Samenvatting van de BV en de NV
Zeventiende druk
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Inleiding .......................................................................................................................... 6
1 De vennootschap als rechtspersoon en deelrechtsorde .................................................................... 6
2 Vennootschap en onderneming ........................................................................................................ 7
3 Organisatie en doelstelling ............................................................................................................... 8
4 Vennootschapsbelang en ondernemingsbelang ............................................................................... 9
5 Concernbelang en externe belangen .............................................................................................. 11
6 Geschiedenis .................................................................................................................................. 11
7 Opzet van Boek 2 ........................................................................................................................... 11
8 Algemene bepalingen..................................................................................................................... 11
9 BV en NV ...................................................................................................................................... 13
10 Corporate Governance ................................................................................................................. 13
11 Misbruik van de BV en de NV..................................................................................................... 14
12 Concernverhoudingen .................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 2 – De Oprichting ................................................................................................................ 16
13 Motieven voor oprichting ............................................................................................................ 16
14 De oprichtingsvereisten ............................................................................................................... 16
15 Externe informatie ....................................................................................................................... 18
16 Oprichtingsgebreken .................................................................................................................... 19
17 Vennootschap in oprichting (i.o.) ................................................................................................ 19
Hoofdstuk 3 – Kapitaal en vermogen ................................................................................................... 21
18 Kapitaal en vermogen .................................................................................................................. 21
19 Kapitaal- en vermogensbescherming ........................................................................................... 24
20 Minimumkapitaal ......................................................................................................................... 24
21 Stortingsplicht, storting in geld .................................................................................................... 25
22 Storting in geld, Bankverklaring voor een NV ............................................................................ 27
23 Inbreng anders dan in geld (in natura) bij de oprichting .............................................................. 27
24 Inbreng in natura na de oprichting ............................................................................................... 29
25 Transacties met oprichters en aandeelhouders (Quasi-inbreng) .................................................. 29
26 Uitkeringen aan aandeelhouders .................................................................................................. 29
27 Verkrijging van eigen aandelen door de vennootschap ............................................................... 32
28 Verbod financiële steun aan anderen ........................................................................................... 35
29 Kapitaalvermindering .................................................................................................................. 35
30 Kapitaalvermeerdering ................................................................................................................. 37
1
, 31 Doel van de emissie (voor Ondernemingsrecht II aanvullen) ...................................................... 39
Hoofdstuk 4 – Aandelen ....................................................................................................................... 39
32. Inleiding ...................................................................................................................................... 39
33. Aandelen op naam. Levering ...................................................................................................... 40
34. Blokkeringsregelingen ................................................................................................................ 42
35. Rechten en verplichtingen verbonden aan aandelen ................................................................... 43
36. Aandelen aan toonder. Levering ................................................................................................. 45
37. Beurshandel................................................................................................................................. 45
38. Melding van zeggenschap en gebruik van voorwetenshap ......................................................... 45
39. Soorten van aandelen en verwante stukken ................................................................................ 46
40. Vruchtgebruik en pandrecht ........................................................................................................ 47
41. Beslag op aandelen ..................................................................................................................... 48
Hoofdstuk 5 – Het Bestuur ................................................................................................................... 49
42. Taak en Bevoegdheid .................................................................................................................. 49
43. One-tier board ............................................................................................................................. 50
44. Benoeming, schorsing, ontslag ................................................................................................... 51
45. Vennootschapsrechtelijke betrekking en arbeidsverhouding ...................................................... 52
46. Ontslagrecht ................................................................................................................................ 52
47. Interne aansprakelijkheid ............................................................................................................ 53
48. Externe aansprakelijkheid ........................................................................................................... 54
49. Aansprakelijkheid in concernverhoudingen................................................................................ 56
Hoofdstuk 6 – De gebondenheid van de vennootschap aan derden ...................................................... 56
50. Vertegenwoordiging ................................................................................................................... 56
