SAMENVATTING POLITIEKE PARTIJEN EN VERKIEZINGEN
2019-2020
LES 1 POLITIEKE PARTIJEN EN VERKIEZINGEN 17/2
WAAROM POLITIEKE PARTIJEN ?
Les niet opgenomen
VERPLICHTE LITERATUUR
• Daalder, H. (2002) ‘Parties: Denied, Dismissed, or Redundant?’
• Dalton, R & Wattenberg, M (2000) ‘Unthinkable Democracy’
• Scarrow, S. (2006) ‘The Nineteenth-Century Origins of Modern Political Parties’
OVERZICHT
1. Wat is een politieke partij?
2. Waarom ontstaan politieke partijen?
3. Welke functies vervullen partijen?
4. Welke kritieken bestaan er ten aanzien van partijen?
WAT IS EEN POLITIEKE PARTIJ
1. Wat is een politieke partij?
• Nemen deel aan verkiezingen met oog op verwerven van machtsposities in de staat
– Maar: is doel altijd verwerven van machtsposities? En altijd via vreedzame middelen?
• General Elections Ierland - 8 februari 2020
• Delen ideeën, belangen en waarden
– Aggregatie en articulatie van belangen
– Maar: sommige partijen verwerven stemmen obv cliëntelisme; aggregatie van belangen
vs single-issue partijen?
• Een vorm van organisatie
1
, – Maar: wat met interne verdeeldheid/facties?
• Geen normatieve consensus over definitie … maar wel consensus over belang van partijen?
• Enkele aanwijzingen:
– Partijen in toenemende mate vermeld en erkend door de (Grond)wet
– Belang van partijen in proces van democratisering en constitutional engineering
WAAROM ONTSTAAN PARTIJEN
2. Waarom ontstaan politieke partijen?
• Twee benaderingen:
• (1) Historische benadering
– Zie tekst Scarrow, 2006
• (2) Rational choice benadering
– Zie tekst Hershey, 2006
HISTORISCHE BENADERING
• Assumptie – partijen zijn product van historische ontwikkelingen
– Oorspronkelijk gelijkgesteld met ‘facties’: groepen die private belangen nastreven ten
koste van algemeen belang
– Veranderingen 19e E.: partijen worden centrale actoren
• Ontwikkeling van parlementaire democratie
• Uitbreiding van stemrecht en ontwikkeling van representatieve democratie
• Ontstaan van partijen in het Verenigd Koninkrijk (Cox 1987):
– Parlement wint aan macht; nieuwe reglementen geven voorrang aan ontwerpen van de
regering
– Besluitvorming in parlement in toenemende mate meerderheid tegen oppositie ->
ontstaan van gedisciplineerde fracties
– Partijen ontwikkelen meer permanente organisaties om uitgebreide electoraat te
mobiliseren; kiezers stemmen in toenemende mate obv partijlabel
• In andere landen gaat uitbreiding van stemrecht soms vooraf aan machtstoename parlement
– Maar ook impact van institutionele drempels:
– Vele Europese landen kenden wetten die vrijheid van vergadering beperkten, alsook de
vrije meningsuiting
• Duitsland: verbond van socialistische en communistische publicaties (1878-90)
• Frankrijk: samenscholingsverbod tot 1901
– Deze verhinderden vorming van permanente partijstructuren
RATIONAL CHOICE BENADERING
• Assumptie – partijen zijn gevolg van rationaliteitsdenken:
– Politieke partijen zijn oplossing voor ‘social choice’ problemen (in electoraat en
parlement)
– Politieke partijen zijn oplossing voor problemen van collectieve actie inzake electorale
mobilisatie
2
, • Partijen zijn oplossing voor ‘social choice’ problemen:
o ’Cycling’ – steeds meerderheid die status quo wil veranderen: Door cycling kom je nooit
tot een stabiele meerderheid, maar omdat te voorkomen zorgen zijn partijen de
oplossing. Want meerderheden die kunnen worden gevormd, zijn meer stabiel.
