Samenvatting van het boek 'De diagnostische Cyclus: Een Praktijkleer.'
Hoofdstuk 2 t/m hoofdstuk 10 wordt uitgebreid behandeld. Er staan afbeeldingen uit het boek in de samenvatting, om de inhoud te verduidelijken. Mede dankzij deze samenvatting heb ik een 8,5 kunnen behalen voor het vak!
Samenvatting methodiek van de diagnostiek – De diagnostische cyclus
Hoofdstuk 2: Uitgangspunten
2.1: Wetenschappelijke diagnostiek
Wetenschappelijke diagnostiek: het ondersteunen van de algemene menselijke grondstructuur van
het probleemoplossend omgaan met persoonlijkheids- en gedragsproblemen met wetenschappelijk-
empirische kennis.
Diagnostiek
- Empirisch toetsen van hypothesen die betrekking hebben op observeerbare gedragsaspecten
- De wetenschappelijkheid van een uitspraak ligt in de intentie ervan.
- Psychodiagnostische cyclus ontstaan in 1950 door De Groot.
- Kan gezien worden als toepassingsgebied van de gedragswetenschap enerzijds en als
onderdeel van de hulpverlening anderzijds.
Een diagnosticus is volgens Van Striens wetenschappelijker naarmate hij:
- Expliciet werkt met theorieën en deze theorieniveaus met elkaar in verband brengt.
- Bewust rekenschap geeft -> waarom kies je wel of niet voor een bepaalde theorie.
- Denkstappen vastlegt die leidde tot advies.
- Onderzoek doet naar de waarde van theorieën bij problemen en naar het effect van ingrepen
- Resultaten uitwisselt met collega’s.
2.2. Verschillende foutenbronnen
Als diagnosticus put je inspiratie uit je eerdere ervaringen, theorie, methodologische kennis en
instrumentele kennis om een oplossing te vinden voor het probleem van de cliënt. Het is een slecht
gedefinieerd beslissingsproces, omdat er niet een kant-en-klare oplossing is. Je beslist als
diagnosticus vaak in onzekerheid, waarna kennis over hoe oordelen en beslissingen totstandkomen
benut kan worden om de eigen praktijk te optimaliseren.
Drie bronnen waaruit je deze kennis kunt halen:
- Onderzoek naar hoe mensen met kansen en waarschijnlijkheden omgaan.
- Onderzoek naar vuistregels en heuristieken die mensen doorgaans geneigd zijn om te volgen.
- Onderzoek naar de kwaliteit van professionele diagnostiek.
Mensen blijken slecht te zijn in het schatten, afwegen en herzien van kansen. Dit blijkt te komen door
cognitieve vuistregels en heuristieken (zoekstrategieën die tot oplossingen kunnen leiden) die in
probleemsituaties in dagelijks leven adequaat zijn, maar tot vertekeningen leiden in een
laboratoriumomgeving.
Beschikbaarheidsheuristiek: mensen hebben de neiging de kans op het optreden van een verschijnsel
hoger in te schatten naarmate zij met minder moeite voorbeelden van het verschijnsel voor de geest
kunnen halen.
Mensen blijken de neiging te hebben vooral info op te zoeken die de eigen opvatting ondersteund.
Kwaliteit van het professionele oordeel laat te wensen over, vanwege de vertekeningen en ook
doordat we weinig leren van praktijkervaring. -> kritisch evalueren van oordeel nodig.
2.3 Besliskundige ondersteuning
Beslissingsprobleem is te beschrijven als een keuzeprobleem waarbij verschillende opties
verschillende consequenties kunnen hebben met betrekking tot het doel.
,Kansen die een beslisser inschat hebben vooral te maken met de mogelijkheid dat bepaalde positieve
of negatieve gevolgen optreden, niet zozeer met toevalsberekening.