51. Vertegenwoordigingsbevoegdheid.............................................................................................. 56
52. Schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid............................................................................. 57
53. Beroep op beperkingen alleen door de vennootschap ................................................................. 57
54. Vertegenwoordiging bij besluit ................................................................................................... 58
55. Procuratiehouder. Doorlopende volmacht aan bestuurders ........................................................ 58
56. Wettelijke beperkingen. Handelingen met enig aandeelhouder .................................................. 58
57. Goede trouw, redelijkheid en billijkheid, misbruik van bevoegdheid ........................................ 59
58. Doeloverschrijding ...................................................................................................................... 59
59. Bekrachtiging. Zaakwaarneming ................................................................................................ 60
60. Onrechtmatige daad .................................................................................................................... 60
61 Fout ondergeschikte, niet ondergeschikte of vertegenwoordiger................................................. 60
Hoofdstuk 7 – De Algemene Vergadering ............................................................................................ 60
62. De Bevoegdheid van de AVA ..................................................................................................... 60
63. De Vergadering. Stemrecht ......................................................................................................... 61
2
, 64. Besluitvorming in de AVA ......................................................................................................... 62
65. Certificering van aandelen .......................................................................................................... 63
66. Beschermingsconstructies, oligarchische regelingen .................................................................. 63
67. Stemovereenkomsten .................................................................................................................. 64
Hoofdstuk 8 – Raad van Commissarissen............................................................................................. 65
68. Algemene taak en bevoegdheden ................................................................................................ 65
69. Andere taken en bevoegdheden .................................................................................................. 67
70. Samenstelling en functioneren .................................................................................................... 68
71. Rechtspositie. Benoeming, schorsing, ontslag ............................................................................ 69
72. Aansprakelijkheid ....................................................................................................................... 69
Hoofdstuk 9 – De ondernemingsraad.................................................................................................... 70
73. Instelling ..................................................................................................................................... 70
74. Onderneming in de zin van de WOR .......................................................................................... 71
75. Samenstelling en werkwijze ....................................................................................................... 71
76. Ontslagbescherming .................................................................................................................... 71
77. De overlegvergadering ................................................................................................................ 71
78. Bevoegdheden ............................................................................................................................. 72
79. Adviesrecht, art. 25 WOR ........................................................................................................... 72
80. Beroepsrecht, art. 26 WOR ......................................................................................................... 73
81. Belangenafweging, motivering, procedurele toetsing ................................................................. 74
82. Opschortingsplicht. Rechten van derden .................................................................................... 74
83. Samenloop met art. 2:15. Procesbevoegdheid ............................................................................ 74
84. Instemmingsrecht ........................................................................................................................ 75
85. Informatie.................................................................................................................................... 75
86. Centrale ondernemingsraad (COR) ............................................................................................. 75
87. Bevoegdheden COR.................................................................................................................... 76
88. Algemene geschillenregeling, art. 36 WOR ............................................................................... 76
89. Medezeggenschap in kleine ondernemingen .............................................................................. 76
90. Europese Ondernemingsraad (EOR), medezeggenschap bij de SE en bij grensoverschrijdende
fusie ................................................................................................................................................... 77
Hoofdstuk 10 – Toetsing van besluiten................................................................................................. 77
91. Besluit en stem ............................................................................................................................ 77
92. Aantasting van de stem ............................................................................................................... 77
93. Nietigheid en non-existentie. Oordeel van de voorzitter ............................................................ 78
94. Nietig of vernietigbaar. Orgaan .................................................................................................. 78
95. Gronden van nietigheid ............................................................................................................... 79
96. Vernietigingsgronden .................................................................................................................. 80
97. Vordering tot vernietiging........................................................................................................... 82
3
, 98. Werking tegen derden ................................................................................................................. 82
Hoofdstuk 11 – Financiële verslaggeving ............................................................................................. 83
99. Inleiding ...................................................................................................................................... 83
100. Totstandkoming van de jaarrekening ........................................................................................ 83
101. Balans, winst- en verliesrekening ............................................................................................. 84
