Samenvatting ‘Grondslagen van Auditing & Assurance’
Hoofdstuk 1 - Ontwikkelingen in het vakgebied
‘Controle’ komt van de Latijnse woorden contra (tegen) en rotulus (schriftrol). Bedrijven hebben steeds meer te
maken met regelgeving en controle. Dat komt onder meer door:
- Voortgaande internationalisering: toegenomen behoefte aan beheersing, risicoreductie en
verantwoording.
- Groeiende mogelijkheden met ICT: anticiperen op de ontwikkelingen in de ICT is een kritische
succesfactor geworden voor bedrijven. Elektronische informatieverschaffing heeft een grote vlucht
genomen.
- Accentverschuivingen in regelgeving: er is een trend tot internationale harmonisatie van wet- en
regelgeving.
- Trends in verslaggeving: belanghebbenden willen op kortere termijnen financiële informatie
ontvangen. Ook breidt het scala van onderwerpen zich uit. Voorbeelden: milieuverantwoording, XBRL
en verantwoordingen over opzet interne beheersingssystemen.
- Groeiende maatschappelijke behoefte aan toezicht: als gevolg van de recente kredietcrisis groeit de
behoefte aan toezicht en controle.
Assurance-opdrachten
Een Assurance-opdracht is een opdracht waarbij een accountant een conclusie formuleert die is bedoeld om
het vertrouwen van de beoogde gebruikers, niet zijnde de verantwoordelijke partij, in de uitkomst van de
evaluatie van of de toetsing van het object van onderzoek, ten opzichte van de criteria, te versterken.
Historische ontwikkeling
Historisch gezien is de vraag naar accountantscontrole ontstaan door scheiding tussen eigendom en beheer van
vermogensbestanddelen. Dit gebeurde in grote omvang sinds de industriële revolutie in de negentiende eeuw.
De ‘vermaatschappelijking’ van ondernemingen na de Tweede wereldoorlog, het onderkennen dat ook andere
groepen uit de samenleving direct of indirect belang hebben of kunnen krijgen bij de onderneming, zorgde voor
de verplichting financiële gegevens openbaar te maken. De accountant controleert of de jaarrekening voldoet
aan de gestelde eisen. Het gaat in op de vraag of het ‘een getrouw beeld’ geeft.
Theoretische grondslagen
Informatietheorie: vanuit het informatierisico, het risico dat onjuiste informatie is verschaft. De bank rekent
bijvoorbeeld bij het berekenen van het rentepercentage ook met een opslag voor het informatierisico. Een
accountant kan dit risico verkleinen, met een lagere rente tot gevolg.
De oorzaak van het bestaan het risico komt door:
- Afstand van de gebruiker tot het te beoordelen object (bank tot bedrijf)
- Het bestaan van tegengestelde belangen
- Toenemende omvang van de te verwerken gegevens
- De complexiteit van de transacties
Deze risico’s kunnen worden verkleind door dat de gebruiker zelf de informatie controleert. Dit is echter een
dure optie. Ook kan de gebruiker een schadevergoeding eisen bij het verstrekken van onjuiste gegevens. De
kans dat de geleden schade wordt vergoed is dan echter erg klein. De derde optie is het laten controleren door
een externe deskundige.
Dit laatste wordt economisch gerechtvaardigd wanneer de voordelen van het verlaagde informatierisico groter
zijn dan de kosten of de kosten van de controle lager zijn dan de besparing op de financieringskosten.
Agencytheorie: de theorie die de accountantscontrole verklaart vanuit de tegengestelde belangen tussen
management en aandeelhouders. Het management is de agent en de aandeelhouders de principaal. Tussen
deze twee zijn tegengestelde belangen. De aandeelhouders willen bijvoorbeeld dat alle winsten worden
verantwoord, terwijl management soms liever wat winst inhoudt en het aan zichzelf wil uitkeren. Er is een
derde, onafhankelijke partij nodig. De monitor. De kosten die hierbij komen kijken heten agency costs. Ze
bestaan uit:
- De kosten die het management maakt om aan te tonen dat het haar afspraken nakomt.
- De kosten die de aandeelhouders maken om het management te controleren
- Het verlies door, voor de aandeelhouders niet optimale managementbeslissingen.
