Dit document heb ik gebruikt als samenvatting voor het tentamen (graded: 8). Let op: dit document is in eerste instantie niet gemaakt voor verkoop maar voor eigen gebruik. Er kunnen dus hier en daar nog wat typfoutjes in staan; vandaar ook het zachte prijsje!
‘’Hoe wordt crimineel gedrag verwerkt in het hoofd?’’
Dit is het doel van preventie en interventie
En daarvoor is uiteraard weer diagnostiek nodig
Geschiedenis van de forensische psychologie
Al ver voor christus werden er experts bijgehaald om te rechter te informeren over hoe
toerekeningsvatbaar iemand is voor zijn daden.
In de middeleeuwen lieten we personen onder curatele zetten bij de familie wanneer onnozele
mensen strafbare feiten hadden gepleegd. De familie werd dan verantwoordelijk voor deze
personen.
Vanaf de 15e eeuw ontstonden de eerste aanwijzingen voor forensische zorg met de komst van de
dolhuizen.
16e en 17e eeuw leefde het idee van de duivel en de heksenjacht en zag men afwijkend gedrag als
bezetenheid of hekserij
18e eeuw was onder invloed van het verlichte denken tijdens de franse revolutie
In de 19e eeuw kwam Dokter Pinel met zijn ‘Manie Sanse Délire’. Hij ondervond dat er bij mensen op
intellectueel gebied niets aan de hand was maar er toch iets niet helemaal schortte ‘Delirium’. Er
ontstonden vaker gevallen waarin delinquenten niet meer gestraft werden vanwege mentale
problematieken (en niet zo zeer door een IQ).
1841: eerste krankzinnigenwet – hierbij was er sprake van meer supervisie en verbetering
van de zorg. Deze wet ging later over in TBS.
Een apart strafrecht voor jeugdigen; eerder was er geen onderscheid tussen kind en
volwassenen. ‘’Code Pénal: zonder oordeel des onderscheids.’’
Vanaf de 19e eeuw vond er tevens een verschuiving plaats van de moderne strafrechtschool.
Het belang werd meer gericht op de dader ipv op de daad. Daarmee kwam er langzamerhand meer
focus op herstel en verbetering en werd er tevens gekeken naar de rechtvaardigheid van straffen.
Vanaf de 20e eeuw werden de eerste kinderwetten ingevoerd (1905) en ging het idee van straffen en
wreken over in verbetering.
Voorstel van Hamel: verschillende vergrijpen zouden verschillende behandeling vereisen.
- Lichtere vergrijpen
o Maatregel of straf der afschrikking
- Zwaardere vergrijpen
o Behandeling en verpleging van lange duur
- Zeer zware gevallen
o Ter beschikking stelling van de regering: behandeling van 10 jaar en daarna verdere
overweging
,Met dit voorstel werd zo een 20 jaar niets gedrag en toen kwam de psychopatenwet.
1928: de psychopatenwet
- De wet werd opgenomen in het strafrecht: tbs vanuit de regering en verpleging wanneer er
geestelijke problemen in het spel waren
- Steeds vaker werden er combinatievonnissen uitgedeeld waarbij straf en terechtstelling
toegepast werd
1933: de stopwet
Vanwege de vele nieuwe aanmeldingen binnen het TBS systeem werd in 1933 de stopwet
ingelast. TBS kon enkel nog gegeven worden bij zeer zware vergrijpen.
Ontwikkelingen na de oorlog; oorlog had een flinke impact op de forensische zorg, er ontstonden
meer genuanceerde opvattingen. Klinieken zoals de Utrechtse school, Baan, Pompe en Kempe
werden internationeel toonaangevend vanwege het aanbod van het behandelingen en het succes
dat zij daarmee boekte
Sociale wetenschappen en het recht integreerde zich steeds meer
1960: toename van de duur van de TBS maatregel
1995: introductie van longstayafdeling ivm toename in duur TBS maatregel. Het idee leefde
dat als je eenmaal TBS kreeg je er nooit meer weg kwam en je dus nog beter een
gevangenisstraf kon krijgen. Om de motivatie voor andere binnen de groep te verhogen werd
een longstay afdeling geintroduceerd voor hen die lange behandeling behoefde.
1971: veraderende tijdsgeest met meer nadruk op de zelfbeschikking en er onstond meer
tolerantie van andere leeftstijlen. Daarmee ook de introducering van Wet BOPZ. Binnen
enkele decennia ontstond een groep patienten met ernstige psychiatrische ziektebeelden
waaraan een intensieve zorg en begeleiding werd gegeven.