102. Hoofdregel, fundamentele en belangrijke regels ...................................................................... 84
103. Internationale vertakking; International Financial Reporting Standards .................................. 85
104. Toelichting. Posten na balansdatum.......................................................................................... 85
105. Geconsolideerde jaarrekening ................................................................................................... 86
106. Aansprakelijkheidsverklaring art. 2:403 ................................................................................... 87
107. Winstvaststelling en -bestemming ............................................................................................ 87
108. Reserves en voorzieningen........................................................................................................ 88
109. Rechtspleging (+ vervolg)......................................................................................................... 88
111. Interne betekenis van de jaarrekening. Decharge ..................................................................... 89
112. Openbaarmakingsplicht ............................................................................................................ 89
113. Vrijstellingen............................................................................................................................. 89
Hoofdstuk 12 – Geschillenregeling en enquête .................................................................................... 90
114. Gedwongen overdracht van aandelen (uitstoting)..................................................................... 90
115. Gedwongen overname (uittreding) ........................................................................................... 91
116. Enquête, inleiding ..................................................................................................................... 91
117. Enquêteverzoek ......................................................................................................................... 91
118. Spoed. Onmiddellijke voorziening ........................................................................................... 92
119. Beslissing op het verzoek.......................................................................................................... 93
120. De rapporteurs. Het verslag ...................................................................................................... 93
121. Wanbeleid, onjuist beleid, verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid ....................................... 94
122. Elementaire beginselen van verantwoord ondernemerschap .................................................... 95
123. Voorzieningen ........................................................................................................................... 95
Hoofdstuk 13 – Statutenwijziging, omzetting, ontbinding ................................................................... 96
124. Statutenwijziging ...................................................................................................................... 96
125. Nationale omzetting en grensoverschrijdende omzetting ......................................................... 97
126. Ontbinding ................................................................................................................................ 97
127. Vereffening ............................................................................................................................... 98
Hoofdstuk 14 – Herstructurering van vennootschappen ....................................................................... 99
128. Fusiemethoden. Bedrijfsfusie.................................................................................................... 99
129. Aandelenfusie ........................................................................................................................... 99
130. Uitkoopregeling ........................................................................................................................ 99
131. Juridische fusie........................................................................................................................ 100
4
, 132. Grensoverschrijdende fusie ..................................................................................................... 103
133. Splitsing .................................................................................................................................. 104
134. Fusiecode ................................................................................................................................ 105
135. Openbare biedingen ................................................................................................................ 105
136. Materiële fusiecontrole ........................................................................................................... 106
Hoofdstuk 15 – De structuurvennootschap ......................................................................................... 106
137. Inleiding .................................................................................................................................. 106
138. De criteria van art. 2:263 (153) lid 2 ....................................................................................... 106
139. Opgaaf bij het handelsregister................................................................................................. 107
140. De benoeming van commissarissen ........................................................................................ 107
141. Bijzonder aanbevelingsrecht OR ............................................................................................ 108
142. Oligarchische regelingen. HVA-Socfin .................................................................................. 108
143. Schorsing en ontslag van commissarissen .............................................................................. 108
144. Taak en bevoegdheid van de RvC........................................................................................... 109
145. De commissie van aandeelhouders ......................................................................................... 110
146. Het structuurregime in concernverhoudingen. Volledige vrijstelling ..................................... 110
147. Verzwakt regime ..................................................................................................................... 111
148. Ontheffing en vrijwillige toepassing ....................................................................................... 111
Hoofdstuk 16 – Europees vennootschapsrecht ................................................................................... 112
149. Vrijheid van vestiging en harmonisatieproces ........................................................................ 112
150. Vrijheid van vestiging, vrij verkeer van kapitaal en de jurisprudentie van het Europees Hof van
Justitie ............................................................................................................................................. 112
151. De Europese Vennootschap (SE) ............................................................................................ 113
5
,Hoofdstuk 1 – Inleiding
1 De vennootschap als rechtspersoon en deelrechtsorde
De BV en de NV worden opgericht per notariële akte. De (privaatrechtelijke) rechtspersonen (art. 2:3
BW) bezitten rechtspersoonlijkheid. Een rechtspersoon is een drager van rechten en plichten.
