Samenvatting
Samenvatting Psychopathologie in de Klinische Praktrijk
- Vak
- Instelling
Samenvatting van de syllabus en PPTs. Geslaagd in 1e zit.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgengoedelecarton
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Psychopathologie: klinische praktijk – Samenvatting 2019 - 2020FORENSISCHE VRAAGSTUKKEN: FORENSCISCHE PSYCHOLOGIE & DIAGNOSTIEK
+ PARAFILIEËN, SEKSUELE DELINQUENTIE & DADERPROFIELEN.
INLEIDING
- Er was altijd al een fascinatie voor misdaad, geweld en ‘slechteriken’.
- Mediagevoeligheid van justitie is een recent fenomeen. O.a. door het mediatiseren van misdrijven en gerechtszaken
wordt deze belangstelling nog meer aangewakkerd.
o Gevolg: vertekend beeld.
o Oorzaak: berichtgeven is selectief (goede dingen komen minder in het nieuws). De werkelijkheid verschilt van
het beeld dat de media toont! (vb: grote meerderheid penitentiaire verloven verloop probleemloos)
- Fascinatie voor misdaad – 3 redenen:
o Onveiligheidsperceptie: de toegenomen onveiligheidsperceptie is niet in verhouding tot reële kans op gevaar.
o Destructieve kant van onze persoonlijkheid: belangstelling voor delicten verschaffen ons de mogelijkheid om in
het reine te komen met onszelf (= wasbeurt voor ons geweten).
o Wetenschappelijk onderzoek: weerlegt niet dat in ieder van ons een onvermoed destructief potentieel schuilt.
- Milgram – gehoorzaamheidsexperiment (n.a.v. WO)
o 2/3 mensen zijn bereid om een onschuldige proefpersoon elektrische schokken toe te dienen wanneer een
legitieme autoriteit daarom verzoekt onder bepaalde omstandigheden is de mens in staat om destructief
gedrag te stellen!
o ‘Verzachtende omstandigheden’:
Er werd hoge psychologische druk van autoriteit uitgeoefend.
Deelnemers tijdens experiment aangaven dat ze wilden stoppen.
- Zimbardo – Stanford Prison Experiment.
o Na 6 dagen werd experiment stopgezet omdat cipiers zich ontpopten tot sadisten.
o Mensen veranderen wanneer ze in een machtspositie terechtkomen en anderen afhankelijk worden van hen.
o Wij-versus-zij-denken.
- Browning – sociologisch-historisch onderzoek.
o Wat? Bestudeerde achtergronden en gedrag van leden Duitse politiebataljons die joden uitroeiden.
o Resultaat: toont aan dat gewone mensen onder bepaalde condities (vb: bij groepsdruk of autoriteitsrelaties) in
staat zijn tot verschrikkelijke gedragingen.
- Schouwenaars – Roman ‘De leden van de jury’
o Achtergrond en levensloop van twaalf juryleden beschreven ieder heeft wel iets op zijn kerfstok.
o Conclusie: wie zijn wij om over de schuld van anderen te oordelen? = filosofische stroming
- De psychologische benadering van criminaliteit houdt gevaar van een misplaatst psychologisme in. die psychologie als de
fundamentele
o Misdaad is multifactorieel bepaald!!
wetenschap
o Het psychopathologisch referentiekader is slechts één van de invalshoeken. beschouwt.
o Men moet zich hoeden voor een expliciete relatie tussen psychopathologie en misdaad.
o Er is een verband tussen psychopathologie en geweld, maar er zijn ook niet-psychopathologische
determinanten (vb: armoede, groepsdruk, …)
- Humane strafuitvoering.
o De gevangenis is een plaats waar straf moet worden uitgeboet, niets meer of minder.
o Het is geen therapeutische instelling.
o Zowel humanisering op vlak van infrastructuur als op vlak van begeleiding.
- Huidige tendensen.
- Bezettingsgraad van de gevangenissen is groter dan ooit tevoren.
o Het aantal gevangenissen stijgt. Dit heeft te maken met het repressieve karakter van
o De opsluitingsduur stijgt. de maatschappij en met de problemen op vlak van
o De groep van langgestraften wordt steeds groter. reïntegratiemogelijkheden.
- Dualiteit:
o ‘Straffeloosheid korte straffen’ = een korte straf wordt eerder als straffeloosheid aanzien door slachtoffers.
1
, o ‘repressie langgestraften’ = gaan langgestraften na hun straf zich conformeren tot de gewenste norm?
