Dit is een samenvatting van het boek 'Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten in het basisonderwijs', hoofdstuk 2 t/m 5.
In de samenvatting zijn o.a. alle ontwikkelingspsychologen die je moet kennen kort samengevat.
Voor dit tentamen had ik zelf een 7,5.
Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten in het basisonderwijs
Hoofdstuk 2: Ontwikkelingspsychologie
2.1 Relatie met autobiografie
Betekenis geven aan een ervaring is een belangrijk deel in narratieven: ervaringen die in
verhalen en aansprekende beelden vorm worden gegeven. Elk kind wil gezien en begrepen
worden en als leerkracht kun je dat meevoelen, dat is een deel van je pedagogisch
vakmanschap. Om goed te kunnen handelen word je bewust van je pedagogisch vermogen:
je individuele levensgeschiedenis ontstaan uit ideeën, persoonlijke interpretaties die
voortdurend opnieuw bewerkt worden.
Hierbij sluit de autobiografische reflectie aan: een reflectie in de diepte, door expliciet terug
te blikken op ervaringen uit het eigen verleden. Door dit te verwerken krijg je inzicht in de
persoonlijke interpretaties waarmee je naar de beroepswerkelijkheid kijkt.
De autobiografische reflectie laat in een vroeg stadium jouw overtuigingen, emoties en
waardeoordelen zichtbaar worden.
2.2 Hoe leer je kinderen kennen
Een observatie is een van de belangrijkste instrumenten. Het geeft informatie over het kind
of over wat er in de groep gebeurt.
Observaties moet gericht en bewust gebeuren en het moet zo objectief mogelijk gebeuren,
je beschrijft alleen wat je ziet.
Het in kaart brengen van de ontwikkelingstaken die kinderen in opeenvolgende fasen
moeten leren beheersen, leidt tot concreet benoembare onderwijs-/ opvoedingstaken.
Er zijn verschillende soorten observatiemodellen:
1. Longitudinale observatie: observatie van een kind/groepje over een langere periode.
2. Cross-sectional observatie: observatie van verschillende kinderen in dezelfde periode
op hetzelfde aspect.
3. Transversale observatie: observatie van verschillende kinderen van dezelfde leeftijd
op hetzelfde aspect.
In de veiligheid van de klas kunnen naast gedragingen ook gevoels- en belevingsaspecten
aandacht krijgenrelatie leerkracht-kinderengericht op sociaal-emotioneel ontwikkelen.
Interactieanalyse: techniek waarbij gebeurtenissen tijdens een les geobserveerd en
vastgelegd wordenVerbale Interactie Categorieën Systeem (VICS):
De leerkracht De leerling
Geeft informatie of mening Antwoord op leerkracht voorspelbaar
Geeft aanwijzingen Antwoord op leerkracht onvoorspelbaar
Stelt toegespitste vragen Antwoord een andere leerling
Stelt ruime vragen Spreekt tot de leerkracht
Accepteert ideeën Spreekt tot een andere leerling
Accepteert gedrag Stilte
Accepteert gevoelens Verwarring
Verwerpt ideeën
Verwerpt gedrag
Verwerpt gevoelens
Via een sociogram kom je veel te weten over de verhoudingen binnen de klas. Doormiddel
van een sociogram krijg je een onderscheid tussen de 1e en 2e keus. Zichtbaar wordt welke
kinderen elkaar kiezen, welke kinderen veel/weinig gekozen worden, welke groepjes er
ontstaan en krijg je inzicht over hun gevoelens. Sociometrische methode kun je op 2 soorten
, relaties indelen: op basis van vriendschap en op basis van samenwerken. De
gebruikswaarde van een sociogram is een momentopname, dus beperkt. Je hebt een goed
beeld als je:
De methode gebruikt in samenhang met observatie en gesprek
De methode een aantal keer toepast
Let op de wijze waarop je hem toepast
De verzamelde gegevens nader onderzoekt
Met de gegevens daadwerkelijk iets doet
Observeert of je ingrepen effect hebben
Een van de meest directe manieren waarop je met kinderen contact kunt maken is het
voeren van een kindgesprek. Carl Rogers (Amerikaanse psycholoog) heeft aantal
voorwaarden voor een goed gesprek:
1. Congruentie: de leerkracht is echt zoals hij is
2. Empathie: de leerkracht moet zich inleven in belevingswereld
3. Positieve blik: de leerkracht aanvaardt het kind zoals het is
Delfos heeft een aantal eisen voor een goed, open gesprek:
Deelnemers moeten zich prettig voelen
Meningen en gevoelens kunnen verteld worden
Kind geeft informatie
Om dit gesprek te kunnen voeren zijn er een aantal communicatievoorwaarden:
Zit op dezelfde ooghoogte
Kijk naar het kind
Wissel het oogcontact
Stel het kind op zijn gemak
Luister naar het kind
Laat voorbeelden zien
Laat het kind zijn mening uiten
Combineer spelen en praten
Eventueel afbreken en later voortzetten
Laat het kind tot zichzelf komen
Formatieve toetsen: diagnostische toetsen die deel uitmaken van het leerproces om te
kijken hoe de leerling ervoor staat om het instapniveau te bepalen.
Diagnosticerend onderwijs: via jouw onderwijs probeer je de oorzaken van problemen zo
goed mogelijk op te sporen en daar vervolgens aan te werken.
Verschillende manieren voor diagnostische toetsing:
1. Schoolvorderingentoets: je krijgt zicht op de vorderingen van de leerlingen
2. Voorwaardentoets: zicht krijgen op de voorwaarden die vervuld moeten worden
voor een specifiek vak.
3. Functietoets: specifieke functies als motoriek en waarnemen worden getoetst
4. Intelligentie- en persoonlijkheidstest: hier wordt advies gegeven voor de keuze van
vervolgonderwijs.
Portfolio: rapportage waarbij duidelijk getoond wordt wat de leerling heeft gedaan, welke
stappen hij heeft doorlopen en met welk resultaat. De leerling houdt zelf het portfolio
bijzelfverantwoordelijk leren. Video-interactie is een goede manier om informatie op te
doen over de leerlingen en jezelf. Je kunt de situaties terugkijken en beter observeren.
2.3 Begrippen uit de ontwikkelingspsychologie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MarleenMeijer2412. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
