De verplichte literatuur van het vak communicatie vanuit jaar 1, periode 2.
De volgende stof is samengevat:
- Het diëtistisch consult: hoofdstuk 1, hoofdstuk 4: paragraaf 4.5.3 en hoofdstuk 8: paragraaf 8.1 t/m 8.5.2
- Vaardig communiceren in de gezondheidszorg: hoofdstuk 2: paragraaf 2.5.3, ...
Hoofdstuk 1
1.1.1
Luistervaardigheden
Door het toepassen van luistervaardigheden laat je de cliënt merken dat je hem hoort en
begrijpt.
Verschillende luistervaardigheden:
- Aandachtgevend gedrag
Dit bestaat uit non-verbaal en verbaal gedrag. Verbaal volgen stimuleert de cliënt om zijn
eigen gedachtespoor te volgen. De non-verbale en verbale aanmoedigingen mogen niet zo
vaak voorkomen dat ze de cliënt afleiden van zijn verhaal.
Het doel van aandachtgevend gedrag is een situatie creëren waarin de cliënt gestimuleerd
wordt vrijuit en in alle rust over zijn problemen te praten.
Criteria aandachtgevend gedrag:
Geïnteresseerde lichaamshouding
Geïnteresseerde gezichtsuitdrukking
Stimulerend oogcontact
Kleine non-verbale aanmoedigingen, zoals hoofdknikken en ondersteunende
handgebaren
Kleine verbale aanmoedigingen, zoals ‘hummen’ of het herhalen van een woord op
vragende toon
Korte, aandachtige stiltes
Is waar nodig gegeven (om cliënt te stimuleren verder te praten)
Is juist gedoseerd uitgevoerd (stimulerend, maar niet storend)
- Vragen stellen
Vragen stellen kunnen een open of gesloten karakter hebben, zijn explorerend (E-in-vraag of
E-ex-vraag) en zijn een voorbeeld van selectieve luistervaardigheden.
Open vragen geven de cliënt alle ruimte in zijn beantwoording. Het doel hiervan is dat de
cliënt vanuit zijn eigen referentiekader praat en zelf richting en inhoud geeft aan het
gesprek.
Gesloten vragen zijn als je iets specifieks wilt weten of als de cliënt weerstanden vertoont
om een bepaald onderwerp te bespreken.
Met E-in-vragen blijf je met je vraagstelling binnen het referentiekader van de ander, ga je
de diepte in en ben je benieuwd naar het waarom. Bij E-ex-vragen stel je een nieuw aspect
aan de orde, jij bepaalt de inhoud van het gesprek.
Criteria vragen stellen:
Is duidelijk geformuleerd
Verwijst slechts naar 1 onderwerp tegelijk
Behelst geen vooronderstellingen (is neutraal gesteld)
Open vragen bij probleemexploratie
Gesloten vragen als je iets specifieks wilt weten
, Is juist gedoseerd uitgevoerd
E-in-vragen: sluit aan bij wat is gezegd (diepte)
E-uit-vragen: stelt een nieuw aspect aan de orde (breedte)
- Doorvragen
Doorvragen houdt in dat je meer nauwkeurig en precies wilt weten wat de cliënt bedoelt.
Daarnaast geeft het de cliënt het gevoel dat hij serieus wordt genomen.
Criteria doorvragen:
Is bij voorkeur open gesteld
Sluit aan op wat de cliënt zojuist heeft gezegd
Is zo nodig gericht op verschillende aspecten van de situatie
Is waar nodig gesteld (vooral bij vage uitspraken)
Is juist gedoseerd uitgevoerd (dus niet gedetailleerd)
- Parafraseren
Parafraseren is een vaardigheid waarbij je kort in eigen woorden een weergave geeft van de
belangrijkste inhoudelijke informatie die de cliënt juist daarvoor heeft gegeven.
