Neus en oor
De neus
3.1 Werking neus en bijholten
De neus is een belangrijke verbinding tussen de buitenlucht en de keelholte. De neus bestaat uit een
inwendig- en een uitwendig gedeelte.
Het uitwendige deel bevat voornamelijk kraakbeen, dat de vorm bepaalt van de neus.
Het inwendig gedeelte wordt door een neustussenschot verdeeld in de linker- en de
rechterneusholte.
In de zijwanden van iedere neushelft bevinden zich de neusschelpen, die de neusholte verdelen in
een bovenste, een middelste en een onderste gang. Een neusgang is heel smal, tussen de 2 en 4 mm
breed. In de neusgangen monden de neusbijholten uit, waaronder de voorhoofdsholte en de
kaakholte. Deze zijn dus beide dubbelzijdig aangelegd.
Doorsnede van de neus- en mondholte:
1. Voorhoofdsholte
2. Neusamandel
3. Luchtpijp
4. Stembanden
5. Strottenhoofd
6. Strottenklepje
7. Keel
8. Neusholte
9. Opening buis van Eustachius
10. Bijholte (Hier zie je er maar een, maar er zijn er
meerdere)
11. Reukorgaan.
De bijholten zijn holle ruimtes achter de neus, in de bovenkaak en in het voorhoofd.
Deze ruimtes staan via kleine kanaaltjes in verbinding met de neus.
Het slijmvlies dat de neus van binnen bedekt loopt via die
verbindingskanaaltjes door in de bijholten.
Bij een bijholteontsteking is het slijmvlies van één of meer
bijholten ontstoken.
1. Reeks kleinere bijholten tussen voorhoofd en slaap;
2. Bijholte ter hoogte van de slaap;
3. Kaakholte van de bovenkaak;
4. Voorhoofdsholte.
3.2 Neusverkoudheid
Door een neusverkoudheid kan er een ontsteking ontstaan van:
Het slijmvlies in de neus
De bijholten
De keel
Een ontsteking van het neusslijmvlies (rhinitis) komt veel voor. Mensen hebben dan last van een
verstopte neus, een loopneus of niezen.
,Deze klachten kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals:
Virus als oorzaak
Als een virus de oorzaak is, dan is er meestal ook sprake van hoesten, keelpijn en een
grieperige gevoel.
Allergie als oorzaak
De klachten komen alleen op bepaalde momenten voor. Bijvoorbeeld in het
hooikoortsseizoen of bij contact met huisdieren. Vaak zijn er ook andere klachten, zoals
branderige ogen of benauwdheid.
Andere oorzaak
Verder is van Acetylsalicylzuur en van NSAID's bekend dat ze een ontsteking van het
neusslijmvlies kunnen veroorzaken.
Verschillende neusklachten
Bij neusverkoudheid heeft de klant last van een loopneus.
Soms is het slijm geelgroen van kleur, soms kleurloos. De geelgroene verkleuring kan wijzen
op een bacteriële infectie, maar dat hoeft niet.
Bij allergie is het slijm meestal dun en kleurloos.
Door de zwelling van het slijmvlies in de neusholte kan de neus verstoppen. Als de buis van
Eustachius verstopt raakt, kan ook het middenoor pijnlijk worden.
Door de zwelling van het slijmvlies kunnen de openingen van de neusholte naar de bijholten
afgesloten raken. Het slijm uit de bijholten kan dan niet meer weglopen en hoopt zich op in deze
holten. Als het slijm in de holten ontstoken raakt, spreken we van een bijholteontsteking.
Tot slot kan er ook sprake zijn van een chronische verstopping van de neus, doordat de neus te
weinig slijm produceert (rhinitis sicca)
3.3 Bijholteontsteking (sinustis)
In het hoofd bevinden zich verschillende holten (sinussen).
De voorhoofdsholte
De kaakholte
Bijholten
Ook deze holten kunnen ontstoken raken. Dat noemen we een bijholteontsteking of sinusitis .
