Verhaalanalyse De Avonden
Algemene gegevens
Titel De Avonden
Auteur Gerard Reve (14 december 1923 – 8 april 2006): geboren als
Gerard Kornelis van het Reve
Gerard Reve behoort tot samen met Harry Mullisch en Willem
Frederik Hermans tot De Grote Drie. Deze term werd
geïntroduceerd door Kees Fens en gaat over deze drie schrijvers
en hun naoorlogse literatuur. Als nummer vier wordt vaak Jan
Wolkers gezien.
Aanvankelijk heeft hij De Avonden gepubliceerd als Simon Reve,
maar vanaf de derde druk is zijn eigen naam gebruikt.
Prijzen:
• 1947 - Reina Prinsen Geerligsprijs voor De avonden
• 1960 - Mr. H.G. van der Vies-prijs voor Het
Moorlandshuis
• 1963 - Prozaprijs van de gemeente
Amsterdam voor Tien vrolijke verhalen
• 1966 - Prozaprijs van de gemeente
Amsterdam voor Op weg naar het einde
• 1968 - P.C. Hooft-prijs voor proza
• 2001 - Prijs der Nederlandse Letteren
• 1974: benoeming tot: Ridder in de Orde van Oranje-
Nassau.
• 1993: bevordering tot: Officier in de Orde van Oranje-
Nassau.
• 1998: benoeming tot: Commandeur in de orde van de
Nederlandse Leeuw
• Vernoemingen van straatnamen in o.a. Groningen,
Haarlem, Leiden en Utrecht.
Jaar van uitgave 1947
Uitgeverij De bezige Bij, 2020, Amsterdam
Aantal pagina’s 287 pagina’s
Verfilmd? Ja in1989 kwam de gelijknamige film uit.
Engelse vertaling tot: The Evenings (2019), wordt vaak
vergeleken met The Catcher in the Rye.
Onderdeel Omschrijving
Genre Psychologische roman
Een psychologische roman, ook wel psychologisch realisme genoemd, is een
literair genre waarin meer dan normaal de nadruk wordt gelegd op het innerlijk
van de karakters, motieven, omstandigheden en innerlijke handelingen en
gedachten die ontstaan
Titel verklaring Het boek beschrijft de gebeurtenissen van Frits van Egters. Opvallend is dat over
zijn werk nooit gerept wordt, alleen de feiten dat hij ernaar toe gaat en er vandaan
komt. Hierdoor worden voornamelijk de belevenissen van Frits beschreven die ’s
avonds gebeuren.
Thema
Centrale thema's in De avonden zijn de eenzaamheid, angst, verveling, desillusie
en het gevoel van schuld en minderwaardigheid, gebrek aan zelfvertrouwen,
sociaal isolement en het uit dit alles voortvloeiende cynisme van
de protagonist Frits van Egters. Een aantal van deze aspecten is ook terug te zien
Pagina 1 van 7
, Verhaalanalyse De Avonden
bij sommige andere figuren in het verhaal, zoals Frits' ouders. Hoewel Frits
ogenschijnlijk een aantal goede vrienden heeft is hij in feite erg eenzaam,
aangezien de gesprekken die hij met hen voert over het algemeen zeer
oppervlakkig en weinig zinvol zijn. Hoewel Frits aan het einde van het boek een
gebed uitspreekt voor zijn ouders, is de relatie die Frits heeft met zijn ouders en
vooral met zijn vader ronduit slecht te noemen. De voorvallen die Frits zich uit zijn
jeugd herinnert zijn de mensen uit zijn naaste omgeving allang vergeten, wat Frits'
geïsoleerde positie nog eens versterkt. Hij lijdt daarnaast aan vormen van
herhalingsdwang: hij moet om de haverklap op zijn horloge kijken, kan geen
gesprek laten stilvallen en heeft een obsessie met bepaalde typische zaken zoals
de dood en kaalhoofdigheid.
Het is hierbij van belang te vermelden dat Reve De avonden schreef op advies van
zijn psychiater Kees Schuurman (1898-1979). Dit is een interessant feit omdat Reve
zelf geboren is in 1923 en dus even oud is als zijn karakter Frits van Egters.
Daarnaast zijn volgens de Wikipedia pagina de verschillende personages uit het
boek gebaseerd op daadwerkelijke personen in de omgeving van Reve.
Ook wordt verwezen naar De kleine neurasthenicus: een beknopte handleiding tot
een ordentelijk leven van Herman Gerard de Cock (1871-1956), dat Reve
van Robert van Amerongen leende.
Over de precieze betekenis van dit alles in de gegeven context verschillen de
recensenten echter van mening. Volgens de meeste interpretaties vormt het
karakter van Frits van Egters in de eerste plaats een afspiegeling van hetgeen in de
nasleep van de Tweede Wereldoorlog onder de bevolking heerste, meer in het
bijzonder bij de generatie die tijdens de oorlog volwassen was geworden. De Met opmerkingen [DdO1]: Zie literair historisch motief.
oorlog zelf speelt in het verhaal geen belangrijke rol en komt slechts zijdelings ter
sprake in de vorm van korte raamvertellingen.
Anderen zoals Simon Vestdijk zijn van mening dat de protagonist slechts een
individuele geestesgesteldheid is, wat onder meer wordt gekenmerkt door een
verdrongen liefde van Frits voor zijn ouders. Weer anderen zijn van mening
dat puberteit, adolescentie en het streven naar volwassen onafhankelijkheid van Met opmerkingen [DdO2]: Vandaar de vergelijking met The
Catcher in the Rye
de protagonist de belangrijkste problematiek in het verhaal vormen.
H.A. Gomperts meende dat vooral het sociale isolement en het gebrek aan
seksualiteit van Frits van Egters het hoofdthema van het verhaal vormt. Jos
Paardekooper wilde de hoofdthematiek op grond van de door Frits beschreven
diverse fobieën (bijvoorbeeld voor de wetenschap en kunst, voor leegte en stilte,
wanorde en slordigheid en het zichzelf eigenlijk niet willen zien in de spiegel) juist
veel verder uitbreiden.
In 1969 schreef kinderpsychiater de Levita het typische karakter van de
protagonist niet toe aan de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, maar aan de Met opmerkingen [DdO3]: Zie literair historisch motief.
emancipatie van de arbeidersklasse, waarvan hier de psychische keerzijde wordt
beschreven. Frits' ouders komen allebei uit de middenklasse - zijn vader heeft als
kind in een fabriek gewerkt - terwijl Frits zelf zich naar een hoger intellectueel
milieu heeft opgewerkt.
In de jaren zeventig werd een geheel nieuwe interpretatie van De
avonden aangevoerd: niet de protagonist, maar de voorbijgaande tijd zou het
belangrijkste verhaalthema zijn. Frits zou door de tijd worden "gemanipuleerd",
bijvoorbeeld door middel van vroege herinneringen afgewisseld met
voorspellende dromen die in het bijzonder met de dood te maken hebben. Zeker is
in ieder geval dat een deel van het verhaal gaat over Frits' angst voor de toekomst,
Pagina 2 van 7