2a. Recht en Regels, Indeling van het recht en
verbintenissen H1,2,3
1. de vier rechtsbronnen noemen en globaal aangeven hoe deze tot stand komen
- De wet- en regelgeving
Wetten bevatten rechtsregels die zijn vastgesteld door de overheid. Tot de overheid behoort
onze centrale volksvertegenwoordiging, bestaande uit de Eerste en Tweede kamer, ook wel
de Staten-Generaal genoemd.
Een wet komt tot stand als de regering en de Staten-Generaal met een wetvoorstel
instemmen.
- De jurisprudentie (ongeschreven recht)
Jurisprudentie ontstaan doordat algemene regels in de diverse wettenen en in de overige
regelgeving moeten worden toegepast in individuele situaties die vaak heel verschillend zijn.
Het is de taak van de rechters om uit te maken hoe de regels zijn bedoeld.
- De gewoonte (ongeschreven recht)
De regels van gewoonterecht zijn niet ergens opgetekend maar ontstaan in de loop van de tijd
door het gebruik ervan in de algemene kring
- Verdragen
Verdragen zijn afspraken tussen twee of meer staten die op schrift zijn gesteld en die gelden
in de staten die partij zijn van het verdrag ratificeren
2. het verschil uitleggen tussen wet en recht
Men hoort zich in Nederland niet alleen aan de wet te houden, maar ook aan andere rechtsregels.
Rechtsregels omvatten dus meer dan alleen datgene wat in wetten is vastgelegd.
3. het onderscheid beschrijven tussen objectief en subjectief recht
Objectieve recht = het geheel van rechtsregels dat in een bepaalde samenleving op een bepaald
tijdstip van kracht is. voor een grote groep recht van vrije meningsuiting
Subjectief recht = Subjectief recht is toegepast recht, mijn recht, het recht waarop ik, betrokken
persoon of subject, kan aanspraak maken. Het veronderstelt een bevoegdheid, een macht zo men
wil, verleend door het objectief recht. M.a.w. het objectief recht is de bron van subjectieve rechten
4. de plaats en functie aangeven van de grondrechten in het Nederlandse
rechtstelsel
Plaats = Grondrecht is de hoogste wet in Nederland
Functie = Grondrechten zijn de meeste elementaire en onvervreemdbare
rechten van een individu, die zowel door de overheid als door anderen
geaccepteerd moeten worden. Grondrechten vormen een fundament van
een menswaardige samenleving.
5. het belang van het recht in het zorg- en welzijnswerk weergeven.
Het recht vormt enerzijds het kader waarbinnen de hulp- en dienstverlening in het domein sociaal werk
plaatsvindt. Het bepaalt de juridische verhouding tussen de hulp- en dienstverlener en zijn cliënt, en
geeft inhoud aan de verantwoordelijkheden en verplichtingen van beide partijen. Anderzijds bepaalt
het recht de juridische mogelijkheden v.d. cliënt om zijn eigen welzijn vorm te geven.
, 6. het onderscheid aangeven tussen het publiekrecht en het privaatrecht
Publiekrecht = bevat alle regels over het uitoefenen van gezag door de overheid in haar relatie met
de burger en tussen overheidsorganen onderling
De overheid oefent gezag uit op burgers door middel van wetgeving, bestuur en het toepassen van
sancties; dit behoort tot het publiek recht.
- ‘machtige overheid’ en ‘ondergeschikte burger’ verticale verhouding
Privaatrecht = heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen (rechts)personen, ook wel burgerlijk
recht of civiel recht genoemd. Heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen of
rechtspersonen. Zo’n rechtsverhouding ontstaat bijvoorbeeld door het sluiten van een
huurovereenkomst of het aangaan van geregistreerd partnerschap. (verbintenissen)
- Horizontale verhouding
7. aangeven welke rechtsgebieden tot het publiekrecht behoren
Publiekrecht onderverdeeld in het:
- Staatsrecht geregeld hoe de wetgeving tot stand komt
- Bestuursrecht bevat regels voor organen van de overheid en anderen organen de met
openbaar gezag zijn bekleed, voor het gebruik van hun bevoegdheden
- Strafrecht gedragingen die de wetgever strafbaar heeft gesteld, evenals de straffen die de
rechter kan opleggen en de regels voor de manier waarop daders berecht worden.