,Om de agency costs te minimaliseren wordt de accountant ingeschakeld.
Een nadeel van deze theorie, is dat het slechts de relatie tussen management en aandeelhouders belicht. Het
overig maatschappelijk verkeer blijft onbelicht.
Verzekeringstheorie: controle kosten worden gezien als een vergoeding voor het overdragen van het risico van
onjuiste informatie. De ‘premie’ staat tegenover het risico van onbetrouwbare informatie. Binnen deze theorie
kan de accountant worden aangesproken door opdrachtgevers en gebruikers indien de verklaring onjuist blijkt.
Twee vormen van aansprakelijkheid:
- Specifieke aansprakelijkheid die voortvloeien uit overeenkomsten
- De aansprakelijkheid ten opzichte van derden, ook bekend als wettelijke aansprakelijkheid die
voortvloeien uit een onrechtmatige daad.
Vertrouwenstheorie: prof. Dr. Th. Limperg jr. positioneert de accountant als de vertrouwensman van het
maatschappelijk verkeer. Het bestaansrecht van de accountantscontrole is afhankelijk van het vertrouwen dat
de controlefunctie van de accountant wekt bij het maatschappelijk verkeer. De functie moet worden
beschermd door eisen te stellen aan de omvang en aard van de controlewerkzaamheden. Voor de af te geven
verklaring dient een deugdelijke grondslag te worden verkregen.
Het werkt dus twee richtingen op. De accountant wekt vertrouwen bij het maatschappelijk verkeer, anderzijds
moet de accountant ervoor zorgen dat de door hem gedane mededelingen bij het maatschappelijk verkeer gen
groter vertrouwen oproepen dan zijn werkzaamheden en bevindingen rechtvaardigen.
Verwachtingen van het maatschappelijk verkeer
Rechts is de verwachtingskloof te zien, die voortvloeit uit de vertrouwenstheorie. A =
Afspraak tussen cliënt en dienstverlener,
B = Behoefte van de cliënt / gebruikers, L = Levering. Het middelste vak bevat
A
kwaliteit. Er wordt geleverd volgens afspraak en waar de cliënt behoefte aan
heeft. Het vak eronder geeft aan: er is geleverd waar de klant behoefte aan
heeft, het is alleen niet afgesproken. Er is dus sprake van miscommunicatie. Het
vak links van het midden geeft aan: er is iets afgesproken waar de klant ook
behoefte aan heeft, maar het is niet geleverd. Er is sprake van wanprestatie.
B L
Zo kun je ook de rest van het figuur invullen.
Stramien
Omdat er in de maatschappij steeds meer behoefte is aan andere typen verantwoordingsinformatie dan
uitsluitend de traditionele jaarrekening, is een ontwikkeling ingezet voor de verbreding van onderwerpen. Dit
heeft er toe geleid dat de NV COS is opgesteld. Dit zijn de Nadere Voorschriften voor Controle- en Overige
Standaarden. De NV COS is afgeleid van het stramien, waarin doelstelling en de uitgangspunten voor het gehele
terrein van Assurance-opdrachten worden besproken.
Alle
Maar niet alle opdrachten zijn
Assurance-opdrachten. Veel opdrachten
opdrachten zijn niet bedoeld om Aan assurance
het vertrouwen te versterkten. verwante
Deze worden ‘aan Assurance opdrachten
verwante opdrachten’
genoemd. Voorbeelden: Assurance-
samenstel opdrachten,
opdrachten
verzorgen van
belastingaangiften en het geven
van advies. Opdracht tot
Zie het schema aan de rechterzijde: controle
jaarrekening
, Aansluitend bij het Stramien is de definitie van Auditing & Assurance:
‘Auditing en Assurance is het op systematische en objectieve wijze vergaren en evalueren van bewijsmateriaal
voor het beoordelen van de informatie en het beoordelen van de inrichting en het functioneren van de in een
organisatie gehanteerde systemen ten behoeve van het besturen en beheersen van een organisatie en ten
behoeve van de verantwoording die daarover moet worden afgelegd, alsmede het kenbaar maken van de
uitkomsten van deze beoordeling.’
Hoofdstuk 2 – Historie van het accountantsberoep
Naast de in hoofdstuk 1 genoemde oorzaak voor het ontstaan van het accountantsberoep, is er ook een
directere oorzaak te vinden. Namelijk: de Pincoffs-affaire. Hij was koopman in Rotterdam en had veel
ondernemingen. De Afrikaanse zaken gingen in de jaren 1870-1880 echter achteruit. Hij probeerde dit te
verbloemen door allerlei kunstgrepen. In 1879 stortte zijn imperium in elkaar. Hij bleek 8 à 10 jaar lang valse
balansen te hebben opgemaakt en deed het voorkomen alsof hij een miljoenenwinst had. Veel beleggers
raakte flinke sommen geld kwijt.
Pincoffs bleek telkens het volle vertrouwen te krijgen zonder dat er daadwerkelijk kritisch gecontroleerd werd.
Naar aanleiding van deze affaire ontstond in 1879 het boekje ‘Proeve van administratieve controle in
vennootschappen van koophandel’ van C.J. Theunissen. Hij werd later de eerste voorzitter van het
Nederlandsch Instituut van Accountants (NIvA). In 1907 ontstond na meningsverschillen de Nederlandsche
Accountants Vereeniging (NAV). In 1919 werden de meningsverschillen opgelost en is de NAV in de NIvA
opgegaan. Pas in 1962 werd het beroep van accountant in een wettelijke regeling opgenomen, waarbij de Orde
Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA) gevormd. De Nederlandse Orde van Accountants-
Administratieconsulenten (NOvAA) werd in 1948 opgericht. Per 1 januari 2011 zijn deze twee opgegaan in de
Nederlandse Beroeporganisatie van Accountants (NBA).
De beroeptitels Accountant-Administratieconsulent (AA) en Registeraccountant (RA) zijn beschermd. Slechts
de accountant die in het accountantsregister is ingeschreven is gerechtigd de titel van accountant te voeren.
Een externe accountant is de natuurlijke persoon die werkzaam is bij of verbonden is aan een
accountantsorganisatie en die verantwoordelijk is voor de uitvoering van een wettelijke controle.
Wetgeving
In 1962 verscheen de Wet op de Registeraccountants in het Staatsblad. De Wet op de Accountant-
Administratieconsulent (Wet AA) kwam in 1972 tot stand met als belangrijkste doel: de kwaliteit en de
onafhankelijkheid van de dienstverlening in het MKB waarborgen.
In verband met de noodzakelijke aanpassing aan Europese regelgeving is begin jaren negentig het nodige
aangepast. Belangrijkste verandering was dat elke Accountant-Administratieconsulent, na aanvullende
scholing, dezelfde wettelijke controlebevoegdheid heeft als de Registeraccountant.
e
In het begin van de 21 eeuw deden zich een aantal boekhoudschandalen voor. Deze waren aanleiding voor de
invoering van de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), welke in 1 oktober 2006 in werking is getreden.
Het gevolg hiervan was, dat accountantsorganisaties een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten
(AFM) nodig heeft om een wettelijke controle uit te voeren en dat de certificerend accountant door de
vergunninghoudende organisatie bij de AFM aangemeld moet zijn als extern accountant.
De Wet RA en de Wet AA zijn in 2011 vervangen door de Wet op het accountantsberoep.
Opleiding
Sinds de oprichting van de NIvA is het organiseren van cursussen, het afnemen van examens en het uitreiken
van diploma’s tot de activiteiten gerekend. Sinds de invoering van de Wta in 2006 bestaat er een Commissie
Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) die de eindtermen vaststelt voor zowel de theoretische opleiding tot
accountant als voor de praktijkstage.
In 1995 zijn door de besturen van de NIVRA en NOvAA nadere voorschriften uitgevaardigd met betrekkin tot
permanente educatie (PE).
Internationaal
Internationaal gezien zijn er drie toonaangevende organisaties op het terrein van accountancy, namelijk: de
International Federation of Accountants (IFAC), de International Accounting Standards Board (IASB) en de
Fédération des Experts Comptables Européens (FEE). `
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper GerritJan1992. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