Criteria parafraseren:
Geeft kort en duidelijk de essentie weer van hetgeen de cliënt het laatst gezegd heeft
Er mogen geen vooronderstellingen in doorklinken (is neutraal gesteld)
Is met de juiste intonatie uitgesproken (bevestigend of veronderstellend)
Is waar nodig gegeven (er blijven geen relevante zaken liggen)
Is juist gedoseerd uitgevoerd (er wordt voldoende begrip getoond, maar het verhaal
van de cliënt wordt niet onderbroken)
- Reflecteren van gevoel
Reflecteren betekent het kort in eigen woorden weergeven van de belangrijkste gevoelens
die in woorden van de cliënt doorklinken en uit de houding van de cliënt naar voren komen.
Hiermee beoog je dezelfde doelen die bij het parafraseren genoemd zijn (begrip tonen,
nagaan of je je cliënt goed begrijpt en preciezer weergegeven wat wordt bedoelt).
Criteria reflecteren van gevoel:
Geeft kort en duidelijk de essentie weer van de gevoelens van de cliënt
Is in eigen woorden gesteld
Is inhoudelijk correct
Stemt que intensiteit overeen met de door de cliënt geuite gevoelens
Bevat geen waardeoordelen
Bevat zo nodig de context (wanneer, wie of wat)
Is met de juiste intonatie uitgesproken (bevestigend of veronderstellend)
Is waar nodig gegeven (er blijven geen belangrijke gevoelens liggen)
Is juist gedoseerd uitgevoerd (er wordt voldoende begrip getoond, het verhaal van de
cliënt wordt niet onderbroken
- Concretiseren
, Een samengestelde vaardigheid. Luisteren, aanmoedigen, open en gesloten vragen stellen,
parafraseren en reflecteren kunnen ertoe bijdragen dat concretiseren plaatsvindt. Met deze
vaardigheden achterhaal je, afhankelijk van je doel, specifieke informatie met betrekking tot:
De situatie
Het gedrag, de gedachten en de gevoelens van de cliënt over/on de situatie
Reacties van anderen in de situatie
Wat er voorafgaand aan en na de situatie gebeurde
- Samenvatten
Een samenvatting is een weergave in eigen woorden van de belangrijkste elementen van het
verhaal van de cliënt. Door samenvattingen ga je na of je de cliënt goed begrepen hebt.
Criteria samenvatten:
Ordent kort en duidelijk de hoofdzaken van wat de cliënt heeft gezegd
Wordt in eigen woorden gegeven
Bevat de juiste inhouden
Geeft de cliënt de gelegenheid te reageren
Is waar nodig gegeven (als cliënt alles verteld heeft over een onderwerp, bij
overgangen en aan het einde van het gesprek)
Is juist gedoseerd uitgevoerd (mag het verhaal van de cliënt niet storen)
1.1.2
Nuancerende vaardigheden spelen vooral een rol op weg naar gedragsverandering. Ze
helpen cliënten meer inzicht te verkrijgen in problemen en met het veranderde perspectief
op de huidige situatie doelen helder voor ogen te krijgen.
Nuancerende empathie: door begrip te tonen, door gevoelens te reflecteren bied je bij
nuancerende empathie ook verdergaand inzicht in wat er in de cliënt omgaat.
Criteria nuancerende empathie:
- Reflecteert gevoel en geeft daarnaast een constructieve kijk op problemen
- Legt verbanden die cliënt (nog) niet bewust heeft uitgesproken
- Levert vaak belangrijke informatie op door de toon van de boodschap
- Zet hoofdzaken op een rij
- Ordent informatie, met als doel een meer genuanceerde kijk op problemen.
Confronteren: Door een confrontatie geef je discrepanties weer in het gedrag van de cliënt.
Confrontaties kunnen betrekking hebben op:
- Tegenstrijdige uitspraken of gevoelens van de cliënt
- Discrepantie tussen inhoud van wat de cliënt zegt en zijn non-verbale gedrag
- Discrepantie tussen de manier waarop je de cliënt ervaart en waarneemt en de wijze
waarop de cliënt zich presenteert
- Een verheldering van foutieve of gebrekkige informatie van de cliënt
Deze confrontaties beogen bewustwording van de cliënt.
Criteria confronteren:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hildef. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
