Samenvatting van de lessen van Historische Methode in het jaar op de UA, met referenties naar "The pursuit of history" van J. Tosh. Theorie, discussiestof en toepassingen (casussen).
Historische methoden (Tosh 1, 2, 4, 5, 6, 7)
Les 1: een toekomst voor het verleden
(tosh h1: “historical awareness”)
Discussiestof: Monumentenstrijd
Kijk op het verleden (basisperspectieven)
Negatief
➢ vooruitgang:
o Vooruitgangsfilosofie “het wordt altijd beter”
o Tosh 19 the Whig interpretation of history
o Moderniteit (Tosh 17)
▪ Economisch: industrieel en stedelijk
▪ Sociaal cultureel: “burgerlijk” naar “massa”
▪ Politiek: parlementaire democratie
▪ Natuur en mens: controle door wetenschap
o Teleologische lijn
▪ Christelijke/islamitische heilsgedachte
▪ Marxisme en het dialectisch proces in het verleden
o “de idealen van de verlichting”
▪ Menselijke rede zegeviert
o Overbodigheid van het verleden onder het mom van de
vooruitgangsideologie
▪ Francis Fukuyama (auteur)
o Verlichtingsideaal in Westerse en niet in islamgemeenschap >
waardenoordeel
▪ Vooruitgang is altijd een relatief begrip (industrialisering in het westen
> global warming)
Positief
➢ nostalgie:
o Positieve appreciatie, maar heden is anders
o Gouden-tijdenverhalen: vroegere glorieperioden krijgen mytische proporties
o “Britannia rules the waves” fragment
o Make americ great again – trump / putin
o Gouden eeuwen debat > term laten vallen? Term is reeds bekend > uit
conventie verder zetten
,➢ traditie:
o Positieve houding tov verleden
o Verleden is nog steeds aanwezig (><nostalgie)
➢ Erfgoed:
o Miles 64:
“Heritage is what we have inherited from our past. It is not what
happened in the past – that is history – but what has survived from the
past. It is also wha we in the present decide to make of i tand is important
in modern society, because it provides identity, significance and
meaning.”
▪ Open monumentendag:
• Interview minister onroerend erfgoed (Matthias
Diependaele): wat moeten we beschermen?
“we zijn die lijst aan het evalueren. Aan het eind van de rit
zal mss blijken da sommige monumenten hun
erfgoedwaarde verloren hebben. Dan moet je je mss
afvragen of alles nog de moeite van het beschermen waard
is. In onze beleidsnota hebben we aangekondigd dat we
gaan kijken of een beschermd monument niet sneller
gedeclasseerd kan worden. Sommige hoevetjes of
kapelletjes, bv. Dat zijn dingen die je beter een de lokale
overheid overlaat. De st-Baafskathedraal gaan we niet aan
Gent geven.”
▪ Waarom beschermen? Onroerend erfgoeddecreet:
• Waarde: als vertegenwoordiger van iets, als herinnering, als
studieobject.
• Basiscriteria: historisch, archeologisch, esthetisch,
landschappelijk, maatschappelijk, technisch …
• Selectiecriteria: zeldzaam, representativiteit, coherentie …
▪ Probleem:
Heel wat van die criteria zijn zelf tijdsgebonden en herterogeen.
Erfgoedbeleid gaat over bewaren, conserveren, informeren. ><
niet geselecteerd/beschermd erfgoed verdwijnt!
• Keuzes zijn daarom per definitie altijd ingegeven door
subjectieve elementen > door overtuiging > door ideologie
> door politiek
• Erfgoed = geschiedenis gefilterd door collectief geheugen.
▪ Erfgoed-dilemma’s:
• Het dilemma van de Rabottorens (hoogbouw, Amelings:
grote corrupte bouwaannemer) en de middeleeuwse
belforten: alleen een kwestie van conventie? Van smaak?
Of is er meer aan de hand?
• “amelings” uit tekst van “meisjes” van remond van het
groenewoud
,Neutraal
➢ historisme
o Verleden is anders (// nostalgie), neutrale appreciatie
▪ Historismus = “history for its own sake”:
• Autonomie geschiedenis respecteren
• Geen waardeoordeel > weg van anachronismen
• Meer respect voor de “geest van de tijd”
o 19 eeuws positivisme
e
o Ranke: “(geschichte) wie es eigentlich gewesen [ist]”
▪ Geen maatschappelijke relevantie?
• Minder geneigd om hedendaagse maatschappelijke mythes
te doorprikken
• Minder geneigd om alternatieven voor huidige toestanden
te suggereren.
▪ “the past is a foreign country, they do things differently there”:
historische empathie en respect voor verschillen >< manier om
anachronismen te vermijden.
• Publieke terechtstellingen en gladiatorenspelen als
spektakels >< wreedheid en mensenrechten.
• Natuur als wreedaardig en te veroveren iets >< vanaf de
19e eeuwse romantiek natuur als mysterieus en bron van
kennis en vandaag natuur als ultiem kapitaalgoed.
• Bv: Heksen = rationeel gebeuren
• Anachronisme = iets wat niet in de tijd past, historische
incorrectheid (bv: horloge in the gladiator, zoeken naar
sporen van duurzame ontwikkeling (=modern concept) in
de middeleeuwen)
Historisch besef en collectief geheugen
Historisch besef:
➢ Menselijke ervaring >< instinct
o Basis voor menselijk handelen
o Basis van indentiteitsconstructie
➢ Menselijk handelen: continuüm van ervaringen uit het verleden en wensen voor de
toekomst.
➢ Maakt sociaal handelen mogelijk:
o Gebruiken
o Discours
o …
➢ Alles is geschiedenis!
,Collectief geheugen:
➢ Individueel geheugen: iedereen heeft een eigen beeld van het verleden
➢ Collectief geheugen: social memory, de grotere “wij”-groep, voornamelijk in discussies
over nationale identiteit gebruikt, vaak problematischer omdat de groep complex en
opgedeeld is.
➢ Groepsgeheugen: gedeeld verleden, gedeelde identiteit (bv studentenclub) (is niet
statisch)
o Alle groepen hebben een idee over hun geschiedenis.
o Groepsverband
o Maatschappijbevestiging of omgekeerd
➢ Malcolm X: “If we don’t go into the past and find out how we got this way, we will think
that we were always this way. And if you think that you were in the condition that you’re
in right now, it’s impossible for you to have too much confidence in yourself, you
become worthless, almost nothing”
o Het is belangrijk om te weten hoe de onderdrukking tot stand is gekomen.
Alles is het gevolg van concrete historische processen. Het is geen natuurlijke
toestand. Er was ook een periode voor de onderdrukking van de afro-
Amerikanen. Als je je roots niet kent, voel je je waardeloos omdat er niets
anders lijkt te bestaan.
o Persoonlijke evolutie van de auteur moet je ook in rekening brengen.
De nationale identiteit
➢ De krachtigste vorm van collectief geheugen
o Heroïsche momenten
o Oorsprongsmythes
o Bv: cowboys en indianen in amerika > speelt mee in de nationale identiteit in
Amerika vandaag.
o Wat maakt een volk: grope met verdeeld verleden.
o Natie: volk dat een politiek staatkundige invulling krijgt, correspondeert aan
een politieke identiteit.
➢ Sociaal/collectief geheugen = identiteitsvormend:
o Gemeenschappelijke interpretatie van ervaringen die de groep hebben gevormd.
o Nationale identiteit politiek gevoelig.
o Diverse technieken > schrift, verhalen, collectieve rituelen, symbolen en
symbooldossiers.
o Vlaams vs. Belgische identiteit > nationale feestdag op 11/07 of 21/07?
➢ Invented traditions
o Natie= politieke invulling volk
o Volk= gemeenschap met gedeelde geschiedenis
o Volk= verbeelde gemeenschap (imagined community)
, o Gevaar voor essentialisme (tosh 14):
▪ “wij, Vlamingen zijn altijd….”
▪ Belgen eten witloofrolletjes
➢ Geheugen per definitie onvolledig en lacunair:
o Voortdurend in verandering
o Flexibel en aanpasbaar
o Niet ‘objectief’
➢ Selectie uit het verleden
o Bepaald door traditie
o Nostalgie naar verleden
o Verantwoording voor het heden
o Vooruitgangidee als motor van sociaal handelen
Geschiedenis, erfgoed en collectief geheugen:
➢ Gevaar van het ‘maken van tradities’
o Nostalgie naar verleden
o Romantisering van het verleden
o Essentialisering van het verleden
➢ Historici en het collectief geheugen: de Vlaamse Canon (?)
o Ankerpunten van de geschiedenis, zowel positief als negatief (oorspronkelijk
enkel positief bedoeld), bedoeld voor de jongere generatie
Gezocht: historici
Historici: wat?
➢ Historie = Grieks voor onderzoek (onderzoek = verhaal) > Onderzoek moet betrouwbaar
zijn > controleerbaar en je moet je “interne keuken” laten zien. (verifieerbaar en
controleerbaar, zowel methoden als bronnen)
Werkwijze?
➢ Historicus doet onderzoek (naar het verleden) en gebruikt daarbij bronnen.
➢ Onderzoek:
o Onderwerp kiezen (interesse, relevantie voor hedendaagse situatie,
standpunt onderbouwen …).
o Vragen stellen aan het onderwerp (diverse elementen, waar wil je naartoe,
waarom dit onderwerp, wat hebben anderen er al over gezegd?)
o Bronnen verzamelen en onderzoeken
o Verhaal schrijven en daaruit conclusies trekken
o Idealiter geef je daarbij ‘een’ antwoord op je vragen
o Het belangen van eigen verleden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper claravandijck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
