Cijfer: 8,5. Een complete (uitgebreide) samenvatting van de tentamenstof voor het vak Criminologie. Dit document bevat de hoorcollegestof aangevuld met stof uit het boek.
,Week 1: Introductiecollege
Wat is criminologie?
Deze vraag kun je op verschillende manieren beantwoorden. Het ligt er namelijk aan hoe je criminologie
interpreteert (smal of breed). Hoe je criminologie interpreteert hangt onder andere af van je
wetenschappelijke opvatting.
Wat is criminologie?
De wetenschap van:
Criminaliteit (aard, oorzaken, omvang en gevolgen)
Reacties op criminaliteit
Onderwerpen binnen de criminologie:
Criminaliteit (aard, omvang, oorzaken, gevolgen) = beschrijvende criminologie
Preventie (voorkomen criminaliteit)
Victimologie = wetenschap over slachtoffers
Voorbeeld: gevolgen van misdrijven voor slachtoffers, vormen van hulp en de bejegening van
slachtoffers
Penologie (puna = boete/straf) = de wetenschap van straffen
Functioneren van strafrechtelijk systeem
Voorbeeld: uitvoeringsproblemen, opvattingen over schuld en over boeten en bestuurlijke
onderwerpen
Andere reacties op criminaliteit (zowel formele als informele reacties)
Definitie tot crimineel (zowel strafrechtelijk als sociaal)
Kernelementen:
- Empirie: waarneembare feiten
- Theoretisch: verklarende waarden
- Falsifieerbaarheid: onwaarheden worden geëlimineerd
Het aanbrengen van en scheidslijn in wat wel en wat niet wetenschappelijk is
Het is makkelijker om te zeggen of iets onwaar is dan of iets waar is
Verschillen in criminologische theorieën
Criminologie = een abstracte verklaring van criminaliteit, crimineel gedrag of de reacties daarop
Criminologische theorieën zitten vaak niet op één lijn: ze kunnen meerdere perspectieven hebben.
Multi-disciplinair karakter: de criminologie maakt gebruik van verschillende disciplines (sociologie,
psychologie, biologie, politiek)
(Vrijwel) niet interdisciplinair: de theorieën zijn niet geïntegreerd tot één geheel maar er wordt
gebruik gemaakt van de verschillende disciplines
Niveaus
1. Samenleving (macro), individu (micro)
2. Verklaringsniveau
3. Klassiek vs. positief uitgangspunt
Klassiek = het idee dat mensen een vrije wil hebben. De straf moet in verhouding staan tot
de daad.
Positief = het idee dat mensen geen vrije wil hebben. Er wordt vanuit de empirie gekeken
naar verklaringen voor criminaliteit. Ook het idee dat de wetenschap de criminaliteit kan
oplossen.
4. Structuur vs. proces
Structuur = in structuur kan ongelijkheid bestaan en daardoor grijpen mensen naar
crimineel gedrag
1
, Proces = met individuele kenmerken en processen die zich daar afspelen waardoor
mensen zich schuldig maken aan crimineel gedrag
5. Consensus vs. conflict
Er zijn verschillende benaderingen over wat crimineel gedrag is.
Methoden
Welke methode je gebruikt hangt af van wat voor vraag je stelt.
Gevolg: theorieën niet altijd verenigbaar met elkaar
De criminologie is een toepassingsgerichte wetenschap (vaak misdaadkunde genoemd) en is dus makkelijk toe
te passen op de praktijk. Dit kan verschillend worden uitgewerkt: burgerinitiatieven, evaluatie van straffen die
worden opgelegd, gevolgen gevangenschap, herhaald daderschap.
Criminologisch onderzoek
Het effect dat het onderzoek heeft, verloopt meer sluipenderwijs en heeft niet echt instrumentele gevolgen. De
politiek is vaak meer van belang voor het beleid dan criminologisch onderzoek.
Wie doen er criminologisch onderzoek?
Veel verschillende partijen zoals universiteiten, onderzoeksinstituten, politie en commerciële
onderzoeksbureaus.
Onderwerp van criminologisch onderzoek
Er is een nauwe verwevenheid tussen beleid en onderzoek. Het onderzoek is vaak sterk
maatschappelijk en tijdsgebonden. Soms zijn er bijvoorbeeld modegrillen: er wordt dan naar bepaald
onderwerp onderzoek gedaan. Het gevolg daarvan is dat het onderzoek vaak een korte
termijnperspectief kent of het ontbreekt aan onafhankelijkheid. Eerst ontbrak in Nederland
bijvoorbeeld onderzoek naar slachtoffers.
Er zijn ook taboes geweest:
Voorbeeld: affaire-Buikhuisen. Buikhuisen was een criminoloog die criminologisch onderzoek
wilde doen naar de oorzaak van crimineel gedrag. Dit werd geassocieerd met nazitijd (met in
het bijzonder J. Mengele). Buikhuisen heeft hierdoor veel kritiek gekregen en de wetenschap
verlaten.
