Hoorcollege 3 : De Europese rechtsorde - basisbeginselen en
doorwerking EU-recht
______________________________________________________________________________________
Literatuur : Kern van het Europees recht
- H. 4
Jurisprudentie :
- Van Gend & Loos
- Costa/ENEL
- Simmenthal
- Faccini Dori
- Dillenkofer
______________________________________________________________________________________
Het is binnen het EU-recht noodzakelijk om ervoor te zorgen dat eenmaal vastgestelde
regels daadwerkelijk toepassing vinden binnen de nationale rechtsorde van de
lidstaten.
Een rechtsorde kan niet goed functioneren zonder dat op enige wijzen zorg wordt
gedragen voor zowel de toepassing als de handhaving van de uit deze rechtsorde
afkomstige rechtsregels.
Voor de EU geldt dit des te sterker : centrale doelstelling is een interne markt
realiseren.
‣ HvJ Spaanse Aardbeien
Centrale rechtsbeginselen, ontwikkeld door het HvJ, hebben ervoor gezorgd dat er een
effectief systeem tot stand is gekomen : garanderen doorwerking EU-recht.
Doorwerking : wijze waarop de diverse regels van het EU-recht worden opgenomen,
toegepast en afgedwongen binnen de lidstaten.
- Uitgangspunt : lidstaten dragen zelf zorg dat regels afkomstig van de EU worden
overgenomen in de nationale rechtsorde.
- Strijd met nationale regels : EU-recht geniet voorrang, dus nationale wetgever moet
nationale regels aanpassen aan het EU-recht.
‣ HvJ Costa/ENEL : EU-recht geniet voorrang.
‣ HvJ Simmental : Rechters moeten nationale rechtsregels die strijdig zijn met EU-
recht buiten toepassing laten.
Voorrang
_______________________________________________________________________________________
In een van de grondleggende arresten van het Hof van Justitie, Van Gend&Loos, is
vastgesteld dat de EU een eigen rechtsorde vormt, onafhankelijk van het nationale
recht van de lidstaten.
- EU kan rechten en plichten doen ontstaan ten opzichte particulieren.
Een zeer belangrijke gedachte behorende bij het idee van een eigen rechtsorde is dat
deze rechten niet enkel ontstaan omdat zij in het verdrag wordt toegekend, zoals
gebruikelijk in het internationale recht.
EU-recht gaat veel verder : Het EU-recht kan autonoom, dus uit zichzelf, rechten en
plichten scheppen.
, - Fundament voor het beginsel dat de EU een autonome rechtsorde vormt :
Soevereiniteitsoverdracht van de de lidstaten aan de EU.
- Supranationale organisatie : De lidstaten dragen een deel van hun soevereiniteit
over aan de EU.
Voorrang van EU-recht
HvJ Costa/ENEL wordt gezien als een belangrijke vervolgstap ten aanzien van het Van
Gend & Loos-arrest.
‣ HvJ Costa/ENEL
Het Europese recht heeft voorrang boven het nationale recht :
“Overwegende dat deze opneming in het recht der Lid-Staten van uit
gemeenschapsrechtelijke bron voortkomende rechtsregels en, meer in het algemeen,
de geest en de inhoud van het Verdrag, tot gevolg hebben dat de staten tegen de
rechtsorde, die zij op basis van wederkerigheid hebben aanvaard, niet kunnen ingaan
met een later, eenzijdig afgekondigd wettelijk voorschrift; dat een dergelijk voorschrift
derhalve niet boven de rechtsorde van de Gemeenschap kan worden gesteld”
Van Gend & Loos + Costa/ENEL : EU-recht boven nationaal recht (incl. Grondwet).
- Lex-posterior geldt niet !
Dit arrest maakt duidelijk dat nationaal recht geen afbreuk kan doen aan EU-recht.
EU-recht heeft voorrang.
! Geldt ook voor de grondwet van de lidstaten.
Interne markt :
Het is niet mogelijk deze tot stand te brengen als lidstaten door middel van wetgeving
ervoor zouden kunnen zorgen dat EU-recht niet binnen alle lidstaten op dezelfde wijze
tot uitdrukking komt —> geen sprake van een ruimte zonder binnengrenzen.
Hoe moet praktisch uitdrukking worden gegeven aan het feit dat het EU-recht
voorrang heeft?
De nationale rechter stelt in een concreet geval vast dat een nationale bepaling i.s.m.
het EU-recht. Het is echter niet aan de rechter om beslissingen te nemen die
voorbehouden zijn aan de wetgever —> trias politica.
‣ HvJ Simmental
Directe werking
_______________________________________________________________________________________
Van Gend & Loos + Costa/ENEL : De EU vormt een autonome rechtsorde.
‣ Van Gend en Loos
“Dat uit deze omstandigheden moet worden afgeleid, dat de Gemeenschap in het
volkenrecht een nieuwe rechtsorde vormt ten bate waarvan de staten, zij het op een
beperkt terrein, hun soevereiniteit hebben begrensd en waarbinnen niet slechts deze
Lid-Staten, maar ook hun onderdanen gerechtigd zijn”
“Dat het gemeenschapsrecht derhalve, evenzeer als het, onafhankelijk van de
wetgeving der Lid-Staten, ten laste van particulieren verplichtingen in het leven roept,
ook geëigend is rechten te scheppen welke zij uit eigen hoofde kunnen geldig maken”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NuNu2001. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.