H1: MISDAAD EN FORENSISCHE PSYCHOLOGIE.
ER ZIJN LEUGENS, GROTE LEUGENS EN STATISTIEKEN.
- Criminaliteit en misdaad is niet overal een hot topic.
o Scandinavische landen tellen een kleine gevangenispopulatie en zeer lage detentieratio.
o Reden = mensen vertrouwen elkaar daar meer.
- Verschillende opvattingen over criminaliteit:
o Criminaliteit is toegenomen vergeleken met de jaren 60. Daders gaan brutaler en zonder medelijden te werk.
Daders zijn alsmaar jonger.
o Relativerende stroming: gedeeld onveiligheidsgevoel, maar deze onveiligheidsperceptie staat niet in
verhouding tot de objectieve criminaliteitscijfers.
- Officiële misdaadstatistieken zijn GEEN betrouwbare indicator van het werkelijke criminaliteitsniveau.
o Politiestatistieken vormen een ernstige onderschatting van de reële criminaliteit. Reden:
Veel slachtoffers (1/2) doen geen aangifte.
Aangegeven misdaad wordt niet altijd geregistreerd (1/2).
Vertekening door: meetfouten, onjuistheden, onvolledigheden of beperkingen van het registratiesysteem.
Vb: gerechtsstatistieken geven enkel zwaarste feiten van één persoon weer.
o Slachtofferstatistieken kent ook zijn beperkingen.
Dark number: discrepantie tussen criminaliteitsgegevens verkregen uit slachtofferenquêtes en
politiestatistieken.
Beperkingen van slachtofferenquêtes. Vb: geheugenbeperkingen, subjectieve beoordeling, …
o Daderstatistieken zijn ook niet realistisch en er zijn veel feiten niet geweten.
Realistischer beeld als deze drie samen gebruikt worden!
- Bij de interpretatie van misdaadcijfers moet rekening gehouden worden met:
o Vergelijkingen over stijging/daling van criminaliteit gerapporteerde cijfers op lange termijn bekijken! Er
bestaan tijdelijke fenomenen die misdaadstatistieken beïnvloeden.
o Veranderde criminaliteitscijfers kunnen veroorzaakt worden door politionele beleidswijzigingen.
o Wanneer minder middelen voorzien worden (voor bijvoorbeeld: welzijnswerk, verslavingszorg, …), lopen meer
van deze mensen rond op straat waardoor makkelijker kan overgegaan worden tot delicten.
o Veelplegers bepalen een aanzienlijk deel van de omvang van criminaliteit. Zit een draaideurcrimineel voor
enkele maanden in de gevangenis, dan merk je dit in de misdaadcijfers.
FORENSISCHE PSYCHOLOGIE EN PSYCHIATRIE.
TERMINOLOGIE.
Forensisch
- Romeins = forum = marktplein
- Een bepaalde situatie is publiek geworden.
- Het gaat om zaken die te maken hebben met de rechtsbedeling. Dit impliceert dat een rapport dat een forensisch
gedragsdeskundige opstelt openbaar is.
o Diverse instanties kunnen het rapport lezen (vb: beschuldigde, raadsheren, rechters, advocaten, …).
o Bijzondere eisen aan de rapportage: vorm (leesbaarheid) en de inhoud (geen privacy).
WERKTERREIN.
- Cosyns: werkzaamheden van de forensisch psycholoog/psychiater op drie domeinen gesitueerd:
o De penitentiaire psychiatrie:
10 à 20% gedetineerden vertoont ernstige psychische problemen.
Jaarlijks een twintigtal zelfmoorden. Grootste risicoperiode = begin van de detentieperiode.
Psychologen: adviesfunctie (vooral!) + begeleidingsfunctie (weinig tijd/mogelijkheden).
o De getuige-deskundige of de expert pro Justia:
Psychologen/psychiaters aangesteld door de rechtbank.
Moeten rechter voorlichten over (1) samenhang tussen delict en persoonlijkheid,
(2) toerekeningsvatbaarheid en (3) behandelingsmogelijkheden.
o Forensisch psychiatrische behandeling:
2
, Niet gericht op genezing, maar op het voorkomen van recidive.
- Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie onafhankelijke dimensies met betrekking tot delicten.
Juridisch De verschillende deelgebieden:
A: feiten + psychische stoornis + ontoerekeningsvatbaar = psychisch ziek.
B D B: feiten + psychische stoornis + ontoerekeningsvatbaar = veroordeelden.