Sinds kort wordt er meer onderzoek naar gedaan. Vooral door psychologen.
Er is ook onderzoek dat nu niet meer wordt gedaan:
Voorbeeld: onderzoek over nozem-gedrag
Definities van criminaliteit/criminalisering (studieobject van criminologie)
Wat is criminaliteit?
Het overtreden van strafbepalingen.
In plaats van een opsomming criminaliteit, is er een indeling die mogelijk is (geeft ook een idee van de
diversiteit):
Vermogens vs. geweldscriminaliteit (onderscheid naar de aard van het strafbaar feit)
Slachtofferloze vs. slachtofferschap veroorzakende delicten
o Voorbeelden slachtofferloze delicten: illegaal gokken en bezit van drugs
Georganiseerde criminaliteit vs. niet in georganiseerd verband
Zware vs. kleine of veel voorkomende criminaliteit
Gepland vs. impulsief
Instrumenteel vs. expressieve criminaliteit
Criminaliteit in publieke of private ruimte
Blue-collar vs. white collar crime
Blue-collar = straatcriminaliteit
White collar = organisatiecriminaliteit
Jeugdcriminaliteit vs. volwassencriminaliteit
2
, Politiek gemotiveerd vs. apolitieke criminaliteit
Gemeenschappelijke kenmerken aan deze elementen = wat wij beschouwen als crimineel gedrag is afhankelijk
van tijd, context en cultuur.
Drie manieren om criminaliteit te definiëren :
1. Smalle definitie: criminaliteit is wat de strafwetgever heeft verboden.
Crimineel is degene die door de rechter is veroordeeld.
Kritiek (men ziet maar een deel van het probleem):
Veel gedrag valt daarbuiten. Er zijn ook criminele gedragingen in het administratieve recht en er is
ook gedrag dat weliswaar niet strafbaar is, maar wel als overlast wordt ervaren.
De historische en culturele context wordt hiermee genegeerd
Voorbeeld: de Asbest-affaire.
Er was consensus over de schadelijke gevolgen van asbest. Ook was het verband tussen asbest en
longkanker geaccepteerd. In de jaren ’76 ontstaat er onrust bij het personeel van een militair gebouw
omdat er asbest in het gebouw zat. Na onderzoek werd er een conclusie getrokken: de asbest moet
worden verwijderd. In ’77 zeggen ze dat de hoeveelheid asbest zoveel mogelijk wordt beperkt als er
financiële middelen zijn. Onder het personeel bestaat nog steeds onrust. Uiteindelijk wordt het onderzoek
genegeerd en in ’89 overlijdt een militair aan longkanker (veroorzaakt door de asbest). In ‘92 wordt
besloten om het gebouw te sluiten.
Hoe heeft dit nou kunnen gebeuren? Er is bijna niks aan gedaan. Is dit nu wel/niet criminaliteit?
Uiteindelijk is slechts de verjaringstermijn verruimd, maar meer strafrechtelijke actie is er niet genomen.
Bij een smalle definitie van criminaliteit zou deze zaak niet behoren tot de criminologie. Dit is juist een
belangrijk onderwerp van criminologie. Er zijn dus beperkingen aan een smalle definitie van criminaliteit.
2. Brede definitie: criminaliteit is niet alleen het overtreden van strafrechtelijke regels, maar ook het
overtreden van andere regels. Deze regels kunnen zowel van formele als van informele aard zijn (er
ontstaat schade, er is sprake van slachtofferschap of het rechtsgevoel wordt aangetast).
Kritiek: zo wordt de criminologie ook wel breed: leidt dit niet tot willekeur? Missen we de kern van
criminaliteit niet? Dit zit in het ontbreken van institutionele reacties op het gedrag.
Deze kritiek wordt opgelost in de laatste definitie:
3. Criminaliteit als sociale constructie: wat wordt beschouwd als crimineel gedrag verschilt naar plaats, tijd
en sociaal gedrag.
Dit is niet zozeer een juridische, maar een sociale definitie. Mensen beschouwen bepaald gedrag als
afwijkend en fout. Men ziet het dus als crimineel gedrag en gedragen zich ernaar.
Deze definitie heeft verstrekkende gevolgen, kritiek:
De consensus over wat crimineel is, kan verschillen.
Probleem: Invloedrijke mensen zullen anderen hun definitie op proberen te leggen.
De definitie blijft in beweging aangezien het afhankelijk is van consensus.
Probleem: dit maakt het lastig om onderzoek te doen naar criminaliteit (vooral de criminaliteit over
een langere periode). Dit maakt het ook lastig om grensoverschrijdend onderzoek te doen.
Conclusie: wat is nou criminaliteit?
- Het overtreden van een regel (vaak uit het strafrecht)
- met ernstige gevolgen (schade) voor de samenleving en/of slachtoffer
- leidend tot aantasting van het rechtsgevoel en/of rechtsorde.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sennatrap. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.