Dit is de samenvatting van hoofdstuk 15.1 15.2 uit het boek Ontwikkelingspsychologie geschreven door Robert S. Feldman.
Het boek is de 8e editie, geschreven in 2020.
Veel succes met leren!
Samenvatting ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 15: De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie
Vooruitblik
De intellectuele groei die zich in de adolescentie voltrekt is belangrijk, aan het einde van deze periode kunnen
adolescenten zich cognitief gezien in veel opzichten zelfs meten met volwassenen.
15.1. De intellectuele ontwikkeling
Een van de belangrijkste veranderingen is het vermogen om verder te denken dan de concrete, huidige situatie.
Adolescenten kunnen bedenken wat er zou kunnen gebeuren of hoe iets zou kunnen zijn. Ze kunnen verschillende
abstracte mogelijkheden in hun hoofd oproepen en zaken in relatieve zin beschouwen, terwijl jongere kinderen alleen
absoluut kunnen denken. Adolescenten zijn in staat om te begrijpen dat bepaalde concepten niet op zichzelf staan,
maar afhankelijk kunnen zijn van iets anders. Adolescenten bedenken niet alleen zwart-witoplossingen voor
problemen, ze kunnen al nuances aanbrengen in hun denken. Er zijn verschillende benaderingen om de cognitieve
ontwikkeling van adolescenten te verklaren.
15.1.1. Het formeel-operationele stadium van Piaget en adolescentie
Het gebruik van formele operaties om problemen op te lossen
In het formeel-operationele stadium ontwikkelen mensen het vermogen om abstract te denken. Volgens Piaget
bereiken mensen dit stadium aan het begin van de adolescentie, rond hun twaalfde jaar.
Door de formele grondslagen van de logica toe te passen op problemen waar ze tegenaan lopen, zijn adolescenten in
het formeel-operationele stadium in staat om ook op een abstracte, en dus niet alleen concrete, manier naar
problemen te kijken. Door op een systematische en basale manier naar elke variabele te kijken, toetsen ze hun
inzichten en ontdekken ze welke gevolgen hun acties hebben. Adolescenten in het formeel-operationele stadium
maken gebruik van hypothetisch-deductief redeneren, waarbij ze beginnen met een algemene theorie over datgene
wat een bepaald resultaat oplevert. Vervolgens leiden ze daaruit verklaringen af voor bepaalde situaties waarin ze dat
specifieke resultaat zien optreden. Net als wetenschappers die hypotheses vormen, kunnen ze hun verklaringen en
daarmee hun theorieën toetsen. Het verschil tussen dit soort denken en eerdere cognitieve stadia is het vermogen om
abstracte mogelijkheden als vertrekpunt te nemen en van daaruit over te stappen naar het concrete. In eerdere stadia
zitten kinderen vast aan het concrete hier en nu. Behalve hypothetisch-deductief redeneren zijn adolescenten tijdens
het formeel-operationele stadium ook in staat om propositioneel te denken. Positioneel denken is het gebruik van
abstracte logica in afwezigheid van concrete voorbeelden.
Dankzij propositioneel denken kunnen adolescenten bijvoorbeeld begrijpen dat een conclusie juist moet zijn op het
moment dat bepaalde vooronderstellingen juist zijn. Neem het volgende voorbeeld van wat we een syllogisme
noemen:
Alle mensen zijn sterfelijk (major)
Grieken zijn mensen (minor)
Dus Grieken zijn sterfelijk (conclusie)
Adolescenten begrijpen dat bovenstaande conclusie juist is als beide vooronderstellingen juist zijn. Bovendien kunnen
ze ook op deze manier redeneren als de vooronderstellingen en conclusies abstracter zijn:
Alle A’s zijn B
C is een A
Dus is C een B
Hoewel Piaget stelde dat kinderen het formeel-operationele stadium bereiken aan het begin van de adolescentie,
meende hij ook dat de vermogens die daarbij horen – net als de vermogens bij alle andere cognitieve
ontwikkelingsstadia – zich niet van het ene op het andere moment manifesteren. Ze komen langzaam maar zeker tot
stand dankzij een combinatie van fysieke rijping en omgevingservaringen. Volgens Piaget bevinden adolescenten zich
pas volledig en in het formeel-operationele stadium als ze een jaar of vijftien zijn.
Er zijn bewijzen dat veel mensen hun formeel-operationele vaardigheden op nog latere leeftijd ontwikkelen en dat
mensen in sommige gevallen nooit in staat zijn tot volledig formeel-operationeel denken. Wel is het zo dat veel
volwassenen die niet op alle vlakken blijk geven van formeel-operationeel denken op sommige aspecten van formele
operaties wél competent zijn.
Veel mensen zijn cognitief lui. We vertrouwen eerder op onze intuïtie en mentale ezelsbruggetjes dan op formele
redeneringen. Bovendien kunnen we beter abstract en formeel-operationeel denken als het gaat om taken waarmee
we aanzienlijke ervaring hebben. In onbekende situaties vinden we het lastiger om te denken aan de hand van
formele operaties.
Culturele invloeden
Een van de redenen dat adolescenten niet op dezelfde manier gebruikmaken van formele operaties ligt besloten in de
cultuur waarin zij zijn opgegroeid. Mensen die in een geïsoleerde, onderontwikkelde samenleving leven en weinig
formeel onderwijs hebben genoten, zullen minder snel op het formeel-operationele niveau opereren dan mensen die
in technologisch geavanceerde samenlevingen leven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelvb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