Normatieve beslissingstheorie: kijkt naar beschrijven, verklaren en ook hoe de beslisser formeel te
werk moet gaan op basis van een aantal rationele axioma’s. Geeft modeleen en procedures hoe de
beslisser in verschillende stappen in het proces het beste kan handelen.
2.4. Prescriptieve diagnostiek
Prescriptief -> methodologisch-heuristische zin -> volgen van voorschriften vergroot op termijn de
kans op het leveren van een bijdrage aan de oplossing.
- Fundering van methodologische voorschriften zijn niet empirisch maar logisch-theoretisch
van aard: de regels fungeren als normen waarnaar de kwaliteit van het onderzoekshandelen
wordt afgemeten.
- Fundering spelregels wordt gezicht in analyseren van de grondkenmerken van het
professionele diagnostische proces
- Hoe kan de diagnosticus het beste het diagnostisch proces vormgeven?
Normatieve diagnostiek: houdt zich bezig met het funderen, formuleren en onderzoeken van
diagnostische regels en procedures. -> wat is feitelijk een diagnose? Is het mogelijk voorschriften
voor de diagnosticus te formuleren?
3 redenen waarom er gekozen is voor term prescriptieve diagnostiek en niet normatieve diagnostiek:
Normatief heeft een algoritmische betekenis en niet een heuristieke betekenis.
In de besliskunde wordt normatief ook gebruikt in algoritmische zin. De modellen zijn alleen
toe te passen in goed gedefinieerde beslissingssituaties.
Er wordt binnen de besliskunde aangeraden om prescriptief als term te gebruiken voor
beslissingsondersteuning in complexe situaties.
Hoofdstuk 3: De diagnostische cyclus
3.1 Van hulpvraag tot cyclus
3.1.1. Hulpvraag, vraagstelling, onderzoeksvraag en type diagnostisch onderzoek.
Cliënt meldt zich aan met hulpvraag. Nagaan wat die hulpvraag is -> niet alle hulpvragen zijn
diagnostische hulpvragen.
Hulpvraag wordt samen geherformuleerd tot een vraagstelling. Voor de diagnosticus is de
diagnostische hulpvraag er eentje uit een aantal mogelijkheden of prototypen. Diagnosticus legt
vervolgens de verbinding tussen type vraagstelling en type onderzoek.
Type hulpvraag ( C) type diagnostische hulpvraag (D) type vraagstelling (C en D) Type
onderzoek (D).
,Onderscheid diagnostische hulpvraag en type vraagstelling is dat er een abstracter niveau wordt
onderkend. Keuze van het onderzoekstype is het technische antwoord van de diagnosticus op de
hulpvraag van de cliënt.
Er kan ook voor andere bewoordingen worden gekozen dan in de tabel zichtbaar is bij hulpvraag.
De onderzoekstypen mogen niet verward worden met de cognitieve operaties die de diagnosticus
doorloopt.
3.1.2. Diagnostische hulvraag en diagnostisch scenario
Vaak zijn er meerdere diagnostische vragen. Combinatie van twee of meer typen kan voorkomen.
Bijvoorbeeld een combinatie van indicerend en onderkennend onderzoek.
De volgorde waarin het onderzoek wordt doorlopen is niet willekeurig bij meerdere onderzoekstypen
in een diagnostisch onderzoek. Het doel is een optimaal antwoord te geven op de hulpvraag. Dus als
iemand een indicerende hulpvraag heeft, is het vaak nodig om ook onderkennend onderzoek te doen
als er nog niet helder is wat er aan de hand is. Onderkenning gaat dan aan indicerend vooraf.
Diagnostisch scenario: intrinsiek noodzakelijke volgorde van de diverse typen onderzoek.
- Je start altijd met verheldering van de hulpvraag -> starten met verhelderend onderzoek.
- 0-scenario: na verhelderend onderzoek kom je er samen achter dat verder onderzoek niet
nodig is.
- Je benoemt het scenario aan de hand van het aantal overgangen die gemaakt worden.
Verheldering- onderkenning- indicerend is dus een 2-scenario.
