Dit is de samenvatting van hoofdstuk 16.1. uit het boek Ontwikkelingspsychologie geschreven door Robert S. Feldman.
Het boek is de 8e editie, geschreven in 2020.
Veel succes met leren!
Samenvatting ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 16: De sociaal-emotionele ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie
16.1. Identiteit: een antwoord op de vraag: Wie ben ik?
In de adolescentie beginnen vragen als: ‘Wie ben ik’? En waar hoor ik bij? Een essentiële rol.
Doordat intellectuele vermogens van adolescenten volwassener worden zijn identiteitsvraagstukken belangrijk. Ze
begrijpen nu abstracte zaken als het belang van het verwerven van een eigen plek in de maatschappij en de
noodzaak om zich een beeld te vormen van jezelf als individu. Ze kunnen het verband tussen de identiteit uit hun
jeugd en hun toekomstige identiteit nu beter zien.
Dat identiteit in de adolescentie zo belangrijk wordt, heeft ook te maken met de ingrijpende fysieke veranderingen in
de puberteit. Adolescenten worden zich sterk bewust van hun eigen lichaam en van het feit dat andere mensen op
hen reageren op manieren die ze niet gewend zijn.
16.1.1. Zelfbeeld: beschrijving van het ik
Deze bredere visie op zichzelf is een van de aspecten van het toenemende besef van wie ze zijn. Adolescenten gaan
zichzelf op een meer gestructureerde en samenhangende manier zien, en ze zien verschillende aspecten van hen ik
tegelijkertijd. Zo heeft een adolescent bijvoorbeeld een fysiek zelfbeeld, een sociaal zelfbeeld en een schoolgebonden
zelfbeeld. Bovendien veranderen zelfbeschrijvingen in de loop van de ontwikkeling. Het gaat van fysieke en
activiteitsgebonden kenmerken bij het jonge kind naar sociale en psychologische kenmerken in de adolescentie.
Van Damme beschrijft hoe de veranderingen van de adolescent op biologisch, sociaal en cognitief vlak een impact
hebben op de vorming van het zelfbeeld. Door deze ontwikkelingen komt de adolescent tot een meer complex,
georganiseerd en coherent zelfbeeld. Dit proces verloopt uiteraard niet altijd even soepel. Soms is deze groeiende
differentiatie van het zelfbeeld ook geen onverdeeld genoegen. Zeker in de eerste jaren van de adolescentie liggen
adolescenten soms met verschillende kanten van hun persoonlijkheid overhoop.
16.1.2. Eigenwaarde: beoordeling van het ik
Weten wie je bent en accepteren wie je bent zijn twee verschillende dingen. Hoewel adolescenten steeds beter gaan
begrijpen wie ze zijn (hun zelfbeeld), garandeert deze kennis niet dat ze ook tevredener zijn met zichzelf. Sterker nog,
hun grotere inzicht in zichzelf kan er juist voor zorgen dat ook al hun gebreken duidelijker in beeld komen. De
cognitieve vorderingen die adolescenten in staat stellen om onderscheidt te maken tussen verschillende aspecten van
hun ik, zorgen er tegelijkertijd voor dat ze die aspecten op verschillende manieren beoordelen. Een adolescent kan
bijvoorbeeld veel eigenwaarde hebben over zijn schoolprestaties, maar weinig eigenwaarde als het gaat over relaties
met anderen.
Omgevingsfactoren, intrapersoonlijke en genetische factoren spelen een rol bij de voortdurende ontwikkeling van het
zelfbeeld. Zij benoemt vijf omgevingsinvloeden die een impact hebben op het zelfbeeld: cultuur, sociaal-emotionele
status (SES), niveau van onderwijs, ervaren waardering van anderen en uitgaansgedrag. Een belangrijke factor is ook
gender.
Genderverschillen in eigenwaarde
Vooral in de vroege adolescentie is de eigenwaarde van meisjes meestal lager en kwetsbaarder dan die van jongens.
Meisjes maken zich in vergelijking met jongens stereotypisch meer zorgen over hun uiterlijk, sociale succes en
schoolprestaties. Geen wonder dat de eigenwaarde van vrouwelijke adolescenten fragieler zijn dan die van
mannelijke. Hoewel adolescente jongens meestal een groter gevoel van eigenwaarde hebben dan meisjes, hebben
jongens zo hun eigen kwetsbare kanten. Vanwege de stereotypische verwachtingen die de samenleving heeft, krijgen
ze weleens het gevoel dat ze de hele tijd zelfverzekerd en stoer moeten zijn. Jongens die een tegenslag te verwerken
krijgen, voelen zich vaak niet alleen rot over de tegenslag maar ook incompetent omdat ze niet aan het stereotype
voldoen.
Sociaal-emotionele status en eigenwaarde
Adolescenten met een hogere sociaal-economische status hebben over het algemeen meer eigenwaarde dan
adolescenten die dit niet hebben. Vooral later in de adolescentie; misschien dat de statusgerelateerde factoren
iemands reputatie en eigenwaarde vergroten, zoals dure kleding, later in de adolescentie een opvallendere rol gaan
spelen.
Vooral hoogopgeleide niet-westerse allochtonen kunnen zich gefrustreerd voelen. Deze jongeren hebben vanwege
hun opleiding en hun niveau van integratie hoge toekomstverwachtingen, maar staat de arbeidsmarkt nog steeds
onvoldoende open voor deze groep. Zij die beter geschoold en ingeburgerd zijn en dus hogere verwachtingen,
worden geconfronteerd met veel belemmeringen. Zij ervaren discriminatie en zijn er bovendien van overtuigd minder
kans te hebben op een goede baan dan autochtone leeftijdsgenoten van vergelijkbaar niveau.
Het Nederlands Jeugdinstituut rapporteert dat de werkeloosheid onder jongeren met een migratieachtergrond bijna
twee keer zo groot is als die onder jongeren met een Nederlandse achtergrond. Op basis van een onderzoek vinden
ze dat de gevoelens van discriminatie vergaande implicaties heeft voor de identiteitsontwikkeling van deze jongeren,
want uitsluiting raakt aan de fundamentele behoefte om ergens bij te horen. Als mogelijke gevolgen noemen ze
verminderd zelfvertrouwen, laag zelfbeeld, gebrek aan vertrouwen in anderen, agressie, enzovoort.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelvb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