8. uitleggen wat de functie is van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur
De abbb dwingen een bestuursorgaan om zich ten opzichte van de burger behoorlijk te gedragen.
- Vastgelegd in de Algemene Wet Bestuursrecht
9. enkele algemene beginselen van behoorlijk bestuur beschrijven
1. Zorgvuldigheidsbeginsel
2. Rechtzekerheidsbeginsel
3. Gelijkheidsbeginsel
4. Verbod van misbruik bevoegdheid
5. Motiveringsbeginsel
10. de begrippen persoon en rechtspersoon uitleggen
- Personen = mensen van vlees en bloed
- Rechtspersonen = organisatie die net als personen rechten/plichten hebben en zelfstandig
kan deelnemen aan het rechtsverkeer
11. het verschil aangeven tussen materieel en formeel recht
Materieel recht = bevat de materie, dat wil zeggen: de inhoud van de rechten en plichten
Formeel recht = bevat de wijze waarop iemand zijn recht kan halen en heeft betrekking op de manier
waarop het recht kan worden gehandhaafd. Het formele recht bevat vooral procedureregels en wordt
daarom ook procesrecht genoemd.
, 12. de beginselen van het procesrecht noemen, bestuursprocesrecht, burgerlijk procesrecht,
strafprocesrecht
Procesrecht = formeel recht;
beschikking
Bestuursprocesrecht = de belanghebbende geniet
Bezwaart
rechtsbescherming tegen de overheid en kan een geschil dat hij
heeft met een bestuursorgaan voorleggen aan de Heroverweging door het bestuursorgaan
bestuursrechter
Beslissing op bezwaar
Burgerlijk procesrecht = Formeel procesrecht; Het burgerlijk
procesrecht is het geheel van rechtsregels die het verloop van Beroep
een procedure voor de burgerlijke rechter regelen. Een Uitspraak v.d. bestuursrechter
procedure volgens het burgerlijk procesrecht wordt een civiele
procedure genoemd. Uitgangspunt = partijautonomie = partijen Hoger Beroep
kunnen zelf besluiten of zij hun geschil aan de rechter willen
voorleggen en ook zelf bewijzen moeten aandragen om de Uitspraak van de beroepsinstantie
rechter te kunnen overtuigen.
Het burgerlijk recht is lijdelijk = hij wacht af wat partijen aan hem Dagvaarding
voorleggen. Het voorleggen van een geschil aan de burgerlijke
rechter gaat volgens een dagvaardingsprocedure. (bevat
Conclusies
conclusie van de eis)
Relatieve competentie = bevoegdheid van een bepaalde Comparitie
rechtbank, gerechtshof of een bestuursrechter om over een
geschil te mogen oordelen. Schikking /vonnis v.d. burgerlijke rechter
Roldatum = de datum waarop de zaak is ingeschreven op de
Hoger beroep
rol. De rol is een lijst met zaken die bij de rechtbank aanhangig
zijn. op die datum komt de zaak voor het eerst bij de rechter aan
de orde op de zogenoemde rolzitting. Cassatie
Strafprocesrecht = Het geeft aan welke procedure gevolgd
moet worden als iemand het materiële strafrecht heeft overtreden terwijl het materiële strafrecht
bepaalt wat wel en niet strafbaar is.
Hoge
13. de indeling van de rechterlijke macht in Nederland Raad
beschrijven (1)
De onderste laag bestaat uit de rechtbanken. Bij elke rechtbank
(Gerechts) hof (4)
zijn er burgerlijke rechters, bestuursrechters en strafrechters. Zij
spreken recht in civiele zaken, bestuurszaken en strafzaken.