– Maar mogelijk om partij te vormen zodat elk parlementslid die lid is van partij meer krijgt
dan indien hij/zij geen lid is
• Bv: US Congress in beginperiode en partijvorming ingezet door Alexander Hamilton
Context: in Congres een aantal conflicten en onenigheid, amper besluitvorming. Alexander
Hamilton, destijds minister van begroting, vond dat er een aantal veranderingen moesten komen.
Kiezen we voor een federale staat of een confederale staat? Hamilton beslist om een aantal
vertegenwoordigers te contacteren om een aantal thema’s samen te bespreken en ook op
dezelfde manier stemmen (soort van package deal). Het ontstaan van Partijpolitiek: het op lange
termijn en over thema’s heen een stabiele meerderheid vormen. Dit is de reden waarom ook
anderen een stabiele meerderheid willen vormen.
• Partijen zijn oplossing voor collectieve actieproblemen van electorale mobilisatie
– Downs en de ‘calculus of voting’:
R=P*B + D - C
• C= kost om informatie te verzamelen en te gaan stemmen: kan heel breed zijn,
meer naar het nieuws moeten kijken, meer informeren, dag vrijaf moeten
nemen, of anders inplannen om te gaan stemmen. Deze kan zo hoog oplopen
dat het irrationeel is om te gaan stemmen.
• D= intrinsieke beloning van het stemmen: je voelt u goed/fier als je bent gaan
stemmen. ‘Ik heb mijn plicht al burger volbracht’
• B= voordelen dat partij van voorkeur verkiezingen wint: voordeel als je gaat
stemmen dat er meer stemmen zijn voor die partij en dat je dus ‘meebestuurt’.
• P= kans dat kiezer beslissende stem uitbrengt (Erg laag)
• R = electorale mobilisatie
– Omdat P zeer klein is, is verwachting dat kiezers niet gaan stemmen
• Partijen zijn oplossing voor CA-probleem omdat:
– Partijen net als ‘merknamen’ de keuze voor kiezers vereenvoudigen en dus de kost om te
stemmen verlagen
– Partijen schaalvoordelen bieden in de campagne en makkelijker mensen kunnen
mobiliseren die anders niet zouden gaan stemmen: ze nemen het organisatorisch aspect
op zich, partijen zorgen ervoor dat je van thuis tot het stemhokje geraakt
Dus politieke partijen zorgen voor een oplossing voor problemen van collectieve actie
3
, WELKE FUNCTIES VERVULLEN ZE?
3. Welke functies vervullen partijen?
• 3 facetten van politieke partijen (V.O. Key, 1942):
– Party-in-the-electorate:
• Wie op de partij stemt
• Keuzes voor kiezers worden gemakkelijker: in gemakkerlijkere termen,
simplificeren, stellen duidelijke verschillen tussen partijen
• Kiezers gaan onderwijzen: Tijdens een campagne leert een kiezer veel meer dan
in andere tijden
• Mensen worden gelinkt en gemobiliseerd aan een politieke partij
– Party-as-organisation:
• Van de leden tot de partijleider
• Training; al heel trajct hebben afgelegd, partij als een soort leerschool
• Bepaalde belangen gaan samenbrengen en vervolgens articuleren in een
bepaalde samenleving
– Party-in-government:
• Parlementsleden en regeringsleden die deel uitmaken van partij (party as
governing institution)
• Grote organisatie die bepaalde fracties vormen, zorgen voor communicatie
• Controle funcite (niet altijd)
• Stabiel bestuur mogelijk maken
• Wanneer partijen wegvallen, blijven veel functies onvervuld.
• Representatieve democratie kan begrepen worden als keten van delegatie (Strom, 2000: 267):
maar telkens ook accountability (verantwoording afleggen)
• Politieke partijen spelen centrale rol in elk van de stappen van delegatieketen (Müller, 2000: 312)
– Elke stap gekenmerkt door interactie met partijen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper helenaschoofs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.