De uitgebreide samenvatting bevat alle verplichte literatuur van het vak Kindermishandeling en Verwaarlozing over de Levensloop aan de Universiteit Leiden. Aan de hand van de samenvatting heb ik een 9.6 gehaald voor het tentamen.
Literatuur Kindermishandeling en Verwaarlozing: een introductie
Literatuur college 1
DE KLEINE GIDS KINDERMISHANDELING
HOOFDSTUK 1: DE GESCHIEDENIS VAN KINDERMISHANDELING
Eind negentiende eeuw
1877: oprichting van de Nederlandsche Vereeniging tot Bescherming van Dieren
In het verleden werd op een andere manier naar kinderen gekeken, namelijk als
onvoorwaardelijk bezit van ouders en als verzekering voor inkomen en verzorging voor de
oude dag.
Kindermishandelingszaak Mary Ellen
De kindermishandelingszaak van Mary Ellen haalde als één van de eerste zaken de media.
Het meisje werd ernstig verwaarloosd en mishandeld door haar pleegmoeder. Een
maatschappelijk werkster kende de situatie waarin het meisje leefde, maar wist niet goed
wat te doen. In die tijd bestond er geen wet die mishandeling van kinderen verbood. De
vrouw zocht hulp bij de stichter van de Society for the prevention of cruelty to animals. Het
meisje werd in een weeshuis ondergebracht en de pleegmoeder kreeg een jaar
gevangenisstraf. De zaak leidde tot de oprichting van de New York Society for the Prevention
of Cruelty to Children in 1875.
1896: Cort van de Linden werd in Nederland gevraagd om een nieuwe wetgeving voor
verwaarloosde en criminele jongeren uit te denken. Het advies kwam in 1898 uit onder de
naam Het vraagstuk van de verzorging der verwaarloosde kinderen. In het rapport stond
een overzicht van alle instellingen en verenigingen die zich bezighielden met
kindermishandeling, een overzicht van de maatregelen in omringende landen en
aanbevelingen, waaronder de oprichting van een overkoepelend orgaan voor alle
jeugdinstanties.
1899: oprichting van de Nederlandsche Bond tot Kinderbescherming. Opvallend was de
manier waarop de beweging voor de kinderbescherming naar mishandeling van kinderen
keek. Het woord kindermishandeling werd niet gebruikt en er werd uitsluitend gesproken
over verwaarlozing. De verwaarlozing werd gezien als het gevolg van de maatschappelijke
toestand in asociale gezinnen die door de opkomst van de industrialisatie, de verstedelijking
en immigratie verpauperd waren. In de sociaal ontoelaatbare gezinnen kon een
verwaarloosd of mishandeld kind gemakkelijk in crimineel gedrag vervallen.
Kindermishandeling vormde daarom vooral een bedreiging voor de samenleving, omdat de
maatschappij tegen criminelen beschermd moest worden.
,Kinderwetten 1905
Tot aan het begin van de vorige eeuw bestond er nog geen wetgeving die het mogelijk
maakte om in te grijpen als het mis ging in de opvoeding:
- 1838: in het Burgerlijk Wetboek stond dat ouders de plicht hadden hun kinderen op
te voeden en te onderhouden, maar op nalatigheid stond geen straf.
- 1874: invoering van het Kinderwetje van Houten verbood fabrieksarbeid voor
kinderen onder de twaalf. De wet werd nauwelijks nageleefd en bracht weinig
verandering voor kinderen.
- 1901: invoering van de Leerplichtwet verplichtte alle kinderen van zes tot twaalf jaar
naar schol te gaan. Niet alleen het werken in fabrieken werd verboden, maar alle
kinderarbeid tot twaalf jaar. De Leerplichtwet was een eerste aanzet in de nieuwe
kijk op ouderschap en mensen vonden dat de overheid mogelijkheden moest krijgen
om in te grijpen in de opvoeding. Als ouders hun plichten niet nakwamen, moesten
zij hun recht op de ouderlijke macht kunnen verliezen.