C C: feiten + psychische stoornis + ontoerekeningsvatbaar = geïnterneerden.
D: feiten + psychische stoornis + ontoerekeningsvatbaar = onweerstaanbare dwang.
Medisch A Moreel
o Juridische dimensie: wel/geen strafbare feiten als gevolg van sociale deviantie (= afwijkend van norm/wet).
o Medische dimensie: wel/geen sprake van psychiatrische stoornissen.
o Morele dimensie: wel/niet ontoerekeningsvatbaar.
B & C: onderzoeksterrein van de forensische gedragsdeskundigen, de forensische psychologie.
VERWANTE GEBIEDEN EN TERMINOLOGIE.
- Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg:
o Specialisatie in de geestelijke gezondheidszorg.
o Richt zich op gerechtspatiënten met een psychiatrische stoornis, dus patiënten met:
Een gerechtelijk statuut
Geïnterneerden die behandeld worden in de GGZ.
- Huidige trend: forensische hulpverlening zoveel mogelijk integreren in GGZ. Vb: forensisch psychiatrisch centrum.
- Rechtspsychologie:
o Theoretisch vakgebied = forensische psychologie = criminological psychologie (= grens tussen recht & Ψ).
o Breed terrein: naast (1) samenhang tussen delict en persoonlijkheid, (2) toerekeningsvatbaarheid en (3)
behandelingsmogelijkheden. Ook: geheugenonderzoek, rechtspsychologische vraagstukken,
herkenningsprocedures bij getuigen, …
- Forensisch welzijnswerk:
o Deelterrein van het (Centrum) Algemeen Welzijnswerk.
o Psychosociale begeleiding: begeleiding (ex-)gevangenen en familie.
o Randactiviteiten: onderwijs, tewerkstelling, ontspanning, …
H2: PSYCHIATRISCHE BEMOEIENIS MET CRIMINALITEIT
Weg van justitie voor verdachten met een psychische stoornis:
- Politie: arrestatie.
- Onderzoeksrechter wanneer ze iemand langer dan 24u willen aanhouden (= voorlopige hechtenis = voorarrest), dit
voor maximum 5 dagen. Hiervoor moeten serieuze aanwijzingen van schuld van de verdachte zijn:
o Bewijsmateriaal – gerechtelijk onderzoek is bedoeld om dit (verder) te verzamelen.
o Ernst van het strafbare feit: minstens één jaar celstraf. indien dit niet het geval is: later dagvaarding.
o Gevaar voor recidive = opnieuw feiten zal plegen.
o Onttrekkingsgevaar = gevaar dat verdachte zal vluchten.
- Raadkamer: na maximum vijf dagen aanhouding kan de verdachte hier verdedigd worden door zijn raadsman.
o Er kan beroep aangetekend worden bij de kamer van inbeschuldigingstelling.
o Om de vier weken verschijnt de verdachte voor de raadkamer die beslist of hij aangehouden blijft. De
onderzoeksrechter geeft hierbij een verslag over de vorderingen van het onderzoek.
- Gerechtelijk onderzoek afgerond door de onderzoeksrechter strafdossier wordt overgemaakt aan de procureur
die een eindvordering opstelt:
o Rechtbank (correctioneel/assisen)? Strafvordering? Vervolgens kan de zaak naar de zitting.
o Verdachte niet vervolgen (= buitenvervolgingstelling) = een onwerkzame voorlopige hechtenis.
Opdrachten onderzoeksrechter: leiding van het onderzoek, opdracht geven tot belangrijke onderzoeksdaden (huiszoeking,
telefoontap, …),beslissen of verdachte in afzondering moet, deskundigen aanstellen, materiaal in beslag nemen, …
3
, Onderzoeksdaden worden uitbesteed aan speurders van de politie. De onderzoeksrechter handelt onafhankelijk en is neutraal.
Hij zoekt zowel belastende als ontlastende elementen (‘à charge et à décharge’).
HET INTERNERINGSVRAAGSTUK.
HISTORIEK.
- Strafwetboek – Artikel 71: er is geen sprake van misdrijf wanneer men op het ogenblik van het delict in een staat
van krankzinnigheid verkeert (internering) of gedreven wordt door een macht die men niet kan weerstaan
(onweerstaanbare dwang).