Tegenover derden kan de vennootschap haar rechten geldend maken, haar plichten zijn afdwingbaar.
De rechtspersoon wordt ingevoerd niet om zichzelf maar om het rechtsleven van de natuurlijke persoon
te dienen. Al het recht, ook dat van de rechtspersoon, is het recht van de als rechtssubject gedachte
mens.
Art. 2:5 BW geeft een algemene bepaling: een rechtspersoon staat, wat het vermogensrecht betreft, met
een natuurlijke persoon gelijk, tenzij uit de wet het tegendeel voortvloeit. Een rechtspersoon kan
bestuurder zijn van een andere rechtspersoon (staat ook nadrukkelijk in art. 2:11 BW). Een
rechtspersoon kan echter geen commissaris of niet-uitvoerende bestuurder zijn (art. 2:140/250 en
2:129a/239a → ‘’natuurlijke personen’’).
De organisatie wordt geregeerd door de statuten. Wet en statuten beschrijven een samengestelde
rechtsbetrekking, nader aan te duiden als een deelrechtsorde; de vennootschap is een zelfstandig
juridisch systeem, dat niettemin deel uitmaakt van een meeromvattend systeem. Tussen het
meeromvattende systeem en het eigen systeem bestaat een voortdurende wisselwerking. Regels van
buiten beïnvloeden de interne organisatie. Tot de deelrechtsorde behoren in elk geval de in de statuten
genoemde personen en organen:
• AVA en aandeelhouders
• Bestuur en bestuurders
• Eventueel: RvC en commissarissen
De deelrechtsorde wordt beheerst door de wet, statuten, besluiten van organen, soms ook door
reglementen, bepalingen uit een code en – tot op zekere hoogte – door een
aandeelhoudersovereenkomst. Uit art. 2:8 BW volgt dat zij mede wordt geregeerd door hetgeen door
redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd.
De eerste aandeelhouders zijn ook de eerste kapitaalverschaffers. Voor de vennootschap betekent dit
dat zij eigen vermogen krijgt om te kunnen deelnemen aan het economisch verkeer. Voor de eerste
aandeelhouders is de betekenis tweeledig:
• De aandeelhouder treedt toe tot de deelrechtsorde van de vennootschap.
▪ Hij zal de in de wet en statuten beschreven zeggenschapsrechten kunnen uitoefenen.
• De aandeelhouder komt tot de vennootschap in een zekere betrekking te staan.
▪ Hij kan op grond van deze verhouding worden aangesproken tot volstorting van zijn
aandelen, terwijl hij zijnerzijds de vennootschap kan aanspreken tot bijv. uitbetaling
van dividend.
De aandeelhouder is dus enerzijds te beschouwen als deelnemer aan de vennootschap en anderzijds als
derde. Deze tweeledige verhouding kan worden gekarakteriseerd als lidmaatschapsverhouding. Ook
voor de positie van bestuurders en commissarissen geldt dat deze tweeledig is:
• Enerzijds: de uit de statuten en de wet voortvloeiende zeggenschapsrechten, waardoor zij deel
uitmaken van de vennootschap als rechtsorde.
• Anderzijds: staan zij tot de vennootschap in een rechtsbetrekking en zijn zij in die zin derde.
▪ Op grond waarvan zij de vennootschap kunnen aanspreken tot uitbetaling van salaris,
resp. commissarissenbeloning, alsmede om te worden toegelaten tot de uitoefening van
de hun toekomende bevoegdheden.
