Onderzoeksvoorstel
Alleen is maar alleen
“Ik zit de hele dag alleen.
Mijn kinderen wonen ver weg. Ik heb hier geen vrienden.
Dat is weleens moeilijk. Je hoort je eigen stem niet meer.”
(Vd Klauw, 2017)
Een onderzoek naar het signaleren van eenzaamheid door de
wijkverpleegkundigen van
De XXX regio XXX
XXX
Studentnummer: 4497964
Onderzoeksvoorstel
Hbo-verpleegkunde
Datum:1-6-2019
XXXXXX, Alleen is maar alleen, Hbo-verpleegkunde 1
,Inhoudsopgave
1. De probleemanalyse................................................................................................................3
2. Centrale onderzoeksvraag en deelvragen ...............................................................................5
3. Theoretisch kader....................................................................................................................6
4. Resultaten literatuurstudie.......................................................................................................6
5. Onderzoek ontwerp...............................................................................................................11
956 hits.....................................................................................................................................21
Making connections – reducing loneliness and encouraging well-being..................................38
Bijlage A Literatuuronderzoek uitwerking
Bijlage 1 tm 16 uitwerking onderzoeken en artikelen
Bijlage 17 Interviewvragen
Bijlage 18 Tijdsplanning
XXXXXX, Alleen is maar alleen, Hbo-verpleegkunde 2
,1. De probleemanalyse
Dit onderzoek gaat over het signaleren van eenzaamheid door wijkverpleegkundigen werkzaam bij De
XXX in de regio XXX. De regio heeft veertien wijkverpleegkundigen. Deze wijkverpleegkundigen
geven met hun teams thuiszorg. Het onderzoek gaat zich dan ook richten op de deze
wijkverpleegkundigen. De definitie van eenzaamheid, maar ook het belang en de succesvolle
interventies en hulpmiddelen die bekend zijn om eenzaamheid te signaleren worden onderzocht.
Van der Sande (2019) concludeert dat eenzaamheid niet alleen persoonlijk lijden betekent, maar
eenzaamheid ook een groot maatschappelijk probleem vormt. Eenzaamheid brengt namelijk
aanzienlijke kosten met zich mee voor de gezondheidszorg.
Bestrijding van eenzaamheid bij ouderen kan 1 miljard à 2 miljard euro besparen. Dit heeft het bureau
Booz & Company in een onderzoek onderzocht. (Booz & Company, 2013) Deze hoge kosten zijn met
een juiste signalering deels te voorkomen. Mogelijk zijn door de vergrijzing de kosten nu al hoger. In
2017 bracht Deloitte in een persbericht naar buiten dat eenzaamheid de maatschappij veel geld kost.
Volgens de uitgevoerde data-analyse ligt er vooral een verband tussen eenzaamheid en het hebben
van zorg. (Deloitte, 2017)
Uit onderzoek in Finland is gebleken dat patiëntintegriteit om eenzaamheid te signaleren meer
aandacht verdient in de verpleegkundige zorg van oudere patiënten. (Teeri, Välimäki, & Leino-Kilpi,
2006)
De rol van de huisarts en die van de praktijkondersteuner huisarts en wijkverpleegkundige zijn aan het
veranderen. Zij moeten met een bredere blik kijken dan alleen de medische zorgvraag en zorg willen
bieden die goed aansluit bij de wensen en het leven van hun cliënten. Zij zijn bovendien een
belangrijke partij als het gaat om het signaleren van vereenzaming, zodat zij cliënten die vereenzamen
goed kunnen doorverwijzen naar vormen van ondersteuning. (Van der Zwet & Van de Maat, 2016)
Vanaf 2015 is de wijkverpleegkundige verantwoordelijk voor het stellen van de indicatie en de
zorgtoewijzing. Zij beoordeelt samen met de cliënt wat er nodig is aan verpleegkundige zorg om
langer thuis te kunnen wonen. Het uitgangspunt is dat alleen hbo-opgeleide verpleegkundigen mogen
indiceren en zorg organiseren in de wijk. (Kennisplein Zorg voor Beter, 2018)
In Nederland wonen gemiddeld 3.159.000 inwoners van 65 jaar en ouder. (Centraal Bureau voor de
Statistiek, 2019) Eenzaamheid neemt toe met de leeftijd. Vanaf 50-jarige leeftijd voelt meer dan 40%
van de Nederlanders zich eenzaam. Eenzaamheid neemt toe met de leeftijd. Dit geldt specifiek voor
sociale eenzaamheid. Van de 75- tot 85-jarigen voelt bijna 50% zich eenzaam.