Verklaringen van mentale stoornissen en criminaliteit
- Erfelijkheid
o Psychologische kenmerken
Vader kort lontje, kind ook kort lontje
o Crimineel gedrag
Vader een winkeldief, kind vaak ook diefstal
o Immoreel gedrag afgeleid van fysieke kenmerken
Het idee dat criminelen fysieke gezichtskenmerken hebben die te maken
zouden hebben met crimineel gedrag
Nobroso – wel heel controversieel maar hij ging wel als eerste opzoek naar
systematische kenmerken
- Degeneratie
o Tijd van Darwin; Genen zouden met elke generatie verslechteren
- Evolutie
, o Tijd van Darwin; als we kijken naar evolutie van de mens wij zouden morele
wezens zijn. Crimineel gedrag werd dan ook vanwege het immorele gedrag gezien als
een stap terug in de revolutie.
- Neurologische verklaringen
o Nog steeds een veelgebruikte verklaring!
o In onze hersenen zouden bepaalde gebieden verantwoordelijk zijn voor gedragingen
en kenmerken die daarmee crimineel gedrag kunnen verklaren
o Cage; met pijp door zijn oog: hij was echter veranderd qua gedrag/persoonlijkheid.
Dit leiden er bij veel onderzoekers toe om meer onderzoek te doen naar de frontale
kwab en de invloed die de frontale kwab heeft op gedrag.
Het basiskader van TBS - straffen of juist behandelen?
- Waar wordt iemand van verdacht?
- Maakt hij een zieke/gestoorde indruk (Projustistia Rapportages)
- Wat staat voorop: is er noodzaak tot behandelen of straffen?
- Welk onderzoek is vereist om een besluit te nemen over de passende maatregel die tevens
voldoet aan criteria van :
o Proportionaliteit
In verhouding tot het gepleegde delict
o Subsidiariteit
Context van het delict bijv. noodweer in het spel?
o Effectiviteit
Wat zou de effectiviteit zijn van de oplegde maatregel?
Wanneer kan een rechter TBS toekennen?
- Moord en verkrachting
- Vermogensdelicten (kan wel maar wordt dit vaak niet gedrag omdat er niet aan de minimale
strafeis voldaan wordt)
- Aanwezigheid van mentale stoornis
- Kans op herhaling groot is
- Bij volledige en gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaarheid
Kern
TBS is een behandelmaatregel en dus geen strafmaatregel
In de wet ligt niet alleen vastgelegd dat behandeling nodig is maar wordt ook de opdracht tot
resocialisatie gegeven.
Beveiliging van de samenleving is het direct doel!
Er bestaat daarom een zekere verhouding van controle en zorg waarbij deze controle op korte
termijn gewaarborgd wordt door hoge beveiliging van gebouwen en op langere termijn zorgt
geboden wordt door de ziekte of stoornis zodanig te behandelen dat het gevaar voor herhaling
voldoende geweken is.
,Het uiteindelijk doel is dat ook een patiënt laten reintegreren in de maatschappij/samenleving en
daarom is er bepaald dat verlof onderdeel uitmaakt van het TBS-stelsel.
Verlof
Typen: begeleid, onbegeleid, transmuraal (patient woont buiten de beveiligde muren van de kliniek)
en proefverlof
- Voorbereiding verlofaanvraag en verlofevaluatie
- Verlofmachtingen
- Verlofverlening
- Intrekken en opschorten van verlof
- Terugvalpreventie
- Proefverlof of voorwaardelijk ontslag
- Reclasseringstoezicht
- Beëindiging van de maatregel – en dan?
Stroomschema van het forensisch psychiatrisch circuit
, Hoorcollege 2
Amerika op de ‘’niets werkt’’ houding in de jaren 70 en 80 harder straffen
Zij kwamen met drie principes
- Risicoprincipe (RISK)
o Aansluiting bij het risiconiveau van de dader
Intensiteit van de behandeling
Recidiverisico van de dader
- Behoefteprincipe (NEED)
o Behandelen van de criminogenic needs
Welke factoren zijn gelinkt aan het plegen van het delict
Alcoholverslaving bijv. op de voorgrond maar waar zit het echte
probleem:
Kort lontje
Ongezonde relatie met partner
- Responsiviteitsprincipe (RESPONSIVITY)
o Aansluiting bij de capaciteiten van de dader
o Algemene responsiviteit
Meer algemeen
o Specifieke responsiviteit
Meer specifiek van die dader
Hierbij is het van belang dat het gestructureerd en systematisch verloopt met getrainde staf!
Hoofddoel is de reductie van dynamische risicofactoren.
R in kaart brengen risico van de dader (risicotaxatie)
N acht centrale dynamische risicofactoren
R aanslaan van de interventie afhankelijk van het relatie- en structuurprincipe
(RISK) - Risicotaxatie
- Inschatten van het recidiverisico
o Empirische grondlegging van risicofactoren
o Statische benadering aangevuld met klinisch inzicht
In NL: HKTR het meest gebruikt
- Taxatie-instrumenten
o Type delict (algemeen, seksueel)
o Dader (persoonlijkheid, leeftijd)
- Aansluiting op de behandeling
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chellymae. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