6
,Overwogen moet worden of de positie van de aandeelhouders niet in deze zin uniek is, dat zij door hun
onderlinge relatie ‘’de vennootschap vormen’’, zoals wel eens wordt gezegd. Een dergelijke gedachte
moet echter worden verworpen.
Een opgerichte vennootschap is niet een contract tussen de aandeelhouders die de vennootschap
oprichten. Dit blijkt nog te meer uit art 2:64/175 lid 2, dat niet langer voorschrijft dat iedere oprichter
deelneemt in het kapitaal. De vennootschap is een van de aandeelhouders vrijstaand (zelfstandig)
instituut, dat als zodanig kan functioneren en als rechtspersoon kan deelnemen aan het economisch
verkeer.
De vennootschap bestaat niet uit eigen kracht, maar krachtens het optreden van de tot elkaar in verband
van een deelrechtsorde staande personen. De vennootschap wordt als rechtspersoon in haar existentie
en handelen geheel bepaald door de vennootschap als deelrechtsorde.
2 Vennootschap en onderneming
Vennootschap en onderneming zijn twee figuren die men herhaaldelijk in verband met elkaar
tegenkomt. Het verband is echter niet altijd hetzelfde. Dit hangt vooral samen met de onderling zeer
verschillende betekenissen waarin de term onderneming in de wetgeving en de literatuur wordt gebruikt.
In de Handelsregisterwet1 heeft onderneming bijv. een andere betekenis dan in art. 2:129/239 lid 5 en
in art. 2:140/250 lid 2 BW en bijv. weer een ander in de Wet op de Ondernemingsraden2.
De globale omschrijving is als volgt: organisatorisch verband, gericht op duurzame deelneming aan
het economisch verkeer.
Ook de vennootschap – BV/NV – laat zich karakteriseren als een organisatorisch verband
(deelrechtsorde), gericht op duurzame deelneming aan het economisch verkeer. De parallel met de
omschrijving is dat de BV en de NV rechtsvormen zijn van een onderneming. Deze parallel kan echter
niet onder alle omstandigheden standhouden.3
Wat betreft het begrip onderneming zijn er drie benaderingen:
• Reële benadering: het organisatorisch verband is een verband van goederen, dat als zodanig
voorwerp van een rechtshandeling (koop en verkoop), of een rechtsverhouding (eigendom) kan
zijn. Het gaat in dit geval dus om de onderneming als vermogensobject.
▪ Alleen een lopende onderneming (‘going concern’) kan waarde creëren. Alleen als
namelijk een zekere activiteit wordt uitgeoefend kan de onderneming gaande worden
gehouden.
▪ Doordat de activiteiten – in ieder geval nu nog – in belangrijke mate door mensen
moeten worden uitgeoefend, zal men eigenlijk moeten erkennen dat een onderneming
ten minste een verband is van goederen én mensen.
• Instrumentele benadering: hierin wordt erkend dat de onderneming als organisatie, waarin
mensen participeren, tot op zekere hoogte aan de object-sfeer ontsnapt, maar niettemin de
onderneming wordt gezien als een door de eigenaar beheerste organisatie, als instrument ten
dienste van diens economisch streven, dan wel van degenen die het eigenaarsbelang
vertegenwoordigen (de aandeelhouders).
• Institutionele benadering: onderneming is een organisatie van mensen, die als zodanig
deelneemt aan het economisch verkeer, krachtens daartoe in die organisatie genomen
beslissingen. De onderneming ontwikkelt zich in het moderne ondernemingsrecht tot een
organisatorisch verband, dat ook met een zekere mate van zelfstandigheid in de maatschappij,
soms ook tegenover de eigenaar-ondernemer staat. Er wordt namelijk veel nadruk gelegd op
1
Oogmerk om winst te halen is het criterium.
2
Waar arbeid wordt verricht (krachtens arbeidsovereenkomst/publiekrechtelijke aanstelling).
3
Daarover aan het einde van de paragraaf meer.