Zelden blijft sinusitis beperkt tot één holte. Meestal zijn er meerdere holten aangetast waarbij de
kaakholten het meest worden getroffen.
Hoewel de term voorhoofdsholteontsteking vaak wordt gebruikt, zijn de voorhoofdsholten meestal
niet ontstoken. Sinusitis en rhinitis worden vaak met elkaar verward maar rhinitis heeft specifiek
betrekking op het neusslijmvlies.
Pijnklachten
Bij een bijholteontsteking heb je meestal pijnklachten achter het voorhoofd, in de kaken of achter de
ogen.
Ook kan er een drukkend/kloppend of vol gevoel zijn in het hoofd. Deze pijn verergert bij het
voorover bukken. Soms heb je ook last van kiespijn of pijn bij het kauwen. Verder is er meestal een
verstopte neus, al of niet met geelgroen slijm. Dit slijm kan ook achter in de keel terechtkomen
('postnasal drip'), waardoor de sinusitis vergezeld gaat van hoest. De pijn is vooral 's ochtends
aanwezig.
Iemand met een sinusitis kan koorts hebben en zich ziek voelen.
,Bijholteontsteking: wat gebeurt er?
De voorhoofdsholte en bijholten staan via nauwe openingen in verbinding met de neusholte.
De neusholte staat ook in verbinding met de keelholte en via de buis van Eustachius met het
middenoor. Al deze holten zijn bekleed met slijmvlies.
Neus verstopt
Virussen of bacteriën kunnen van buiten in de neusholte op het slijmvlies terecht komen. De
bloedvaatjes in het neusslijmvlies verwijden zich dan. Hierdoor komt er vocht vrij en zwelt het
slijmvlies op. De neus raakt verstopt.
Aanmaak van slijm
Ook wordt er slijm aangemaakt. Dit alles gebeurt om te voorkomen dat de bacterie of het virus
dieper in de neus terecht kan komen. Het is dus onze natuurlijke verdediging.
Door allergische prikkels zoals pollenkorrels kan dit slijmvlies ook zwellen. Dit slijm is dun en loopt
vanuit de neusholte naar de keel of kan via de neus worden uitgesnoten. Ook dan wil het lichaam
zich ontdoen van de indringers en voorkomen dat de indringers in de longen terecht komen.
In het 'plafond' van de neusholte zit het reukorgaan. Als het neusslijmvlies ontstoken is, kan ook dit
reukorgaan aangetast zijn. Hierdoor kan het komen dat men niet kan ruiken of dat het eten niet
meer smaakt.
3.4 Oorzaken neusklachten
Verreweg de meest voorkomende oorzaak van neusverkoudheid of bijholteontsteking is een virale
infectie van het slijmvlies van de neus en bijholten, zoals een verkoudheidsvirus of griepvirus.
De infectie met het virus geeft een lichte ontstekingsreactie van de slijmvliezen in de neusholte.
Hierdoor worden de zenuwen geprikkeld en ontstaat de niesreflex.
Meestal 'heerst' er verkoudheid of griep in de omgeving van de (zieke) klant. En zijn er bijkomende
klachten als hoesten, keelpijn, oorpijn, heesheid en (lichte) verhoging.
We onderscheiden de volgende oorzaken:
Bacteriële infectie
Bij een infectie van het slijmvlies van de neus of bijholten begint de ontsteking soms door
een virus. Een bacterie maakt vervolgens gebruik van de verminderde weerstand. In tweede
instantie ontstaat dan een bacteriële infectie.
Dit komt vaker voor bij mensen die al een verminderde weerstand hebben. Voorbeelden zijn
HIV-patiënten of mensen die afweeronderdrukkende medicijnen gebruiken. Ook mensen die
de chronische ziekte cystic fibrose (CF, taaislijmziekte) hebben, lopen meer risico op een
bacteriële infectie.
