Voorbereiden tentamen
Liedjes komen terug in het tentamen!
Hoorcollege 1 (week 1a)
Introductie – Botsende visies op wetenschap
WFM – Wetenschap in tijden van ‘alternatieve feiten’ en politieke correctheid
Het is soms niet heel duidelijk meer wat een feit en wat een mythe is en sommige mensen
doen dat expres.
… Rodin = symbool voor onze cursus
Agora = centraal openbaar plein in Griekenland waar men bij elkaar kwam om over
(alledaagse) issues te spreken/discussiëren
Misinformatie – niet science-based – niet waar – mythe
Informatie – science-based – waar – feit
Het huidige probleem met feiten
- We lijken niet meer te weten wat de feiten zijn.
- Waarom is dat een probleem?
- Waarom is het belangrijk om de feiten te weten?
o Om keuzes te maken
o Om beslissingen te nemen
o Om beleid te maken
o Overkoepelend: om onderscheid te kunnen maken tussen waar en niet waar
- Waar kijken we meestal voor de feiten?
o Wetenschap: natuur- en sociale wetenschappen
§ Natuurlijke feiten (zwaartekracht, bevriezing water)
§ Sociale feiten (armoede, menselijke levensduur)
§ Technologische feiten (zelfsturende auto’s, robots)
o Wetenschap als het “kroonjuweel van het menselijk denkvermogen”
“crowning achievement of the human mind”.
Twee filosofische posities ten opzichte van wetenschap – Sciëntisme
vs. Scepticisme
Niet iedereen is het er mee eens dat wetenschap alleen maar voordelen heeft/positief is.
, Sciëntisme Scepticisme
Wetenschap is verreweg superieur aan alle Wetenschap geeft geen zekerheid, het is
andere pogingen om kennis te borgen: gelijk aan andere vormen van kennis,
wetenschappelijke wetten bieden wetenschap is een geloof.
zekerheid.’
Kritisch denken over wetenschap en de
Tijdperk van zekerheid methodes en grenzen van wetenschap
Een pluralistische opvatting over
Andere kernbegrippen: rationaliteit en kennis
Feiten, Wetenschap is De Waarheid,
rationaliteit Andere kernbegrippen:
Meer dan één waarheid, Waarheid is
Associaties: ervaring, onzekerheid, Kennis is
Modernisme (= modern denken: rationeel onderdrukkende macht, Wetenschap is een
seculier (= zonder religie), denk zelf na, ideologie
gebruik alleen de rede), moderniteit
Associaties:
Kennis en waarheid worden alleen door en Postmodernisme (= denken (cultuur) na
in wetenschap gevonden modernisme: ook seculier maar individuele
en emotionele expressie staat centraal)
‘Slogan’:
De wetenschappelijke methode is de enige Kennis en waarheid zijn sociale constructies
methode om feiten en waarheid te die ‘deconstructie’ nodig hebben (om te
verkrijgen. achterhalen wie wat heeft ingebracht in het
constructieproces en wat voor effect dat
Onze geest is een perfecte spiegel van de heeft op kennis en waarheid).
werkelijkheid. (De geest geeft de Relativisme, Nihilisme
werkelijkheid weer zoals die is – net als een
spiegel.) ‘Slogan’;
‘Alles kan’ (‘Anything goes’)
‘Iconen’ en beschuldigden:
- Richard Dawkins Onze geest is een gebroken spiegel: we
- Lawrence Krauss weten niets en zullen nooit iets weten. (De
- Daniel Dennett geest geeft geen goed beeld van de
- Steven Pinker werkelijkheid – gebroken spiegel.)
‘Iconen’:
- Paul Feyerabend – Tegen de
methode: naar een anarchistische
kennistheorie (1975)
Worden ook wel gezien als
veroorzakers van populisme
(Feyerabend heeft gezegd dat hij het
nooit zo bedoeld heeft).
= Continue debat
We proberen eigenlijk tussen de twee stromingen in te zitten.
,‘Anything goes’? / Is alles mogelijk?
Liedje Lady Gaga, citaat van in boek Feyerabend
‘Anything goes’ – alles is te zien als feit
In boek van Feyerabend roept hij op voor meer vrijheid binnen de wetenschap – is heel
radicaal opgevat in de zin van relativisme.
