Een samenvatting v. hoofdstuk 3.2: Een nadere bespreking v.d. rechtsbronnen, met inbegrip v.d. voornaamste rechtsbeginselen, de ongeschreven bronnen v. recht, van het vak inleiding tot het recht gedoceerd door professor De Somer ()
HOOFDSTUK 3.2
Nadere bespreking v.d. rechtsbronnen,
met inbegrip v.d. voornaamste
rechtsbeginstelen
- De ongeschreven bronnen v. recht -
INLEIDING TOT HET RECHT
,1. De gewoonte
A. Een begrip met 2 essentiële elementen
Het materieel element = usus
= Een gebruik dat enige tijd bestaat in de samenleving.
WANT: Het gewoonterecht ontstaat uit de samenleving.
rechten worden opgelegd door de overheid.
Vb. In de haven v. Antwerpen is een contract gesloten na het schudden v.d. handen
VOORWAARDEN:
1) Algemeenheid
= De meerderheid of de heersende groep in de samenleving moet de
gewoonte toepassen.
2) Gelijksoortigheid & bestendigheid
= De gewoonte moet zonder veel tegenstrijdigheden / afwisselingen gevolgd worden.
= De gewoonte moet een zekere continuïteit vertonen.
3) Duurzaamheid
= De gewoonte moet gedurende een lange periode onafgebroken voortbestaan.
=> “Une fois n’est pas coutume” = “Eenmaal is niet gebruikelijk”
4) Openbaarheid
= De gewoonte moet vrij algemeen bekend zijn, door een groot aantal mensen.
Het psychologische element = Opinio iurs, opinio necessitatis
= Er is pas sprake van een gewoonte wanneer het gebruik een juridische verplichting inhoudt.
Een gebruik is juridisch niet bindend
Vb. De verloving, het academisch kwartiertje
KENMERKEN V.D. GEWOONTE ALS FORMELE BRON:
1) Een niet-geschreven rechtsbron
= Er is geen op zichzelf staand instrument waarin je de gewoonten terug vindt.
!!! Er zijn wel documenten waarin de gewoonten besproken worden
Vb. Rechtspraak & rechtsleer
2) Een bindende karakter
= De rechter & de rechtsonderhorigen zijn erdoor gebonden.
1
,B. Het gewoonterecht historisch beschouwd
=> In de geschiedenis was de gewoonte de belangrijkste vorm v.h. recht.
NADELEN: - Rechtsonzekerheid
- Verscheidenheid
OPLOSSING: Codificatiebeweging (sinds 1800)
= De belangrijkste rechtsregels werden opgenomen in het geschreven recht.
GEVOLG: De rol v.h. gewoonterecht wordt teruggedrongen
=> Vandaag bestaat het gewoonterecht vooral binnen
- Het handelsrecht
- Het grondwettelijk recht
- Het internationaal recht
C. De gewoonte in de hiërarchie
1. De gewoonte in de wet
= De wetgever kan het bestaan v.d. gewoonte wettelijk bevestigen & bekrachtigen
door de gewoonte in de wet op te nemen.
vb. De aangifte van de geboorte v.e kind
- Vroeger art. 55 BW: verplicht vertonen v.h. kind aan de burgerlijke stand
- De gewoonte: Verklaring v.d. arts + geslachtsvermeldig + naam v.d. moeder
- 1984: art. 55 BW: aangepast aan de gewoonte
2. De gewoonte secundum legem (= de verklarende gewoonte)
= De gewoonte volgens de wet
= De wetgever regelt niet alles, maar verwijst dan verder naar het bestaan van algemene,
plaatselijke of sectoriële gebruiken (= gewoonten).
=> De rechter krijgt de opdracht de gewoonte vast te stellen & toe te passen
tijdens een conflict.
Vb. art. 1159 BW: “Hetgeen dubbelzinnig is, wordt uitgelegd volgens hetgeen
gebruikelijk is in het gewest waar het contract is aangegaan”
=> haven: contract gesloten bij handen schudden
2
, 3. De gewoonte praeter legem (= de aanvullende gewoonte)
= De gewoonte naast de wet
= Doordat de wetgever niet alles kan regelen ontstaan er leemten waarop de gewoonte
gehanteerd wordt.
=> De gewoonte vult de wet aan
=> Er bestaan ook grondwettelijke gewoonten die de Gw. aanvullen
- in de hiërarchie staan ze boven de wet & net onder de Gw.
- Niet-naleving = sanctionering
Vb. De benoeming v.e. formateur door de Koning die daarna ook premier wordt.
4. De gewoonte contra legem (= de tegenstrijdige gewoonte)
= De gewoonte tegen de wet
= Deze gewoonte is strijdig met de wettelijke bepalingen
Vb. art. 231 Sw.: Het is verboden een valse naam te dragen, terwijl geen enkele gehuwde
vrouw wordt vervolgd omdat zij de naam van haar man gebruikt.
GEVOLGEN: problematisch
OPLOSSING: onderscheid
1) De gewoonte strijdig met een supplectieve wet
=> Rechter moet voorrang verlenen aan de gewoonte
2) De gewoonte strijdig met een dwingende wet of een wet v. openbare orde
=> Rechter moet voorrang verlenen aan de wet
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper StudentRechten4321. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