7
, het recht van een ruime kring van personen om aan de totstandkoming van beslissingen deel te
nemen. Niet alleen de belangen van de eigenaar worden daarbij betrokken, maar ook die van
werknemers.
▪ De onderneming als instituut heeft zich grotendeels aan de objectsfeer onttrokken.
Daarmee is niet gezegd dat zij zelf rechtssubject is, want als de juridisch gerechtigde
tot de aan de onderneming dienstbare goederen en als rechtssubject waaraan de
handelingen, die vanuit de onderneming worden gesteld, worden toegerekend, fungeert
de eigenaar-ondernemer. Men kan dit zo uitdrukken dat de eigenaar-ondernemer de
onderneming in stand houdt. Is de eigenaar-ondernemer een BV of NV, dan houdt deze
de onderneming in stand.
De vennootschap heeft of drijft een onderneming of houdt een onderneming in stand, al naar gelang
men een bepaalde onderneming vanuit de reële, de instrumentele of de institutionele gezichtshoek
beziet. BV en NV vervullen in het bovenstaande telkens de rol van eigenaar-ondernemer en zijn
derhalve te beschouwen als de rechtsvorm van een ondernemer. In de praktijk en de literatuur worden
de BV en NV echter dikwijls aangeduid als rechtsvormen van een onderneming.
Een vennootschap is in zijn historische opzet een organisatie van kapitaalverschaffers. Daaraan
herinnert ook de naam vennootschap: de organisatie werd aanvankelijk gezien als een gekwalificeerde
maatschap, als overeenkomst tussen vennoten derhalve, in het BV- en NV-recht aangeduid als
aandeelhouders. Zoals evenwel met betrekking tot het begrip onderneming een verschuiving plaatsvindt
van een reële, via een instrumentele naar een institutionele benadering, zo heeft al veel eerder in het
vennootschapsrecht de contractuele opvatting moeten plaatsmaken voor een institutionele. In deze
institutionele opvatting aangaande de vennootschap worden BV en NV gezien als een van de
aandeelhouders vrijstaand (zelfstandig) instituut, beheerst door eigen regels, die onder meer inhouden
een ook door de AVA te respecteren bevoegdheidsverdeling.
Als de vennootschap haar activiteiten staakt, is zij niet langer rechtsvorm van een onderneming. De
vennootschap kan ook andere activiteiten uitoefen. Zo komt het herhaaldelijk voor – met name wanneer
de vennootschap deel uitmaakt van een concern – dat zij de functie van holding vervult of een louter
administratieve functie.4 Ook in een dergelijke situatie heeft het weinig zin de vennootschap aan te
merken als rechtsvorm van een onderneming.
▪ Als ondernemingsvorm kan men de vennootschap aanmerken indien en zolang zij door het
uitoefenen van ondernemingsactiviteiten deelneemt aan het economisch verkeer.
3 Organisatie en doelstelling
De organisatie van de vennootschap is opgebouwd uit organen:
▪ Een uit een of meer personen bestaande functionele eenheid die door de wet of de statuten met
beslissingsbevoegdheid in vennootschappelijke aangelegenheden is bekleed.
Tot de organen van de vennootschap behoren5:
• Het bestuur
• De algemene vergadering van aandeelhouders (Algemene Vergadering6).
▪ De AVA vertegenwoordigt het kapitaal of, zo men wil, het eigenaarsbelang. De
beslissingen die zij neemt liggen vooral op het gebied van de structuur van de
4
Denk bijv. ook aan de personeels-BV.
5
In art. 2:78a/189a BW staat een niet-limitatieve opsomming van het orgaan begrip. Deze opsomming staat
echter los van het hier algemeen besproken orgaanbegrip.
6
In de wettekst niet Algemene Vergadering van Aandeelhouders, aangezien er in de algemene vergadering ook
andere vergadergerechtigden zijn.
8
, vennootschap. Daarnaast heeft zij – tenzij het gaat om een structuurvennootschap –
het recht tot benoeming van bestuurders en commissarissen.
