Deze samenvatting interpersoonlijke vaardigheden is een uitgebreide samenvatting van de lesstof die is behandeld tijdens onder andere
de practica en hoorcollege's van periode 2 jaar 1 (OP1.2) van de studie MBRT op het Fontys in Eindhoven. Met onder andere deze samenvatting heb ik een 8,2 gehaald ...
3.1 Het belang van goed luisteren
Goed luisteren is niet alleen iemand laten uitpraten, maar ook een actieve houding
((non-)verbaal). Je moet laten merken dat je geïnteresseerd bent. Dit stimuleert de ander tot
verder vertellen. Het kweekt niet alleen een sfeer van vertrouwen waarin je je verhaal kwijt
kunt en kwijt wilt, maar het biedt de luisteraar ook de meeste kans om inzicht te krijgen in
alle belangrijke aspecten van de situatie waarover de ander vertelt. In veel gesprekken
worden in dit opzicht nogal wat fouten gemaakt: gesprekspartners vallen elkaar in de rede,
denken meteen dat ze weten waar het om gaat, en geven al adviezen voordat de ander zijn
probleem goed en wel onder woorden heeft gebracht. Veel gesprekspartners horen blijkbaar
liever zichzelf praten en kunnen niet de rust en het geduld opbrengen zich op de ander te
richten.
Door actief te luisteren bereik je een aantal dingen tegelijk:
- Je laat hem/haar weten dat je het begrijpt/probeert te begrijpen.
- Je stimuleert de ander het verhaal te vertellen zoals hij/zij dat werkelijk ziet/beleeft.
- Je schept duidelijkheid waardoor de situatie helder wordt.
- Geen voorbarige conclusies/ geen geruststelling voordat je de situatie weet/ geen
advies of raadgeving waar de ander niets aan heeft.
- Hij/zij kan het verhaal kwijt. Dit geeft opluchting en dan kunnen niet te op te lossen
problemen beter geaccepteerd worden.
3.2 Principes van goed luisteren
Je kunt alleen goed luisteren als je hier zin of tijd voor hebt. Luistergedrag moet altijd
voortkomen uit een oprechte intentie.
Deze moet worden gedragen door:
- Acceptatie van de ander.
- Respect voor de gevoelens van de ander.
- Tolerantie ten aanzien van iemands eigenaardigheden. (Soms word je
geconfronteerd met gedrag van een ander waar je je bedenkingen bij hebt.)
Deze drie aspecten vormen als het ware de voedingsbodem voor goed luistergedrag. Als je
dit niet kunt of wilt opbrengen, komt er van luisteren niet veel terecht. Dan kun je nog zo
veel vragen stellen en oogcontact maken – de ander zal zich niet uitgenodigd voelen zijn
verhaal te doen
1
,3.3 Luistergedrag
Om het luisteren in je gedrag zichtbaar te maken, zijn de volgende aspecten van belang:
- Maak oogcontact: Houd er rekening mee dat oogcontact maken cultuurgebonden is.
- Neem een geïnteresseerde houding aan.
- Moedig de verteller aan door te gaan: Door bijvoorbeeld ‘jaja’ of ‘hm hm’, te zeggen.
- Vraag verduidelijking als je iets niet begrijpt.
- Vraag door: Je moet je actief verdiepen in de inhoud én de emotionele betekenis van
het verhaal. Je vragen moeten er wel op gericht zijn de ander de kans te geven zijn
verhaal zo volledig mogelijk te vertellen. Zij moeten niet het karakter hebben van een
kruisverhoor om je nieuwsgierigheid te bevredigen.
- Vat af en toe samen.
- Laat eigen associaties, meningen en opvattingen achterwege.
- Houd je eigen emoties onder controle.
- Jaag de ander niet op.
- Wees niet bang voor stiltes.
3.4 Veelgemaakte luisterfouten
Hieronder volgt een aantal veelgemaakte luisterfouten:
- Ongeïnteresseerde luisterhouding.
- De ander niet laten uitspreken.
- Je eigen verhaal gaan vertellen.
- Met je gedachten ergens anders zijn.
- Impulsief reageren.
- Te snel adviseren.
- Waarderend reageren.
- Veronderstellingen uiten.
2
, 3.5 Luisteren in een hulpverleningssituatie
Cliënten waarderen het zeer als ze het gevoel krijgen dat er echt naar hen wordt geluisterd.
Nog afgezien van de inhoudelijke interventie die de cliënt kan helpen, geeft een hulpverlener
die luistert naar het verhaal en de zienswijze van de cliënt, hem het gevoel dat hij wordt
gehoord. In de beginfase van het contact stimuleren verbale aanmoedigingen de cliënt tot
een verdere exploratie van zijn probleem. Deze verbale aanmoedigingen kunnen leiden tot
een begin van zelfinzicht. Herhalingen en samenvattingen in deze fase van het gesprek
werken averechts, omdat de cliënt ‘gestoord’ wordt in de opbouw van zijn verhaal.
Non-verbaal luistergedrag is een belangrijke stimulans in de fase van het opbouwen van de
hulpverleningsrelatie. Wanneer een cliënt de conclusie trekt dat je als hulpverlener haast
hebt en ongeïnteresseerd bent, zal hij zijn verhaal slechts globaal vertellen. Hierdoor word je
als hulpverlener mogelijk op het verkeerde spoor gezet en trek je misschien voorbarige
conclusies. De cliënt voelt zich dan niet uitgenodigd om zijn probleem nader te verkennen.
Wanneer je aandachtig luistert, lukt het je beter om verbale en non-verbale signalen van de
cliënt goed op te vangen en te interpreteren. Luisteren in combinatie met het stellen van
open vragen, stimuleert de cliënt tot het uiten van emoties en het geven van relevante
informatie (Maguire, Faulkner, Booth, Elliot & Hillier, 1996; Maguire & Pitceathly, 2002).
In een latere fase van het proces, waarbij je gericht verder doorvraagt naar de eerder
aangegeven problemen, kun je gaan samenvatten en parafraseren. Hiermee toets je of
datgene wat je hoort, in overeenstemming is met dat wat de cliënt je probeert te vertellen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mbrt-eindhoven. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