- In dat geval wordt men ontslagen van rechtsvervolging en vrijgesproken, maar wel opgesloten in een psychiatrisch
ziekenhuis. Deze gecolloceerden worden vervolgens ontslagen uit het ziekenhuis wanneer ze door de behandelde
geneesheer als genezen worden beschouwd. Ongenoegen: geen controle op deze ‘gevaarlijke gekken’.
- Wet op het Sociaal Verweer = begin van de forensische psychiatrie in België (1930): de maatschappij wordt
beschermd tegen abnormalen en onverbeterlijke gewoontemisdadigers. Ook de rechtspositie van de
geïnterneerden werd door deze wet bepaald Geen straf maar een beveiligingsmaatregel. Geesteszieke
criminelen uit de maatschappij verwijderen en medisch-psychiatrische behandeling bieden.
- Drie voorwaarden voor een internering:
o Ernstige feiten plegen die gekwalificeerd worden als wanbedrijf of misdaad (geen overtreding!).
o Krankzinnigheid, ernstige geestesziekte of zwakzinnigheid vertonen op het ogenblik van de berechtiging.
o Sociaal gevaarlijk zijn op ogenblik van berechtiging.
- Nieuwe interneringswet (2007):
o Heldere criteria over toerekeningsvatbaarheid.
o Internering dient gericht te zijn op reïntegratie in de maatschappij.
o Verbetering van de rechtspositie van de geïnterneerde door een tegensprekelijke procedures.
o Afschaffing van de Commissie tot Bescherming van de Maatschappij (= CBM) vervangen door
strafuitvoeringsrechtbanken die de organisatie en evaluatie van de internering zal voorzien.
COMMENTAAR BIJ DE WETGEVING.
2. De psychiatrische categorieën worden nader bepaald:
- Krankzinnigheid: meest uitgesproken psychiatrische stoornis (vb: acute psychotische toestand, ernstige depressieve
syndromen, ernstige manische syndromen, dementie)
- Ernstige geestesstoornis: vooral persoonlijkheidsstoornissen (vroeger aangeduid als gewoontemisdadigers).
o Persoonlijkheidsstoornissen? Dan moet ¾ van de gevangenisbevolking geïnterneerd worden.
o Psychopathie? Dan is ¼ psychopaat. Bovendien is psychopathie onbehandelbaar!
o Restrictieve benadering beschouwt alleen acute psychose en zwakzinnigheid als basis voor internering.
o Wat wordt verstaan onder ernstig? Er is geen vast criterium om te bepalen of een stoornis ernstig is.
- Zwakzinnigheid: IQ lager dan 70 en een gebrek aan zelfredzaamheid. Indien het IQ hoger is dan 70, moet er sprake zijn
van gebrekkig sociaal functioneren, abnormaal agressief gedrag of onverantwoord gedrag.
3. Psychiatrisch profiel van de geïnterneerden:
- Een grote groep vertoont persoonlijkheidsstoornissen (antisociaal, borderline). Ook veel zwakbegaafden en psychotici.
- Persoonlijkheidsstoornissen werden vroeger aangeduid met sociopathie of karakterneurosen.
4. De aanwezigheid van een ernstige psychiatrische stoornis volstaat evenwel niet:
Beide dimensies
- Psychiatrische stoornis moet tot gevolg hebben dat men zijn daden niet kan controleren.
onafhankelijk
- Er is geen automatisch verband tussen een psychiatrische stoornis en toerekeningsvatbaarheid.
beoordelen.
5. Intoxicatie is onvoldoende als grond voor ontoerekeningsvatbaarheid
- Het is aan zichzelf te wijten dat men in die toestand is terechtgekomen.
- Uitzondering wanneer deze middelen zonder medeweten of onder dwang werden toegediend – moeilijk te bewijzen.
6. De gerechtsdeskundigen dienen op drie vragen te antwoorden:
- Is verdachte op ogenblik van de feiten EN
- Is verdachte op moment van onderzoek en verschijnen voor rechtbank zwakzinnig, krankzinnig of geestesgestoord
waardoor ongeschikt tot controleren van zijn daden?
- Is verdachte een gevaar voor zichzelf of maatschappij?
7. De rechter is niet gebonden aan het advies van de gerechtsdeskundigen, maar zal dit doorgaans wel volgen:
- Het advies is niet bindend, maar de rechter zal het advies van gedragsdeskundige zeer vaak volgen.
- Wanneer verdachte niet akkoord is met rapportage van gedragsdeskundige, kan hij tegenexpertise vragen. Hiervoor
betaalt hij de kosten zelf.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper goedelecarton. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83637 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen