Dit is een samenvatting van hoofdstuk 13 'Europa en de wereld ' van MEMO geschiedenis vwo bovenbouw. In deze samenvatting staat een samenvatting per paragraaf (3 in totaal) en een overzicht van de begrippen met betekenis. Gemiddeld is één paragraaf samengevat in twee pagina's. De zevende pagina b...
Geschiedenis
Hoofdstuk 13 Europa en de wereld (1945 – 1989)
§13.1 Oost en West
Blokvorming in Europa
Ontstaan van de Koude Oorlog
- Koude Oorlog (1945-1989): permanente vijandigheid die na WOII tussen VS en SU
was ontstaan.
- Amerikanen koesterden argwaan tegen totalitaire regime van SU en zagen overal
gevaar van communistische expansie.
- SU was ervan overtuigd dat kapitalistische en imperialistische VS invloed wilde
uitbreiden.
Blokvorming
- Koude Oorlog begon met fase van blokvorming, waarbij EUR werd verdeeld in twee
invloedssferen of ‘blokken’ begon in 1943 tijdens Conferentie van Teheran.
- PO, HO, ROE, etc.: te maken met bevrijder, geen vrije markt en geen democratie.
- Februari 1945, Conferentie van Jalta: DL & Berlijn verdeeld in 4 bezettingszones (VS,
GB, FR en SU).
- Westelijke zones & West-Berlijn: democratische bestuursvorm en geholpen met
wederopbouw.
- Oostelijke Sovjetzone: communisme en hoge herstelbetalingen.
- 1948: westerse geallieerden introduceerden nieuwe munt (Duitse mark) DL viel in
twee stukken uiteen.
- Volgens Stalin: munt in strijd met afspraken Jalta.
- Juni 1948: Staling liet West-Berlijn afsluiten geallieerden reageerden met
luchtbrug.
- Mei 1949: Stalin stopte blokkade & oprichting Bondsrepubliek Duitsland (BRD) in
westen & Duitse Democratische Republiek (DDR) in oosten.
De NAVO
- 1949: oprichting Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) door VS, CAN en
meeste West-EUR landen.
- Doel: door vooral militaire samenwerking vrede en stabiliteit in EUR bewaren en
vrijheid verdedigen.
- Gewapende aanval op één lidstaat, is aanval op alle lidstaten.
Wapenwedloop
- 1949-1989, tweede fase Koude Oorlog: wapenwedloop.
- 1949: ook Sovjets hadden atoombom tot ontploffing gebracht.
Strijd om wereldmacht door steeds meer kernwapens te maken groeiende
spanningen in internationale verhoudingen.
- Er was militaire situatie van wederzijdse afschrikking dure wedloop om steeds
meer en betere kernwapens.
Scheuren in het Oostblok
- In Oost-EUR: SU zorgde ervoor dat ‘bevriende’ regeringen aan de macht kwamen.
- Sprake van eenpartijstaten, verzet werd door geheime staatspolitie gesmoord.
- 1953: dood Stalin, opgevolgd door Nikita Chroesjtsjov. Hield in 1956 rede, zeer
kritisch over stalinistische onderdrukking.
, - PO en HO mensen in verzet Hongaarse communistische regering leek toe te
geven, maar Chroesjtsjov greep toen militair in.
- Oostblok leerde harde les: Sovjettanks en westerse angst voor escalatie stonden
eigen koers in de weg.
Cubacrisis
- 1962: spionagevliegtuigen van VS ontdekten dat SU bezig was met plaatsen
kernraketten op Cuba, vlak voor kust VS.
- Kennedy en Chroesjtsjov tegenover elkaar atoomoorlog?
- Laatste moment: beide leiders sloten deels geheime overeenkomst.
- Tijdens Koude Oorlog nooit kernwapens gebruikt.
De gevolgen van de Koude Oorlog
1. De deling van Europa
- Afscheiding binnen EUR: ‘IJzeren Gordijn’.
- Veel inwoners Oostblok voelden onvrij en probeerden naar Westen te vluchten.
Slecht voor imago communistisch regime 1961: bouw Berlijnse Muur door SU en
DDR (tot 1989).
2. Conflicten in het Midden-Oosten en Afrika
- Containmentpolitiek: VS president Truman beloofde economische en militaire steun
aan alle landen ter wereld die communisme buiten deur wilden houden.
- SU gaf steun aan politieke bewegingen die zich tegen kapitalistische Westen
keerden.
- Bijvoorbeeld in Midden-Oosten, 1948: Joodse leiders riepen nieuwe staat Israël uit.
- Omringende Arabische staten vonden dat onaanvaardbaar verklaarden oorlog.
- VS steunde Israël, SU erkende ook Israël, maar koos later kant van Arabische staten.
- SU voorzag bijv. Egyptische leger van wapens en adviseurs.
3. Conflicten in Azië
- 1949: China was communistische eenpartijstaat geworden o.l.v. Mao Zedong VS
bang dat heel Azië communistisch zou worden.
- 1950: communistische Noord-Korea viel Zuid-Korea binnen.
Door veiligheidsoperatie van VN dreven Amerikanen en westerse bondgenoten
Noord-Koreaanse troepen terug nooit vredesverdrag getekend.
- Jaren 60: strijd in Vietnam, voormalig kolonie FR land stond op punt om volledig
communistisch te worden.
- VS bang voor dominotheorie: één land communistisch en de rest ‘valt’ mee.
- Halverwege jaren 60: VS betrokken bij Vietnamoorlog. Noord-Vietnam al
communistisch en in Zuid-Vietnam probeerde communistische Vietcong aan macht te
komen (gesteund door CH en SU).
Vietcong won strijd en eerste oorlog die VS als supermacht verloor, verklaringen:
VS soldaten niet gewend aan vechten in jungle tegen vijand die guerrillatactiek
toepaste.
Ook in Zuid-Vietnam bleek brede steun voor communisten.
Eind jaren 60: veel Amerikanen en Europeanen vonden dat VS zich moest
terugtrekken uit Vietnam gebeurde in 1973.
Vietnam werd communistisch land.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper famkeoortwijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