Bijna alle geschillen worden in eerste instantie aan de rechtbank
voorgelegd. Rechtbank met kamer voor kantonzaken (11)
De tweede instantie bij de rechterlijke macht is het gerechtshof.
Hier kunnen partijen beroep instellen als zij niet tevreden zijn met het vonnis van de rechtbank.
De derde laag in de rechterlijke macht is de Hoge raad. Speelt een beslissende rol bij de vorming van
de jurisprudentie in civiele en strafzaken. Partijen die het niet eens zijn met het vonnis in hoger
beroep, kunnen in cassatie gaan bij de Hoge raad. Die beoordeelt of de lagere rechters bij hun
rechtspraak het recht goed hebben toegepast en trekt dan een eindconclusie.
14. beschrijven hoe het recht op rechtsbijstand in Nederland is gewaarborgd
De overheid financiert de rechtsbijstand, ook wel toevoeging geheten, voor minder draagkrachtigen. In
de Wet op de Rechtsbijstand (WRB) is geregeld wie er aanspraak kan maken op gefinancierde
rechtsbijstand en onder welke voorwaarden.
, 15. uitleggen wat een rechtshandeling is en hoe een verbintenis ontstaat
Rechtshandeling = het sluiten van een overeenkomst, deze is gericht op het rechtsgevolg dat er
verbintenissen ontstaan. Handelingen kunnen ook worden verricht zonder dat degene die ze uitvoert
uit is op rechtsgevolg
Verbintenis = houdt in dat de ene partij zich verplicht om een prestatie te leveren waar de andere
partij recht op heeft. Degene die moet wordt schuldenaar of debiteur genoemd, degene die recht heeft
op ontvangst van de prestatie is de schuldeiser of crediteur.
16. aangeven hoe een overeenkomst tot stand komt
Overeenkomst= meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere
een verbintenis aangaan.
Een overeenkomst komt tot staand door een aanbod en de aanvaarding daarvan. Overeenkomsten
zijn meestal vormvrij = partijen zijn doorgaans niet verplicht om hun afspraken in een schriftelijk stuk
vast te leggen.
17. de eisen noemen die de wet stelt aan de geldigheid van een overeenkomst
- De partij die het aanbod wil aanvaarden moet zijn wil kenbaar maken in een verklaring
- De verklaring moet de wederpartij hebben bereikt.
- Inhoud niet in strijd met wet goede zeden
Soms is er sprake van wilsgebrek: bedreiging, bedrog en misbruik van omstandigheden.
18. het begrip 'handelingsonbekwaamheid' uitleggen en hiervan enkele voorbeelden geven
Handelingsonbekwaamheid = Je kan wel rechtshandelingen verrichten, dus ook geldige
overeenkomsten sluiten, maar hun rechtshandelingen kunnen vernietigd worden.
- Minderjarigen zijn handelingsonbekwaam
- Meerderjarigen kunnen door de rechter onder curatele worden gesteld als zij door een
geestelijke stoornis, hun verkwistende levenswijze of wegens drankmisbruik niet in staat zijn
om hun belangen behoorlijk waar te nemen. Zij kunnen onder bewind worden gesteld =
beheer over bepaalde goederen genomen door bewindvoerder.
19. de rechtsgevolgen van het sluiten van een overeenkomst noemen
Een overeenkomst die rechtsgeldig is gesloten, is onaantastbaar of wordt dit als de termijn waarin
deze kan worden vernietigd, ongebruikt is verstreken. De overeenkomst kan zich niet meer ongedaan
maken. partijen mogen van elkaar geen dingen verlangen die onredelijk zijn. Partijen zijn dus
gehouden aan:
- hun eigen afspraken
- de dwingende of aanvullende regels in de wet
- de eisen van redelijkheid en billijkheid.’
20. de begrippen 'wanprestatie' en 'overmacht' uitleggen
Wanprestatie = Als de schuldenaar niet, te laat of niet voldoende aan zijn verplichtingen voldoet, dan
is er sprake van een tekortkoming in nakoming.
Overmacht = Niet-toerekenbaar tekortschieten in de nakoming van een overeenkomst.
