Medische Tandheelkundige Interactie
Overzicht endocriene ziekten en bijbehorende medicatie
Inhoudsopgave
Hypothalamus .....................................................................................................................................................2
Hypofyse .............................................................................................................................................................2
Schildklier ............................................................................................................................................................2
Bijschildklier – parathyreoïd hormoon ................................................................................................................4
Cortisol (glucocorticoïd) ......................................................................................................................................5
Aldosteron...........................................................................................................................................................6
Adrenaline ...........................................................................................................................................................6
Endocriene ziekten..........................................................................................................................................8
Acromegalie ........................................................................................................................................................8
Hyperthyreoïdie ..................................................................................................................................................8
Ziekte van Graves/ Basedow ..........................................................................................................................8
Hypothyreoïdie....................................................................................................................................................8
Cretinisme ......................................................................................................................................................9
Hyperparathyreoïdie ...........................................................................................................................................9
Hypoparathyreoïdie ............................................................................................................................................9
Hypercortisolisme - Syndroom van Cushing ........................................................................................................9
Hypocortisolisme/hypoaldosteronisme - Ziekte van Addison ...........................................................................10
Osteoporose ......................................................................................................................................................10
Diabetes ............................................................................................................................................................10
Ziekte van Conn – hyperaldosteronisme ...........................................................................................................13
Medicatie......................................................................................................................................................14
Corticosteroïden ................................................................................................................................................14
Hydrocortison ..............................................................................................................................................14
Inhalatiecorticosteroïden .............................................................................................................................14
Thyreomimetica ................................................................................................................................................15
Levothyroxine ..............................................................................................................................................15
Thyreostatica ....................................................................................................................................................15
Thiamazol .....................................................................................................................................................15
Osteoporose medicatie .....................................................................................................................................16
Vitamine D + Calciumcarbonaat ...................................................................................................................16
Colecalciferol (vit. D3) .............................................................................................................................16
Alfacalcidol (vit. D) ..................................................................................................................................16
Bisfosfonaten ...............................................................................................................................................16
Alendroninezuur en risodroninezuur ......................................................................................................17
, LOTJE GOMMERS BA3 – MEDISCHE TANDHEELKUNDIGE INTERACTIE
Hypothalamus
Meet constant hoeveelheid SK-hormoon à meer of minder productie TRH
Hypofyse
Produceert GH, Prolactine, ASH
Reguleert schildklier d.m.v. TSH, bijnier d.m.v. ACTH, geslachtshormonen d.m.v. LF, FSH
Voorkwab: maakt o.i.v. hypothalamus zijn eigen hormonen
- Prolactine stimulatie borsten tot melkproductie
- Groeihormoon groei weefsels, bot, spieren
- FSH/LH testikels/eierstokken: secretie geslachtshormonen
- TSH stimuleert schildklier: SK-hormonen aanmaken
- ACTH stimuleert bijnier: bijnierhormonen aanmaken (cortisolproductie)
Achterkwab: doorgeefluik voor hormonen uit de hypothalamus
- ADH regelen hoeveelheid + concentratie urine, vaatvernauwend,
bloeddruk regelen
- Oxytocine bevalling: contractie baarmoeder, borstvoeding
Schildklier
Thyroid
Ligt onderaan adamsappel.
Hormoonklier die net voor de trachea zit (net onder de larynx), ziet eruit als een vlinder met 2 lobben
met daartussen een verbinding (isthmus)
Cellen: Voelt hobbelig aan (opgebouwd uit lobjes). Vierkant, liggen in een rondje = follikel (soort
druiven) schil = epitheelcellen, binnenkant = gel van thyreoglobuline
In thyreoglobuline worden SK-hormonen geproduceerd
SK aangestuurd door SK-as à hypothalamus geeft TRH af: uitlopers zenuwcellen naar portale
circulatie van hypofyse, via bloed bij thyrotrope cellen van (adeno)hypofyseà hypofyse geeft TSH af:
via bloedbaan naar schildklierà in schildklier TSH-receptor: geactiveerd à vrijzetting van hormonen
à bloedspiegel stijgt (à negatieve terugkoppeling: T3/T4 naar productie TSH en TRH)
Functie: produceren 3 hormonen
T3(triiodothyronine)/T4 (thyroxine)
Folliculaire cellen maken thyreoglobuline,
neemt jodide op uit bloed:
Natrium en Jodide ion naar binnen. Jodide
ion via membraantransporteiwit naar
thyreoglobuline. Jodium geoxideerd (van I-
naar I0). Ringen van tyrosine worden
gejodeerd à tyrosine aminozuur in
thyreoglobuline. Naast elkaar liggende
tyrosil residuen aan elkaar verbinden
(conjugatie) à twee aan elkaar gekoppelde
aminozuren met 4/3/2/1/0 jood-groepen.