- 1905: invoering van de Kinderwetten waardoor de overheid nieuwe
verantwoordelijkheid kreeg. Door de invoering van de Kinderwetten was er voor het
eerst een opvoedingsplicht: kinderen waren niet langer het bezit van hun ouders,
ouders moesten er zijn voor hun kinderen. De Kinderwetten bestonden uit drie
delen:
- De Burgerlijke Kinderwet ging over de ouderlijke macht en de eventuele
instelling van voogdij.
- De Strafrechtelijke Kinderwet ging over de aanpak van kinderen, die een
misdrijf hadden gepleegd.
- De Kinderbeginselenwet ging over de oprichting van instanties die de
praktische uitvoering van de eerste twee wetten in handen kregen.
Jaren zestig: omlag in het denken en de ontdekking van kindermishandeling
Tot in de jaren zestig van de twintigsten eeuw bestond in Nederland nauwelijks
belangstelling voor kindermishandeling. Het verschijnsel kindermishandeling kwam alleen
voor bij ouders uit de asociale klasse die niet in staat waren hun kinderen op te voeden. De
ouders verwaarloosde de opvoeding, waardoor hun kinderen dreigden te verkommeren en
het risico hadden crimineel te worden. Mishandeling werd gezien als onderdeel van
ouderlijke verwaarlozing, maar was geen afzonderlijk geregistreerd verschijnsel waardoor
kindermishandeling een onderbelicht fenomeen was.
De kinderarts Henry Kempe legde in 1962 voor het eerst het verband tussen onverklaarbare
ziekten en botbreuken en het verschijnsel kindermishandeling. Kempe kon door de
ontwikkeling van röntgenapparaten aantonen dat de botbreuken waren toegebracht, en niet
het gevolg waren van een aangeboren bottenziekte.
,Door de publicatie van Kempe kwam het besef dat ouders heimelijk geweld kunnen
uitoefenen op hun kinderen. In Nederland kwam het besef dat niet alleen artsen maar ook
maatschappelijk werkers en kinderbeschermers geactiveerd moesten worden, maar er
kwam geen uitvoering van deze plannen omdat het niet duidelijk was hoe dit moest. In de
artsenkring voorkwam het beroepsgeheim ook dat een situatie werd aangegeven bij de Raad
voor de Kinderbescherming.
Eerste prevalentiecijfers 1967: in totaal zouden er in Nederland 120 kinderen per jaar
overlijden aan de gevolgen van kindermishandeling. In totaal zouden er 1200 kinderen per
jaar zo ernstig worden mishandeld dat ze opgenomen moesten worden. 10% van alle
kinderen zou mishandeld worden zodat het in totaal om 12.000 kinderen zou gaan. 1970: de
oprichting van de Vereniging tegen Kindermishandeling door particulieren. Door de
activiteiten van de vereniging startte de overheid in 1972 in grote steden met een
experiment met Bureaus Vertrouwensartsen. Deze ontwikkelden zich tot Advies- en
Meldpunten Kindermishandeling (AMK). Artsen en anderen die vermoedens hadden van
kindermishandeling konden dit bij vier aangestelde vertrouwensartsen melden. In totaal
waren er 432 meldingen in het eerste jaar.
Jaren 70: betuttelde aanpak kindermishandeling
In de jaren 70 en tachtig was er vooral kritiek op het jeugdzorgbeleid vanuit ouders.
Hulpverleners probeerden de problematiek in gezinnen vaak in het geheim op te lossen. Zo
werden de namen van artsen niet bekend gemaakt en werd vaak voor het gezin geheim
gehouden dat er een melding over hen was binnengekomen. Hulpverleners maakten
beslissingen over de hoofden van ouders heen. Ook beschouwden sommige ouders de
kinderbescherming als kinderdief en paternalistische organisatie.
Eind vorige eeuw: verbeterde rechtspositie ouder en kind
- 1992: invoering de Wet op de jeugdhulpverlening. De wet moest een antwoord
geven op de versnipperde hulpverlening en verlegde de verantwoordelijkheid voor
jeugdhulpverlening van het Rijk naar de provincies. Zo-zo-zo beleid: hulpverlening
moet zo tijdig mogelijk, zo licht mogelijk, zo kort mogelijk en zo dicht mogelijk bij
huis. De wet stelde het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) in.
- 1994: de Wet op jeugdhulpverlening wordt aangepast. Regionale overheden kregen
de mogelijkheid een Bureau Jeugdzorg in te richten: één loket dat gezinnen sneller en
beter naar alle jeugdvoorzieningen zou doorverwijzen.
- 2005: de Wet op jeugdhulpverlening voldeed niet meer.
- 2015: invoering van een nieuwe Jeugdwet waardoor de gemeenten de
verantwoordelijkheid hebben over de Jeugdzorg, in plaats van het Rijk en de
provincies.
, Begin deze eeuw: roep om preventieve aanpak
Aan het begin van de 21e eeuw kwam een nieuwe vorm van kritiek op gang nadat enkele
gevallen van kindermishandeling uitgebreid in de media kwamen. De kritiek werd niet meer
alleen geuit door ouders, maar kwam vooral van de algemene publieke opinie. Er was
verontwaardiging over het gebrek aan preventieve daadkracht door de jeugdhulpverlening,
doordat kinderen die gevaar liepen niet genoeg beschermd werden.
Savanna-effect: de dood van Savanna leidde tot veel commotie omdat hulpverleners het
gezin al jaren volgde en Savanna onder toezicht stond van Bureau Jeugdzorg. De dood van
Savanna en de vervolging van haar gezinsvoogd heeft de eerste jaren geleid tot een meer
alerte beleidsvoering van de jeugdzorg en een toename van het aantal begeleidingen. De
Raad van de Kinderbescherming gaf aan dat deze toename in de periode daarna werd
veroorzaakt door verbeteringen in de kwaliteit van de aanmeldingen en een snellere
afhandeling door de Raad.
2000: oprichting van de Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling. De groep was
gericht op het voorkomen en aanpakken van kindermishandeling en had tien stellingen:
1. Geweld tegen kinderen is ontoelaatbaar
2. Kindermishandeling verplicht melden
3. Aanpak kindermishandeling gaat boven privacy van de ouders
4. Steun bij opvoeding voor elke ouder
5. Maatregelen bij bedreigde ontwikkeling
6. Werken met kinderen als beroep: beter opleiden en beter betalen
7. Op school: het kind is persoon, burger en leerling
8. De rechten van het kind in de grondwet
9. Het kind heeft recht op eigen verantwoordelijkheden
10. Aparte minister voor jeugdbeleid vereist → in 2007 werd voor het eerst een
Ministerie voor Jeugd en Gezin ingesteld.
Door de RAAK-methode werd de samenwerking tussen hulpverleningsinstanties versterk en
kon de aanpak van kindermishandeling effectiever worden. Van 2008 tot 2010 werd de
RAAK-methode in 35 regio’s in Nederland uitgevoerd. De RAAK-aanpak kent vijf niveaus:
1. Algemene preventie voor iedereen. Bijvoorbeeld: adviserende
opvoedingsgesprekken vanuit de Centra voor Jeugd en Gezin.
2. Preventie voor gezinnen in risicosituaties, zoals wijken waarin veel risicofactoren
aanwezig zijn of jonge alleenstaande ouders met een laag inkomen. Bijvoorbeeld:
voorlichtingsactie ter preventie van shaken-baby syndroom.
3. Specifieke preventie gericht op ouders en kinderen die op grond van individuen
individuele risicofactoren geselecteerd worden. Bijvoorbeeld: gezinnen waarbij een
ouder verslavingsproblemen heeft.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper socialewetenschappeneur. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
