. De grondwet drukt het universele idee uit dat gezondheid "de basis is voor
geluk, harmonieuze relaties en veiligheid van alle volkeren".
Er was een intens debat over de regionalisering, het idee was dat de regionale regelingen de eenheid
van optreden van de centrale organisatie moesten verzekeren, maar ook flexibiliteit moesten bieden bij
het omgaan met de speciale behoeften van regionale gebieden. Het moeilijkste was de relatie van de
WHO met PASB. De PASB behield zijn status en identiteit enz., Maar trad ook op als het regionale
kantoor van de WHO voor Amerika. Ook vandaag de dag heeft het bureau twee identiteiten: het is een
onafhankelijke internationale organisatie (PAHO) en een WHO-regiokantoor (AMRO).
De conventies van de WHO staan nu bekend als de International Health Regulations.
Governing Structure: Membership, Organs, and Division of powers
De WHO is een intergouvernementele organisatie met 194 lidstaten en 2 associate members (dit zijn
gebieden die geen volledige soevereiniteit hebben). De staatsvertegenwoordiging bepaalt het bestuur
van de WHO.
De bestuursstructuur van de WHO omvat ook de World Health Assembly (WHA), de Executive Board
(EB), het secretariaat en de regionale kantoren. De WHA is het orgaan dat stuurt en het beleid maakt.
De EB is een uitvoerende arm die toezicht houdt op en het WHA-beleid implementeert. Het
secretariaat is de technische en administratieve arm, adviseert en bedient WHA en EB. Zes regionale
comités richten zich op gezondheidsaangelegenheden binnen hun geografische gebieden, ondersteund
door 147 landenkantoren.
The WHA
De WHA is het besluitvormende orgaan van de WHO, stelt beleid vast, keurt de begroting goed en
benoemt de directeur-generaal van het secretariaat. De WHA geeft ook instructies aan de EB en D-G
over acties en onderzoeken.
WHO constitution art. 9: each member state may send 3 delegates to the WHA.
WHO constitution art. 8: associate members of the WHA van appoint representatives based on
technical competence. The EB also send representatives (WHO Rule 44). The WHA can also admit
intergovernmental and nongovernmental organizations to participate in the assembly as nonvoting
representatives.
Although the WHO Constitution does not mention observers, in practice the WHA invites potential
members and “quasi- permanent observers” to participate in its activities.
WHO constitution art. 24: Members elected by the assembly are entitled to designate individuals to
serve on the EB for a three- year term. Th e Constitution limits the board’s size to thirty- four persons,
to ensure efficient operation and realize “equitable geographic distribution” (article 24). Board
members are expected to act in their personal capacities; in practice, however, governments often
influence their delegates’ decisions.
De WHA-vergaderingen bestaan uit twee comités:
- A: gaat over programma en budget
- B: houdt zich bezig met administratie, financiën en recht
2
,De comités voeren het meeste werk van de WHA uit. Er is een comité C voorgesteld om de
transparantie, coördinatie en betrokkenheid te vergroten. Maar de WHA heeft dit afgewezen.
In de vergaderingen van de WHA is een gewone meerderheid nodig om een resolutie aan te nemen.
Maar een twee derde aantal stemmen is nodig voor daaruit voortvloeiende constitutionele beslissingen.
The Executive Board (EB)
Het board komt twee keer per jaar in het openbaar bijeen, met de mogelijkheid om ook voor
bijzondere zittingen samen te komen. De D-G stelt de agenda van de EB vast in overleg met de
bestuursvoorzitter. De belangrijkste functie is het vergemakkelijken van het werk van de WHA:
uitvoering geven aan haar beslissingen en beleid, taken uitvoeren die toevertrouwd zijn, advies geven
en een algemeen werkprogramma ter goedkeuring voorleggen.
Artikel 29 van de WHO-grondwet zegt dat de WHA ook een van haar bevoegdheden kan delegeren
aan de EB. Het EB legt de voorlopige agenda van de WHA voor en stelt besluiten over technische
zaken voor. De EB kan ook noodmaatregelen nemen wanneer een gebeurtenis onmiddellijke actie
vereist (zoals opkomende ziekten enz., Art. 28 (i)).
The secretariat
Het secretariaat bestaat uit de D-G en technisch en administratief personeel. De DG is de technische
en administratieve hoofdfunctionaris van de WHO (artikel 31) en treedt ambtshalve op als secretaris
van de vergadering, het bestuur en alle commissies, comités en conferenties. De vergadering benoemt
de D-G voor een termijn van vijf jaar (eenmaal verlengbaar), op voordracht van de EB.
