1.1 Welke maatregelen zijn er getroffen sinds het ontstaan van het accountantsberoep?
Door de financiële schandalen de afgelopen eeuw zijn de accountants negatief in beeld
gekomen, hierdoor is het imago als vertrouwenspersoon van het maatschappelijke verkeer sterk
aangetast. Het image is tevens verslechterd door de rapporten die de Autoriteit Financiële
Markten (AFM) zijn gepubliceerd.
De AFM is een bij wet ingestelde organisatie die toezicht houdt op financiële markten en tevens
controleert of accountantsorganisaties voldoen aan de wettelijk gestelde kwaliteitseisen.
1.1.1 Financiële schandalen van de afgelopen eeuw en de maatregelen
In vogelvlucht de grootste financiële schandalen de afgelopen eeuw:
® Enron: De financiële resultaten van de onderneming leken erg goed en
het bedrijf was toonaangevend in de energiemarkt. Later bleek dat het bedrijf in
werkelijkheid minder succes was dan werd gedacht. De ondergang van Enron leidde tot
de ondergang van de controlerende accountantsorganisatie Arthur Anderson.
Het faillissement van Enron in 2001 was een van de aanleidingen van de Sarbanes-
Oxley wet (SOx) in Amerika. Als gevolg van deze wet moeten bestuurders van
beursgenoteerde ondernemingen, die zijn genoteerd aan Amerikaanse effectenbeurzen,
een verklaring afgeven over de juistheid van de financiële gegevens in de publicaties.
Daarnaast moet worden toegelicht hoe het interne beheersingssysteem is
geïmplementeerd en hoe dit systeem functioneert. Bestuurders zijn persoonlijk
aansprakelijk voor een juiste verantwoording van de financiële rapportages.
® Vestia: Grootste woningbouwcoöperatie van Nederland. Hield zich niet
alleen bezig met woningexploitatie maar probeerde ook inkomsten te genereren door te
speculeren met financiële instrumenten (een overeenkomst tussen twee partijen waarbij
de ene partij een vordering heeft en de andere partij een schuld). Een vorm van een
financieel instrument is een derivaat, een derivaat is een afgeleid financieel instrument,
de waarde is afhankelijk van de onderliggende waarde, zoals de hoogte van de rente.
® Ahold: In 2001 en 2002 heeft er grootschalig boekhoudfraude
plaatsgevonden, dit werd in 2003 bekend. Het bedrijf had leverancierskortingen onjuist
verwerkt in de jaarrekening en ten onrechte resultaten van dochtermaatschappijen
verantwoord in de jaarrekening. De verantwoordelijke accountant heeft na vele
rechtszaken een waarschuwing van de accountantskamer gekregen vanwege misleiding.
® Imtech: Beursgenoteerd installatiebedrijf Imtech werd in augustus 2015
failliet verklaard, ondanks de goedgekeurde controleverklaring die de accountant over
de jaarrekening van 2014 had verstrekt. Volgens vele bronnen is het faillissement een
gevolg van de fraude die heeft plaatsgevonden in de Poolse en Duitse tak van het
concern, ook wordt het ontbreken van voldoende interne beheersingsmaatregelen als
reden voor het faillissement aangedragen.
® Weyl: In mei 2010 trokken de banken de financieringen van de
Rundvleesslachterij in, omdat ze, ondanks de goedkeurende controleverklaring,
onvoldoende vertrouwen in de financiële verantwoording van de onderneming hadden.
Het leidde tot een definitieve doorhaling in het accountantsregister voor de
controlerende accountant. Het betreft hier de zwaarste straf die de tuchtrechter kan
opleggen; de betreffende accountant mag hierdoor nooit meer als openbaar accountant
functioneren.
, De basics van een uitdagend beroep 2
1.1.2 AFM-rapporten
Naast de hiervoor beschreven schandalen vormden de rapporten die de AFM in 2010 en 2014
publiceerde ook een aanleiding voor de getroffen maatregelen.
Onderzoek 2010: Uit het onderzoeksrapport bleek dat 52% van de getoetste
dossiers door de AFM als onvoldoende werd gekwalificeerd. De AFM was van oordeel dat de
accountant bij de betreffende controles niet voldoende of geen geschikte controle-informatie
had verkregen ter onderbouwing van de afgegeven verklaring. De betreffende
accountantsorganisaties hebben naar aanleiding van de bevindingen van de AFM aangekondigd
maatregeleten te nemen.
Onderzoek 2014: Uit het onderzoeksrapport bleek dat de in 2010 aangekondigde
maatregelen niet hebben gewerkt. In het onderzoek kwalificeerde de AFM 45 procent van de
controles als onvoldoende. De AFM was nogmaals van oordeel dat de accountant bij de
betreffende controles niet voldoende of geen geschikte controle-informatie had verkregen. Naar
aanleiding van deze minimale verbetering van 7% t.o.v. het onderzoeksrapport uit 2010 stelde
de AFM dat de financiële prikkels die in het huidige systeem gelden moeten worden
weggenomen en dat de kwaliteit van de controles een prominentere rol moet krijgen binnen
accountantsorganisaties.
Onderzoek 2018: In 2018 heeft de AFM-onderzoek gedaan naar de kwetsbaarheden
in de structuur van de accountancysector. Het doel was een bijdrage leveren aan de discussie
over een stabiele kwaliteit van accountantscontroles. De conclusie van dit onderzoek was dat:
- De opbouw van de sector kwetsbaar kan zijn als de markt zijn werk niet goed doet.
- Het verdienmodel van accountantsorganisaties een negatieve invloed kan hebben op de
kwaliteit van accountantscontroles.
- Het bedrijfsmodel een negatieve invloed kan hebben op de kwaliteit van een
accountantscontrole.
1.1.3 Getroffen maatregelen
Om het vertrouwen van het maatschappelijke verkeer in de accountant weer te herstellen, zijn
onderstaande maatregelen in Nederland doorgevoerd.
® Partnerroulatie: In de wet op het accountantsberoep
is in 2014 vastgelegd dat een externe accountant een organisatie van openbaar belang
(OOB) voor een periode van maximaal zeven jaar mag controleren. Na afloop van deze
periode zijn deze organisaties verplicht om van accountant te wisselen. In 2016 is de
wet nogmaals aangepast en is dit termijn teruggebracht naar vijf jaar. Bij een OOB valt
te denken beursfondsen, banken en verzekeringsmaatschappijen.
® Kantoorroulatie: Een accountantsorganisatie mag
maximaal tien jaar functioneren als controlerende accountantsorganisatie voor een
OOB. Na afloop van deze periode geldt een afkoelingsperiode van vier jaar. Tijdens
deze periode mag de accountants-organisatie geen wettelijke jaarrekeningcontrole
verrichten voor de betreffende OOB.
® Scheiding controle en andere dienstverlening: Per 1 januari 2013 is het
accountantsorganisaties verboden om bepaalde andere diensten te verlenen aan OOB’s
naast de wettelijke controleopdracht. Een dienst die bijvoorbeeld is uitgesloten is het
samenstellen van de jaarrekening van een OOB.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ykel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.