Sciëntisme vs. scepticisme binnen filosofie
Sciëntisme vs. scepticisme leidde eigenlijk tot een soort familieruzie binnen de filosofie
Filosofisch scepticisme (Epistemisch scepticisme) is kritisch denken over wetenschap binnen
de grenzen van de filosofie.
Sciëntisme vs. scepticisme in de samenleving
Deze strijd is overgewaaid naar de samenleving.
Scepticisime van Feyerabend is geïnterpreteerd op een radicale manier en heeft geleid tot
een relativistische (= alles is relatief) positie van kennis en feiten en wetenschap.
Achtergrond van het issue/maatschappelijke debat over:
- Alternatieve feiten
- Feitenvrije (fact free) politiek’
- Nep nieuws
- ‘Post-truth’ (na-waarheid) tijdperk
- Politieke correctheid, identiteitspolitiek, vrijheid en conformisme
= in CW termen: misinformatie of desinformatie
Scepticisme in de samenleving
- Groepen die tegen vaccinaties zijn
- Ontkenning van klimaatverandering
- De aarde is plat
Relativisme in populaire cultuur
- I, Tonya (“there is no such thing as truth, everyone has their own truth”)
o Is dat waar? Anything goes?
‘Exploring humans’ (mensen op verkenningstocht): Hoe onderzoeken
we de wereld om ons heen?
Gaat over de reader tekst 1
- Mensen zijn wezens die graag (de wereld om ons heen) verkennen
- Mensen zijn onderzoekende wezens: nieuwsgierigheid definieert ons menselijk
bewustzijn
- Observaties geven ons bewijzen van onze verklaringen
- Wat voor onderzoeksstijlen hebben we als mensen?
, Twee basisstijlen van onderzoeken
Naïef onderzoek De wetenschappelijke methode
Niet-geformaliseerde, niet-systematische ‘Zeer hoog geformaliseerde, systematische
en niet-gecontroleerde vorm van het en gecontroleerde vorm van onderzoek’
verzamelen en samenvatten van informatie (…), ‘ervan bewust dat observaties en
tot naïeve theorieën redeneringen foutgevoelig (error prone)
zijn’
Ook bekend als:
- Common sense: wat we in het ‘Wetenschap verschuift de plaats van de
dagelijks leven doen waarheid van individuen naar groepen,
- Pre-modern denken: religieus door een aantal regels in te stellen waar
denken, geloof in en gegeven iedereen mee instemt’
waarheid (bv. Door een god)
- Niet-geavanceerde (sophisticated) Ook bekend als:
manieren van kennis van de - De wetenschappelijke methode
werkelijkheid (‘fixed belief’) - Modern denken
- Analytisch-empirisme benadering
Methoden van kennen (aan kennis komen):
- Vasthoudendheid (tenacity): wat Methoden van kennen:
algemeen als waar wordt gezien - Wetenschappelijke tijdschriften
- Authoriteit: mensen met hoge - Empirische cyclus
status spreken de waarheid - Multi level modellen
- Redelijke mens (reasonable man):
rede en logische consistentie zijn Associaties:
belangrijk - Verschuiving naar kritisch-analytisch
onderzoek doen vergeleken met
Associaties: naïef onderzoek
Vooroordelen, overtuigen, populair - Persoonlijke overtuigingen horen
scepticisme, sommige vormen van ondersteund te worden met extern
postmodernisme, mythes bewijs
- Methodologisch strak, modelmatig
‘Slogan’:
‘Ik heb een theorie’ – het gebruik van het ‘Slogan’:
woord theorie wordt hier eigenlijk als Waarheid is een objectieve werkelijkheid
hypothese of speculatie/idee bedoeld ‘buiten de mens’, onze ideeën veranderen
de realiteit niet.
Naïeve vormen van kennis: Wetenschap ontwikkelt theorieën die waar
- Religie zijn
- Astrologie (sterrenbeelden)
- Bijgeloof
- Complottheorieën
- Populair gebruik van het woord
theorie
Naïef onderzoek en de wetenschappelijke methode verschillen op 5 punten:
