Intercultur
ele
aspecten
Van opvoeding,
onderwijs en
hulpverlening
Universiteit Leiden
,
,College 1: introductie, kritische blik op het vakgebied
Waarom een kritische blik op interculturaliteit? De bestudering van (relaties met) mensen
met verschillende culturele achtergronden gaat inherent over perspectieven, manieren van
kijken naar de wereld. Dat roept de vraag op welke perspectieven wel en niet aan bod
komen in de maatschappij als geheel en in de universiteit en het vakgebied van de
pedagogiek in het bijzonder. Wat beschouwen we als ‘’normale perspectieven’’ en wat niet?
- Geproduceerd: Denk aan onderzoek dat vooral plaatsvindt onder witte, westerse
mensen.
- Overdracht: Studieboeken zijn vooral gemaakt door Britse en westerse auteurs.
- Waardering: Vooral kwantitatieve kennis wordt belangrijk gevonden, kwalitatieve
studies in de gedragswetenschappen worden minder goed gewaardeerd.
- Wie is er (niet) aan het woord en in de collegezaal: Docenten en studenten zijn bijna
allemaal autochtoon.
Dit zijn voorbeelden van Het verborgen/hidden curriculum = wat er ‘’onder zit’’ aan
boodschappen die niet expliciet worden uitgedragen maar er als ‘’onderstroom’’ doorheen
zitten. Ze brengen veranderingen in attitudes en ideeën met zich mee. Ze zijn impliciet. Je
hebt het vaak niet eens door. Niemand zegt het hardop maar door wordt er gebeurt in het
onderwijs vorm je je toch een beeld. Docenten moeten zich hiervan bewust zijn door er
bijvoorbeeld expliciet over te zijn. Het gaat dus niet om indoctrinatie/manipulatie.
Giroux
https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.2304/pfie.2010.8.6.715 4.
Hedendaagse universiteiten:
- hebben het vooral over conservatieve ideologieën en reproduceren steeds hetzelfde
verhaal/dezelfde theorieën. Mensen sluiten vaak aan bij al bestaande theorieën
omdat ze dan meer succes hebben dan een totaal nieuwe weg in slaan.
- Ook zijn mensen ‘’verslaafd’’ aan methoden en verantwoording (gestandaardiseerd
onderzoek, voor-na meting, controlegroep, enz. waardoor je zeker weet dat het een
goed onderzoek is ipv wat creatievere manieren van onderzoek doen
gebruiken/experimenteren).
- Gericht op vaardigheden en kennis voor de markt (wat kun je met een studie,
hoeveel krijg je betaald i.p.v. intellectuele onderwijzing?). hierdoor is er minder
aandacht voor politiek, burgerschap en moraal binnen de pedagogiek.
- Teaching for the test: we zijn steeds vaker bezig met effectief lesgeven, we leren ze
alleen wat ze moeten weten voor het tentamen zodat ze een goed cijfer halen. Gaat
samen met een systeem van discipline.
- Er is te weinig aandacht voor kritisch denken, zelfreflectie en burgerschap.
- Baseerde zich op de kritische pedagogiek van Paulo Freire.
Kritische pedagogiek van Paulo Freire
Paulo Freire was een Braziliaanse alfabtiseringswerker en maakte programma’s voor
alfabeten (1921-1997), en is een van de meest kritische onderwijzers in de 20 e eeuw. Hij is
een van de grondleggers van de kritische pedagogiek en speelde een cruciale rol in het
ontwikkelen van een succesvolle literatuur campagne in Brazilië voor de aanslag op Junta in
, 1964. Na de militaire coup van 1964 werd Freire ontheven van zijn functie als hoogleraar
geschiedenis en filosofie van de pedagogiek aan de universiteit van Recife en gevangengezet.
De regering "nodigde hem uit" het land te verlaten. In Chili en Mexico bekleedde hij
onderwijsfuncties en hij gaf les aan de Harvard-universiteit (1969). Van 1970 tot 1980, het jaar
waarin hij naar Brazilië terugkeerde, werkte hij mee bij het vormen van het onderwijsbeleid tot
aan zijn dood. Zijn boek ‘’pedagogy of the oppressed/pedagogiek van de onderdrukten’’ is
een van de klassieke teksten van de kritische pedagogiek en heeft veel invloed. Zijn werkwijze
en theorie vormden mede de grondslag voor projectonderwijs en de kritische pedagogiek [.
Hiervoor was er nooit een tekst geschreven die overeenkwam met zijn ideeën. Freire
geloofde dat onderwijs, in de breedste zin, deel was van een ‘’project van vrijheid’’ en ook
politieke doelen had, omdat het studenten de condities biedt voor:
1. zelf-reflectie = ‘’know thyself’’/ begrijpen van de wereld waar je in leeft en de
economische, politieke en psychologische dimensies.
2. Self-managed life: produceren van een nieuw leven, kracht gaat naar de mensen die
de sociale wereld maken door zichzelf en de natuur te veranderen.
3. Kritisch denken: bewust zijn van de krachten die tot nu toe aanwezig zijn in je leven
en het vormen van je bewustzijn.
What Paulo made clear in Pedagogy of the Oppressed, his most influential work, is that pedagogy at
its best is about neither training, teaching methods, nor political indoctrination. For Freire, pedagogy
is not a method or an a priori technique to be imposed on all students but a political and moral
practice that provides the knowledge, skills, and social relations that enable students to explore the
possibilities of what it means to be critical citizens while expanding and deepening their participation
in the promise of a substantive democracy. Critical thinking for Freire was not an object lesson in
test-taking, but a tool for self-determination and civic engagement. According to Freire, critical
thinking was not about the task of simply reproducing the past and understanding the present. To
the contrary, it was about offering a way of thinking beyond the present, soaring beyond the
immediate confines of one’s experiences, entering into a critical dialogue with history, and imagining
a future that would not merely reproduce the present.
Kritische pedagogiek van paulo freire:
- Hij richtte zich erg op de rol van macht in kennisproductie en -verspreiding (wie
bepaald wat er wordt aangeleerd, geproduceerd en verspreid? Vaak machtshebbers
en onderdrukten)
- Richtte zich op open exploratie van mogelijkheden, debat (neem niet alles voor lief,
kijk kritisch naar de hedendaagse wereld, bekijk alternatieven en stel kritische
vragen. Niet alles zomaar aannemen omdat je denkt dat het gewoon zo is.) > boek
ipv teaching for the test/reproductie.
- Belang van kritische reflectie (kijk naar het heden en verleden: hoe is het nu en hoe
zijn we hier gekomen?).
- Relatie lokale context- en wereldorde (waarom is Brazilië zoals het is? SES
verschillen tussen mensen, grote internationale processen zoals kolonialisme hebben
grote invloed op plekken van de wereld/hedendaagse samenleving. NL > was zelf
koloniaal = macht).
- Nadruk op sociale verantwoordelijkheid: onderwijs moet niet alleen kennis
overdragen maar je moet ook verantwoordelijkheid als bijv. pedagoog nemen die
bijdraagt aan sociale gelijkheid en eerlijke distributie van kennis en macht.
- Onderwijs is nooit neutraal: alle keuzes die je maakt met betrekking tot het
overdragen en produceren van onderwijs hebben een reden. Het is nooit neutraal