Allergie
Een allergie van het neusslijmvlies wordt ook wel allergische rhinitis genoemd. Deze ontstaat
bijvoorbeeld door pollenkorrels van bloeiende grassen of bomen. We spreken dan van
hooikoorts of seizoensgebonden allergie.
Bij andere allergische prikkels, zoals huidschilfers van dieren of huisstofmijt praten we over
niet-seizoensgebonden allergie. Bij hooikoorts (pollinose) heb je last van een loopneus en
vaak ook jeuk of prikkende en tranende ogen. Bij allergie voor bijvoorbeeld huisstof kan de
klant juist een langdurig verstopte neus hebben.
Afwijking
Iemand kan een afwijking in de neus hebben zoals een scheef neustussenschot of
neuspoliepen (goedaardige gezwellen). Deze kunnen zorgen dat de openingen tussen de
, verschillende holten sneller geblokkeerd raken, waardoor eerder klachten als een verstopte
neus of neus- of bijholteontsteking ontstaan.
(Recept-) geneesmiddelen
Indien iemand geneesmiddelen gebruikt, al dan niet op recept, kunnen deze als bijwerking
een verstopt gevoel van de neus geven.
Geneesmiddelen bij prostaatklachten en bij hoge bloeddruk, maar ook de bij de Drogist
verkrijgbare NSAID's, kunnen hier verantwoordelijk voor zijn.
Neuspeuteren of vreemd voorwerp
Kleine kinderen kunnen wel eens een kraaltje of ander klein voorwerp in hun neus stoppen.
Als de ouder of verzorger dat niet direct merkt, kan het neusslijmvlies geïrriteerd en
uiteindelijk ontstoken raken.
Zwangerschap
Veel zwangere vrouwen hebben last van het gevoel een verstopte neus te hebben door het
zwellen van alle slijmvliezen onder invloed van hormonen. Het heeft meestal niet te maken
met een virusinfectie of echte verkoudheid.
3.5 Tips bij neusverkoudheid en bijholteontsteking
Stop met roken. Roken irriteert het neusslijmvlies en verergert de klachten.
Neem een warme douche of ga stomen.
o Stomen gaat als volgt: vul een kom voor een derde deel met heet water (niet
kokend!). Houd het hoofd boven de kom, doe een handdoek over het hoofd en
inhaleer de stoom gedurende een paar minuten. Voeg eventueel wat Kamille,
stoomdruppels of verkoudheidszalf toe aan het hete water. Dit maakt de geur
aangenaam, maar is niet nodig voor het effect.
Er bestaan inhalators waarin heet water met inhalatiecapsules kan worden geïnhaleerd. Pas
op bij kinderen: voor hen is heet water niet geschikt, vanwege de kans op verbranding.
Snuit de neus.
o Snuit elk neusgat afzonderlijk bij een loopneus. Als beide neusgaten met kracht
tegelijk gesnoten worden, kan het slijm in de bijholten worden geperst.
o Snuit voorzichtig en gebruik een papieren zakdoekje. De neus ophalen mag ook.
o Voor baby's is een neusjesreiniger te koop.
Druppel bij een verstopte neus met zout water.
o Los hiervoor een theelepel zout op in een glas water.
Eventueel zijn er ook neusdruppels, neussprays of neusspoelvloeistoffen te koop met zout
water (fysiologische zoutoplossing).
3.6 Tips bij allergie
Bij hooikorts:
o Volg de hooikoortsberichten op TV of internet en pas de activiteiten daarop aan.
o Ga niet zelf je gras maaien. Houd in het hooikoortsseizoen de ramen van je
slaapkamer dicht, zodat de pollenkorrels niet binnen kunnen komen.
Bij allergie voor huisstof:
o Geen vloerbedekking, dikke gordijnen of wollen of donzen dekbedden.
o Houd de luchtvochtigheid in huis laag en ventileer goed.
Bij allergie voor huisdieren:
o Laat het huisdier niet in de slaapkamerkomen.
o Was de handen na elk contact.
o Zorg dat vloeren goed schoongemaakt kunnen worden.