- Het is niet altijd nodig om een volledig 3-scenario te hebben om toch over te kunnen gaan
naar een passende interventie in de indicatieanalyse.
3.1.3. Verschillende typen diagnose en typen diagnostische hypothesen
Term ‘Diagnose’ wordt in de volgende twee betekenissen gebruikt:
- Als onderkenning van een stoornis
- Als verklaring voor het probleem of de stoornis (Angststoornis wordt veroorzaakt door een
onveilige hechting).
Je kunt spreken van een verhelderende, onderkennende, verklarende en indicerende diagnose als
uitkomst van respectievelijk verhelderend, onderkennend, verklarend en indicerend onderzoek.
Hypothese: voorlopige uitspraken die nog aan (nieuw) feitenmateriaal getoetst moeten worden, in
overeenstemming met de onderscheiden onderzoekstypen.
Kunnen in de verschillende stappen van de cyclus gegenereerd en getoetst worden.
3.2 De diagnostische cyclus
Er is tot nu toe een rechtlijnig proces besproken. In de praktijk zul je vaak zien dat het herhaald
doorlopen van het volledige scenario of van onderdelen daaruit nodig is vanwege de aard van de
problematiek.
Een diagnostisch beslissingsproces dwingt vaak tot een cyclisch verloop. In iedere stap is het
belangrijk om als diagnosticus veronderstellingen te toetsen aan feiten.
, De niet onderbroken lijnen geven de grondfiguur weer.
De onderbroken lijnen geven de mogelijkheden die
zich om geldige redenen kunnen voordoen weer.
De cylus is prescriptief: schrijft de stappen en
substappen voor die de diagnosticus moet doorlopen.
Beslissing om door te gaan hangt of te herhalen hangt af van de mate van zekerheid van de
informatie die de betreffende stap oplevert. Het resultaat van iedere stap dient als uitganspunt voor
de daarop volgende stap. Elke stap levert een conclusie op.
3.2.1. De klachtenanalyse
Klachten van cliënt en omgeving worden geïnventariseerd + nagaan welke diagnostische hulpvraag
daarbij passend is.
Klachten: uitspraken die aangeven dat de situatie of het gedrag (gedachten, gevoelens en
handelingen) van de cliënt, of de gevolgen daarvan, door de cliënt als negatief beleeft worden.
Het zijn ervaringen en belevingen.
Uitkomst is een ordening van de klachten, waarop diens hulpvragen betrekking hebben ->
verhelderende diagnose.
3.2.2. Probleemanalyse
Problemen zijn situaties of gedragingen (gedachten, gevoelens, handelingen) van de cliënt waarover
de diagnosticus op empirische of theoretische gronden kan aannemen dat er sprake is van een voor
de cliënt ongunstige toestand.
Kan betrekking hebben op situaties, gedragingen en groepen van gedragingen.
Uitkomst: een benoeming van het probleem in een terminologie die door diagnostici onderschreven
kan worden -> onderkennende diagnose.
3.2.3. verklaringsanalyse
Verklaringen: getoetste uitspraken over condities, die afzonderlijk of in samenhang het probleem
hebben doen ontstaan dan wel in stand houden.
Verklaringen worden gegenereert (hypothesen), toetst deze en stelt een integratief beeld op.
Uitkomst: samenhangend beeld, waarin één of meerdere condities met een bepaalde mate van
waarschijnlijkheid als verklaring voor het probleem gelden -> verklarende diagnose
3.2.4. Indicatieanalyse
Indicaties: empirisch of theoretisch onderbouwde aanbevelingen voor één of meerdere interventies.
Interventies hoeven nog niet te worden gespecificeerd.
Uitkomst: lijst van indicaties in de zin van aanbevelingen voor mogelijke interventies.
3.3 De diagnostische cyclus als onderdeel van de klinische cyclus
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sabien1999. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,14. Je zit daarna nergens aan vast.