De D-G benoemt her personeel van het secretariaat en zorgt voor de efficiëntie, integriteit en hij is het
internationaal representatieve persoon. De D-G is ’s de wereldwijde gezondheidsleider en moet
middelen inzamelen, staten en belanghebbenden beïnvloeden en coördineren en het prestige (=
aanzien) van de WHO veiligstellen. Het secretariaat dient de WHO en kan daarom geen instructies
aannemen van een regering of externe organisatie, of een belangenconflict hebben, inclusief een
ongepaste beloning (artikel 37).
The Regional Offices
Hoofdstuk XI van de WHO-grondwet (artikelen 44-54) geeft de WHA de bevoegdheid om regionale
organisaties op te richten om te voorzien in gezondheidsbehoeften binnen bepaalde geografische
gebieden. Elke regionale organisatie bestaat uit een regionaal comité, bestaande uit
vertegenwoordigers van de lidstaten, en een regionaal kantoor. De functies van de regionale comités
omvatten onder meer het formuleren van gezondheidsbeleid met een "exclusief regionaal karakter",
het toezicht houden op regionale kantoren en het adviseren van de D-G over internationale
gezondheidsaangelegenheden. De regionale kantoren zijn de administratieve organen van de regionale
comités.
The Milestones: Form Disease Eradication(=uitroeiing) to Health Systems
In de beginjaren lanceerde de WHO grote campagnes tegen de grote plagen van die tijd, waaronder
tuberculose, malaria en pokken. De beheersing van ‘yaws’, een tropische ziekte die de huid en botten
aantast, is misschien wel de eerste prestatie van de WHO. Het meest dramatische succes van de
organisatie was misschien wel de uitroeiing van pokken. In 1958 gaf de WHA de D-G opdracht om de
middelen te onderzoeken om de pokken uit te kunnen roeien en maakte van wereldwijde uitroeiing een
"hoofddoel".
In de jaren zestig uitte de WHO haar ongenoegen over verticale, ‘disease-specific’ programma's,
omdat ze statisch en gefragmenteerd waren. Dit leidde tot de nadruk op gezondheidsstelsels en
onderwijs, in de Verklaring van Alma-Ata werd opgeroepen tot gezondheid voor iedereen. In de jaren
negentig riep de WHO op tot versterking van het gezondheidssysteem dat gekenmerkt wordt door
universele dekking en gelijkheid.
3
, Halfdan Mahler, de legendarische WHO D-G van 1973 tot 1988, omschreef de Alma-Ata-verklaring
als "een holistisch concept dat vraagt om inspanningen op het gebied van landbouw, industrie,
onderwijs, huisvesting en communicatie." De Alma-Ata-verklaring, en de gezondheid voor iedereen-
campagne, was een vroege voorloper van een rapport van de WHO-commissie , waarin werd
vastgesteld dat de omstandigheden waarin mensen worden geboren, opgroeien, leven, werken, een
sterke invloed hebben op hun welzijn.
Ondanks de omarming van gezondheidssystemen, heeft de WHO nooit haar ambitie verloren om
endemische ziekten te bestrijden. De vergadering van 2008 intensiveerde haar
uitroeiingsinspanningen, omdat de besmetting van het poliovirus hardnekkig aanhield.
De aids-pandemie vormt de grootste uitdaging voor de WHO bij de bestrijding van een ziekte.
Als de vroege geschiedenis van de WHO werd gekenmerkt door uitroeiingscampagnes tegen oude
plagen, en als aids later in de twintigste eeuw een bepalende uitdaging werd, dan zou het begin van de
eenentwintigste eeuw kunnen worden geïllustreerd door de strijd van de organisatie tegen nieuw
opkomende ziekten, met name SARS, pandemische influenza's en het nieuwe coronavirus MERS. De
WHO identificeerde SARS als een wereldwijde bedreiging voor de gezondheid in 2003, waardoor
WHO meer bekendheid kreeg met zeer zichtbare updates en reisadviezen en de lancering van het
nieuwe kader voor wereldwijde samenwerking voor bedreigingen van pandemieën: de IHR werden
opgesteld.
WHO leadership in responding to MERS
De opkomst van MERS heeft de WHO uitgedaagd om het bittere juridische terrein over eigendom en
het delen van hoogpathogene virussen opnieuw te bekijken - wat cruciale vragen oproept over het
internationaal recht en de volksgezondheid: is er een verantwoordelijkheid om virale monsters te delen
met de internationale gemeenschap? Is het wettig en ethisch om intellectuele eigendomsrechten op
biologisch materiaal te claimen?
Krachtens de IHR moeten WHO-leden informatie verstrekken aan en informatie delen met de
WHO over gebeurtenissen die een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van
internationaal belang (PHEIC) kunnen vormen (zie hoofdstuk 6). Plicht om virale monsters te
delen op grond van de IHR.
(bron: Lawrence O. Gostin, Global Health Law (2014) Harvard University Press)
The WHO Constitution: A Progressive Vision of a Normative Institution
Mission and Core functions
4