• De vennootschap kan nog de volgende, andere organen hebben:
▪ RvC
▪ Vergadering van houders van aandelen van een bepaalde soort of aanduiding
▪ De gemeenschappelijke vergadering van het bestuur en de RvC, genoemd in art.
2:78a/189a
▪ De aandeelhouderscommissie (art. 2:158/268 lid 11)
▪ Groepsvergadering van art. 2:96 lid 2 en art. 2:99 lid 5
De niet-uitvoerende bestuurders in een one-tier board (art. 2:129a/239a) vormen niet een
afzonderlijk orgaan. De besluiten van niet-uitvoerende bestuurders worden toegerekend aan het
bestuur. Verschil van mening bestaat over de vraag of de OR als orgaan van de vennootschap moet
worden aangemerkt.7 Dit is vooral van praktisch belang voor de toepassing van art. 2:14-16, waarin de
nietigheid en vernietiging van besluiten van een ‘orgaan’ wordt geregeld. Van enig belang is de vraag
ook voor de toepassing van art. 2:8 BW, waarin op de rechtspersoon en degenen die krachtens de wet
en de statuten bij zijn organisatie zijn betrokken de plicht wordt gelegd zich jegens elkander te gedragen
naar hetgeen door redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd.
Het bestuur en AVA mogen niet op elkaars terrein komen. Elk van deze organen is op zijn gebied
autonoom. Dit is een scheiding tussen aandeelhoudersfunctie en bestuursfunctie en is een belangrijk
structureel kenmerk van de NV. De wet zelf laat echter inbreuken op dit uitgangspunt toe. De statuten
van een BV kunnen bepalen dat het bestuur zich dient te gedragen naar concrete aanwijzingen van een
ander orgaan (art. 2:239 lid 4). Bij een NV kan dat alleen voor aanwijzingen inzake algemene lijnen
van het te voeren beleid (art. 2:129 lid 4).
Het doel van de vennootschap vindt zijn formele afbakening in de doelomschrijving, die krachtens art.
2:66/177 BW in de statuten moet worden opgenomen. Naast dit formele doel spreekt men in de
literatuur ook wel over het eigenlijke doel/einddoel van de vennootschap. In dit verband wordt dikwijls
gesproken over:
• Shareholders model/Angelsaksische model: de focus ligt op het winst maken ten behoeve van
aandeelhouders, of
• Stakeholders model/Rijnlandse model: is oog voor de belangen van een bredere groep van
belanghebbenden.
▪ Uit de preambule van de Corporate Governance Code blijkt duidelijk dat voor dit
model is gekozen.
4 Vennootschapsbelang en ondernemingsbelang
Voor de vraag naar welke belangen de vennootschap zich bij het voeren van haar beleid moet richten
wordt algemeen aangenomen dat als het te onderscheiden groepsbelang in aanmerking komt het belang
van de gezamenlijke aandeelhouders. Centraal staat daarbij het rendement van het in de vennootschap
gestoken kapitaal. Dat daarnaast terdege rekening moet worden gehouden met de belangen van de
werknemers wordt in Nederland door niemand betwist. Aan het belangenpatroon dragen ook bij de
belangen van individuele aandeelhouders en werknemers, eventueel van bepaalde minderheden.
Bestuur en RvC moeten de gelegenheid krijgen als zodanig binnen de vennootschap te functioneren.
Bestuur en RvC hebben in verband daarmee een eigen (functioneel) belang. Een veel besproken vraag
is of naast al deze belangen nog plaats is voor het belang van de vennootschap als zodanig (het
vennootschapsbelang)
7
Volgens de auteur valt de OR (in ieder geval voor art. 2:14-16) niet onder het orgaan begrip.
9
, ▪ Continuïteitsopvatting: het vennootschapsbelang is het belang dat de vennootschap heeft bij
haar eigen gezonde bestaan, uitgroei en voortbestaan met het oog op het door haar te bereiken
doel.
