Samenvatting Politieke Communicatie en Journalistiek
Hoorcollege
Hoorcollege 1
Politieke Communicatie: de interacties tussen politiek, media en het publiek
- Relaties tussen politieke actoren, media/journalisten en burgers
o Krachtsverhoudingen: Wie controleert wie?
Wat verwachten we van de media:
- Als vierde macht naast wetgevende, uitvoerende en gerechtelijke macht (pijlers
democratie)
Functies van de media in een (ideale) democratie:
- Informatie: monitoring, informeren van het publiek
- Educatie: uitleggen wat feiten en events betekenen
- Platform: media als een virtuele plaats waar ideeën uitgewisseld kunnen worden
- Waakhond: controle en rapportering over wat de overheid (of bedrijven) doet
- Kanaal: politieke boodschappen en meningen moeten kans krijgen, media stellen
daarvoor plaats ter beschikking
Journalistieke rolopvattingen (David Weaver): kan meerdere rollen aannemen
- Disseminator: informatieverspreiding (informatie)
- Interpreter: uitleggen en duiden, wat betekent de informatie (educatie)
- Adversarial: zich zeer kritisch opstellen tegenover politici en bedrijven (waakhond)
- Populist mobilizer: probeert mensen mee te krijgen in deelneming aan de
maatschappij door op zoek te gaan naar marginale groepen, engagement (biedt een
kanaal)
Negative campaigning (1): promoot geen kandidaat maar valt een tegenstander aan
- Voorbeeld advertentie ‘Heil Trump’
o VS verkiezing: ‘the winner takes it all’, maar twee opties waardoor je maar
één van de twee kan steunen en de ander waarschijnlijk tegenovergesteld is.
Negatief/positief campagnevoeren is daarom eenvoudig
- Negatief: aanval op de programma’s, ideeën, policies, etc. van de tegenstander
- Positief: promotie van iemands eigen programma, ideeën, policies…
- Toon: richting van het bericht
o Positief: richting de stemmer
o Negatief: richting de tegenstander
- Campagne is negatief afhankelijk van de proportie van negatieve berichten
- Twee soorten negativiteit:
o Beleidsaanval: negativiteit over het beleid van de tegenstander
1
, o Karakteraanval: gebreken in het karakter van de tegenstander, persoonlijk
vaak door middel van beledigingen
- False friends: dingen die hetzelfde lijken maar dat niet zijn, geen negative
campaigning
o Incivility: expliciet gebruik van harde, ongunstige, scherpe bijvoeglijke
voornaamwoorden om andere kandidaten te omschrijven, hun beleid en
karakter
Neemt deel aan negativiteit maar is niet negative campaigning
o Negative emotional appeals: angst, bezorgdheid induceren in een campagne
bericht, bijvoorbeeld tegenover een doelgroep
Negatieve emoties zijn niet negative campaigning, dit kan je doen
zonder gebruik te maken van negatieve emoties
Inspelen op populisme kan ook een vorm zijn
- Negativiteit is in het oog van de toeschouwer: negativiteit heeft een duidelijk
normatief tekort, stemmers vinden negativiteit niet leuk
Negative campaigning (2):
- Er is een positieve link tussen negatieve campagnes en de mate waarop deze
interessant gevonden worden door het publiek
- Waarom negative campaigning:
o In een meerderheidssysteem (VS, twee partijen): minder steun voor de
aangevallen partij en dus meer steun voor de aanvallende partij
o In een proportioneel systeem (NL, er zijn meer partijen): zowel de
aanvallende partij als de aangevallen partij kunnen verliezen, andere partijen
profiteren
Backlash effect: de negatieve campagne kan als een boemerang
terugkomen in het gezicht van de aanvallen
Afhankelijk van de context/situatie
- Ook bruikbaar om media-aandacht proberen te genereren:
o Media houden van negativiteit
o Mogelijkheid voor tweederangs politici om aandacht te krijgen
o Beste om de issues van de tegenstander aan te vallen:
Wanneer een partij normaal niet praat over dit issue is het interessant
wanneer deze dat wel doet en resulteert dit in media-aandacht
Issue-ownership: een politieke actor wordt gezien als het meest
competent om beleid te voeren rond een bepaald onderwerp
Welk onderwerp in een campagne belangrijk is bepaald welke partij
als belangrijk wordt gezien en media-aandacht krijgt
o Het is niet goed voor de mate van sympathie
- Wanneer aan negative campaigning doen:
o Als je in de oppositie zit
2
, o Als je achterstaat in de peilingen
o Als er geen/weinig andere partijen zijn
o Over onderwerpen van de andere partij, media-aandacht
o Wanneer anderen eerst negatief waren
o Laat in de campagne, niet te laat want dan lijk je ongeloofwaardig/wanhopig
De tegenstander geen kans geven om te reageren
o Vroeg in de campagne over eigen thema’s, in de hoop om het hoofdthema
van de verkiezingen te bepalen
- Algemene evaluatie:
o Krachtig hulpmiddel in een campagne maar moet slim ingezet worden
o Je wordt er niet populair mee, wel interessant gevonden
o Kan mensen tegen iets/iemand mobiliseren, maakt het algemene idee van
politiek niet beter, slecht voor het beeld van/ het vertrouwen in
politiek/politici
o Beperkte effecten of niet bewezen
Valli & Nai (2020): niet alleen in de VS, negative campaigning overal in de wereld
- Conclusies: oppositie-, extreme en rechtse kandidaten doen het vaker
- Als er meer vrouwelijke parlementsleden zijn, is er over het algemeen minder
negative campaigning
Hoorcollege 2
Vijf bedreigingen van functies van de media in een democratie:
- Commercialisering met als gevolg minder kwaliteitsvol politiek nieuws:
o Kan je ook door middel van historische context onderbouwen, waarom kwam
er meer commercialisering? Kwaliteitsnieuws staat onder druk om meer
mensen aan te trekken door toenemende concurrentie
o Voorbeelden: PowNews, Telegraaf, Shownieuws
- Politieke actoren (her)winnen controle over de media-inhoud, gebrek aan pluralisme
en onafhankelijkheid
- Journalisten die vasthouden aan veilige routines, waardoor ze het publiek niet het
nieuws bieden dat ze nodig hebben
o Journalistiek als ambacht, de manier waarop ze deze bedrijven is een
ambacht
o Irak oorlog goed voorbeeld, alleen democraten en republikeinen als
journalistieke bronnen en beide waren voor de oorlog. Er was geen
tegengeluid
Routine: denken dat alleen de meningen van elites er toe doen
o Waakhond- of platformfunctie wordt bedreigd
3