In 2016 onderzocht het Rijksinstituut voor volksgezondheid (RIVM)en milieu (dit is de meest recente
meting) dat XXX een percentage heeft van 43 % eenzame mensen boven de 19 jaar oud. (RIVM,
2016) Op 1 januari 2019 had XXX 79.971 van deze inwoners zijn er 15.436 boven de 65 jaar oud. We
XXXXXX, Alleen is maar alleen, Hbo-verpleegkunde 3
, kunnen aannemen dat van de 65-plussers in XXX (43%) gemiddeld 6637 mensen eenzaam zijn.
(Gemeente XXX, 2019)
De wijkverpleegkundige van De XXX regio XXX zijn lid van de verschillende sociale wijkteams in XXX.
De wijkverpleegkundigen worden regelmatig geconfronteerd met cliënten die zich eenzaam voelen.
Binnen het sociaal wijkteam werken diverse organisaties nauw samen om eenzaamheid in
XXX te voorkomen en verminderen. Om de gevolgen van eenzaamheid zo veel mogelijk te beperken
is het van belang dat de onder andere een wijkverpleegkundige deze eenzaamheid wel weet te
signaleren. Echter, een wetenschappelijk gefundeerde kwaliteitsstandaard voor het signaleren van
eenzaamheid en de gerichte zorg hierop in Nederland ontbreekt. (Van der Sande, 2019)
Wijkverpleegkundigen van De XXX regio XXX kunnen bij signalering van eenzaamheid de cliënt
doorverwijzen naar een collega van de organisaties in de wijk zodat er vervolgstappen kunnen worden
gezet.
Bij een zorgaanvraag gaat de wijkverpleegkundigen bij de cliënt en indiceren. De zorg wordt verwerkt
in het classificatiesysteem Omaha. Omaha is een systeem waarin samen met de cliënt het zorgplan
wordt opgesteld, met als doel het bevorderen van de zelfredzaamheid om de gezondheid en het
welzijn van de cliënt te verbeteren of om achteruitgang te voorkomen. (Omaha system, 2018)
In het systeem wordt altijd uitgegaan van het netwerk om de cliënt heen. Het assessment waarmee
het gesprek start is wel gekoppeld aan een risicosignalering, maar de signalering van eenzaamheid is
hier geen vast onderdeel van. Omaha gebruikt de verkorte checklist van veilige zorg risicosignalering
van zorg voor beter. (Zorg voor Beter, 2015).
In het wijkverpleegkundig overleg van de regio zijn het afgelopen jaar tussen wijkverpleegkundigen
gesprekken gevoerd waarin werd aangegeven dat het sociale wijkteam een ingang zoekt om de
eenzaamheid tegen te gaan in XXX. Hierbij geeft het merendeel van de wijkverpleegkundigen aan het
moeilijk vinden eenzaamheid bij hun cliënten en toekomstige cliënten van 65 jaar en ouder te
signaleren. Er is geen vaste afspraak bij De XXX over het signalen bij het indiceren, maar uit signalen
van de wijkverpleegkundigen en de wijkteams lijkt wel sprake te zijn van onder diagnose van
eenzaamheid bij de XXX cliënten. Er is een vermoeden dat er nog veel eenzaamheid is bij de cliënten
waar de wijkverpleegkundigen in de regio XXX wijkverpleging voor hebben geïndiceerd. De
verpleegkundigen hebben hier last van, een eenzame cliënt heeft een verhoogt risico op overlijden. Er
kan een vicieuze cirkel ontstaan waarbij gevolgen de eenzaamheid versterken. Wijkverpleegkundige
verzorgen hun cliënten altijd vanuit wat een cliënt nog wel kan en als een cliënt niet meer uit de
visuele cirkel van eenzaamheid kan komen, heeft dit ook zeker invloed op de zelfredzaamheid van de
cliënt, hierbij kan eenzaamheid ook een oorzaak zijn van ongezond gedrag, weinig bewegen, minder
gezond eten. Met als gevolg een groter risico op overgewicht, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
Waardoor een cliënt langer afhankelijk is van thuiszorg. (Coalitie erbij, 2018)
De XXX heeft een probleem, van de veertien wijkverpleegkundigen die werkzaam zijn er zeker acht
die aangeven dat eenieder het signaleren nu maar op zijn eigen manier doet dat ze handvatten
XXXXXX, Alleen is maar alleen, Hbo-verpleegkunde 4