▪ Resultantebenadering: vennootschapsbelang moet wel worden onderscheiden van de
deelbelangen van de verschillende groepen en individuen, maar kan niettemin weinig anders
zijn dan de resultante van de in casu in aanmerking komende deelbelangen, waaronder die van
de aandeelhouders en de werknemers, die op korte termijn naast die op de lange termijn.
Aandacht voor de lange termijn betekent dat de continuïteit van de onderneming als een apart
te benoemen belang gewicht in de schaal legt. Al deze belangen zullen moeten worden
afgewogen om in een concreet geval tot een aanvaardbare bepaling van het
vennootschapsbelang te komen. Dat een bepaald belang prioriteit heeft valt op voorhand niet
te zeggen.
Cancun: de Hoge Raad overweegt dat wat het vennootschapsbelang inhoudt afhangt van de
omstandigheden van het geval. Indien aan de vennootschap een onderneming is verbonden wordt het
vennootschapsbelang in de regel vooral bepaald door het bevorderen van het bestendige succes van
deze onderneming. Het belang van continuïteit is echter niet alleen bepalend. In geval van een joint
venture vennootschap wordt het vennootschapsbelang mede bepaald door de aard en inhoud van de
tussen de aandeelhouders overeengekomen samenwerking.8 In het kader van de zorgvuldigheid die
bestuurders, mede op grond van art. 2:8 BW moeten betrachten, moet rekening worden gehouden met
de belangen van al degenen die bij de vennootschap en haar onderneming zijn betrokken. Die
verplichting kan meebrengen dat bestuurders ervoor zorgen dat bij het dienen van het
vennootschapsbelang de belangen van al degenen die bij de vennootschap of haar onderneming zijn
betrokken niet onnodig of onevenredig worden geschaad. De belangen van derden worden in deze
benadering tegenover het vennootschapsbelang geplaatst. Het lijkt erop dat in de visie van de Hoge
Raad het vennootschapsbelang met name duidt op datgene wat nodig is om te bewerkstelligen wat door
de aandeelhouders wordt beoogd met de vennootschap, haar eigenlijke doel. Hun belang moet echter in
het kader van de zorgvuldigheidsverplichting van bestuurders en commissarissen worden afgewogen
tegen de belangen van degenen die bij de vennootschap en haar onderneming zijn betrokken, welke
belangen niet onnodig of onevenredig mogen worden geschaad. Dat duidt op een meer marginale toets
van de belangen van anderen dan aandeelhouders.
Of het zin heeft om naast het belang van de vennootschap nog te spreken over het belang van de
onderneming als een daarvan te onderscheiden grootheid is een kwestie van visie op de samenhang
tussen vennootschap en onderneming. Aparte ondernemingsbelangen zou men in elk geval kunnen
onderscheiden in de gevallen waarin de vennootschap meer dan een onderneming in de zin van de WOR
in stand houdt. In Boek 2 BW worden echter zonder deze restrictie de twee belangen naast elkaar
genoemd in art. 2:129/239 lid 5 en art. 2:140/250 lid 2: bij het vervullen van hun taak richten de
bestuurders en commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden
onderneming.
De norm voor bestuurders en commissarissen geldt volgens de auteur ook voor de AVA. Gelet op de
vertegenwoordigende functie die zij vervult, zal men echter moeten aanvaarden dat bij de
belangenafweging van de AVA het bijzondere belang van de gezamenlijke aandeelhouders een
gewichtige rol speelt. In besloten vennootschappelijke verhoudingen zal het belang van de gezamenlijke
aandeelhouders via de bepalende rol van de AVA steeds een gewichtige rol spelen. Bij
beursvennootschappen is de rol van de AVA de laatste jaren versterkt waardoor ook daar het belang
een groter gewicht krijgt.
8
Volgens de auteur gaat dit niet alleen bij een joint venture overeenkomst op. De belangen van aandeelhouders
maken dus volgens hem altijd deel uit van het vennootschapsbelang.
10