Werkzame schildklierhormonen min. 3 joodgroepen.
Behoefte aan SK-hormoon: Endocytose (hapje) van thyreoglobuline door endotheelcel: proteolyse à
aminozuurverbindingen losgemaakt à SK-hormonen via transporteiwit in het bloed
getransporteerd: MCT nodig om membraan te passeren. à tyrosil-residuen met min. 1 joodgroep
naar buiten à T3 of T4
T3/4 99% gebonden aan eiwitten: thyroid bindend globuline/ albumine/ transthyretine (functie niet
uitvoeren) vanwege buffercapaciteit, constante bloedspiegel van vrije SK-hormonen, gebonden
hormonen leven langer à efficiënter
SK-hormonen werken alleen met T4 en T3 hormoon
2
, LOTJE GOMMERS BA3 – MEDISCHE TANDHEELKUNDIGE INTERACTIE
Genomische effecten
T3/4 in cel à door celmembraan heen (MCT) à T4 wordt omgezet in T3 door D DIO (nodig voor
functie uitvoeren) à binden thyroid hormoonreceptor in cytosol en gaat naar de kern àgenoom
afgelezen: transcriptie + eiwitten gesynthetiseerd
àhart contraheert: krachtiger (inotropie), frequenter (chronotropie), sneller, snellere relaxatie
(lusitropie)
Non-genomische effecten
T3/4 binden aan G-protein coupled receptor (GPCR)à integrine (alfa-v-beta-3-integrine)
bindingsplaats voor T3/4 à intracellulaire cascades
Algemene functie T3/4 invloed op:
- Metabolisme
Aanwezigheid T3/4 à stofwisselingssnelheid gaat omhoog à meer gluconeogenese in lever
(bouwstenen: eiwitten uit spieren afbreken(proteolyse), vetten uit vetweefsel afbreken
(lipolyse)). Stimuleren in lever: gluconeogenese, lipolyse, cholesterolopname (vorming LDL-
receptoren stimulatie à SK-hormoon helpt wegvangen slechte cholesterol), galzuren
productie (cholesterolsynthese stimulatie)
Verhogen energieverbruik van alle cellen: futiele cycli, lekken + pompen ionen,
mitochondrale biogenese (beter glucose/FFA verbranden), mitochondrale ontkoppeling
(verbruiken vetzuren en glucose, geen aanmaak ATP)
Als boven de ideale waarde zit qua SK-hormoon à verbranding neemt toe, minder SK-
hormonen à verbranding neemt af
- Groei en ontwikkeling
SK-hormoon: botten. Onmisbaar voor foetale ontwikkelingen en op kinderleeftijd
MCT: brengt T3/4 naar binnen à D DIO T4 wordt T3 à T3 receptor: stimuleert differentiatie
en botformatie(osteoblasten) en indirect osteoclasten
Chrondrocyten (kraakbeencellen) door T3/4 geactiveerd à differentiatie en rem proliferatie
à endochondrale verbening: GH, IGF, T3/4, insuline, seks steroïden, cortisol
T3/4 nodig voor goede lengtegroei tijdens pubertijd
- Stimuleren cetecholamine effecten in het hart
Hart pompt krachtiger, hart contraheert: krachtiger (inotropie), frequenter (chronotropie),
sneller, snellere relaxatie (lusitropie)
Genomische effecten: a-HMC activatie = iso-vorm myofilamenten à sneller samentrekken
Non-genomische effecten: eiwitten geprikkeld àmeer calcium doorlaten. Meer calcium in
hartspier = sterker samentrekken. Na-K pomp. Aantal kopieën B1-adrenoceptoren neemt toe
à zelfde hoeveelheid adrenaline geeft sterker effect op hartspier. SK-hormoon: bloedvaten
verwijderen (geen hypertensie!): aorta meer compliant (meer uitzetten), perifere weerstand
dalen (meer bloed per tijdseenheid naar slagaderen)
à belangrijk voor functioneren hart- en bloedvatenstelsel (bloeddruk zelfs beetje dalen)
Regulatie:
Energie inname via dieet – veel eten: stijging TSH-productie = verhoogde T3/4 spiegels – weinig eten/
vasten/ gewichtsverlies: remming TSH-productie = verlaagde T3/4 spiegels - Stress: energieverbruik
opvoeren = verhoogde T3/4 - Koud: warmte opwekken = verhoogde T3/4 – ziek: verlaagde T3/4
Aspirine/ NSAID
Verdringen T3/T4 plasmaeiwitten van hun plekje à los in plasma à actief. Oppassen bij
hyperthyreoïdie à kan nog erger worden.
3
