Samenvatting
Samenvatting Rechtsfilosofie
- Vak
- Rechtsfilosofie
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Een 9 gehaald met deze samenvatting!
[Meer zien]Voorbeeld 5 van de 31 pagina's
Voorbeeld 5 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
3 beoordelingen
Door: RechtenstudentAnna • 6 jaar geleden
Door: riazoemedali • 8 jaar geleden
Door: Fredver • 10 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
JOHN AUSTIN (1790-1859)!
Standpunten
- Austin probeerde recht te definiëren zonder te leunen op een bestaand rechtssysteem en zonder
bij de lezer voorkennis te veronderstellen van het geldende recht. Hij probeerde recht te begrijpen
zonder daarbij juridische notities bekend te veronderstellen. Geen beroep op morele noties!
- Nee: Wat is rechtens geldig? Ja: Wat is geldigheid en recht eigenlijk?
- Waarin onderscheidt het recht zich van sociale regels (elkaar groeten etc.)?
- Functie: Het realiseren van de wensen van de soeverein
!
Recht
- Austin wil het recht op een neutrale en objectieve manier definiëren. Hij kijkt hierbij niet naar de
beoordeling of het rechtvaardig dan wel onrechtvaardig is! Hij heeft als doel om een duidelijke
en neutrale definitie van ‘recht’ op te stellen.
- Men omschrijft meestal niet wat het recht is, maar wat het recht zou moeten zijn. Hierbij wordt
slechts de rechtvaardigheid gedefinieerd (het tegendeel van onrecht). Dit is volgens hem fout!
- Gewoonterecht is geen recht! Pas als de soeverein zegt dat iets recht is, is het recht.
!
Rechtsregel: Wensuitingen die gepaard gaan met de dreiging tot sanctie als de wens niet wordt
ingewilligd.
!
Recht is het geheel van (algemene) bevelen van een superieur, die gepaard gaan met de
mogelijkheid sancties op te leggen bij niet-nakoming.
!
1) Bevel
- In de ruimste betekenis van het woord ‘bevel’ is iedere wet of regel een bevel.
- Een bevel is alleen maar een bevel als diegene die beveelt ook de mogelijkheid heeft om sancties
bij niet-naleving op te leggen en ten uitvoer te leggen.
I. Wensuitingen
II. Sancties bij niet-naleving
III. Macht om sancties op te leggen en de wil om die macht te gebruiken
!
2) Superieur
- Alleen de soeverein kan een rechtsbron zijn! Dus een bevel van een voetbalcoach of leraar gaat
niet op, zelfs al is hier een sanctie aan verbonden zoals ontslag of een slecht cijfer.
I. Aanwijsbaar
II. Gemeenschappelijk persoon of groep personen
III. Merendeel van de bevolking gehoorzaamt degene
IV. Zelf geen gewoonte (habit) om te gehoorzamen aan aanwijsbare meerdere(n)
!
3) Algemeenheid
- Algemene bevelen of incidentele/bijzondere bevelen
- Een algemeen bevel is een verplichting om een bepaalde klasse van handelingen te verrichten of
na te laten. Let op: Dit is een wet of regel!
• Let op: Niet eenmalig (kan wel aan één persoon worden opgelegd)
- Een incidenteel bevel is een verplichting tot een specifieke handeling(en) of nalating(en) die op
een specifieke en individuele manier worden bepaald. Let op: Dit is geen wet of regel!
!
1
,Gewoonterecht
- Positieve moraal: Gewoonterecht kan worden opgevat als feitelijk bestaande morele opvattingen
over wat goed dan wel kwaad is, over wat mag en niet mag. Met positief bedoelt Austin dat deze
opvattingen feitelijk bestaan. Op deze manier is gewoonterecht een verzameling feitelijk
bestaande opvattingen over hetgeen al dan niet betamelijk is.
- Positief recht: Gewoonterecht kan door de rechter of wetgever worden aangenomen en
bekrachtigd. Hierdoor verschuift het van positieve moraal in positief recht.
- Conclusie: Gewoonterecht is een verzameling opvattingen over wat men al dan niet behoort te
doen, die geen enkele rechtskracht hebben als zij niet als zodanig zijn erkend en bekrachtigd door
de soeverein.
- Let op: Rechtersrecht en gewoonterecht wordt pas recht als het wordt bekrachtigd door het bevel
van de soeverein! Hiermee maakt Austin een scherp onderscheid tussen sociale regels (normen
en waarden die mensen hanteren) en het officiële geldende recht.
- (De rechter is een dienaar van de soeverein)
!
EUGEN EHRLICH (1862-1922)
!
Standpunten
- Gewoonterecht is belangrijker dan het juristenrecht
- Om te begrijpen wat recht is, moet men juist bij het gewoonterecht te rade gaan.
- Nee: Wat is recht? Ja: Welke regels beïnvloeden menselijk gedrag?
!
Recht
- Levend recht: Het geheel aan regels waarop mensen zich oriënteren in hun dagelijkse
handelingen. Dit verandert voortdurend, overeenkomstig de behoeften van de mensen die het
gebruiken.
- Het echte recht is de regels die tussen mensen gelden. Het officiële recht is daarvan slechts een
afschaduwing.
- Men gaat er stilzwijgend vanuit dat de regels volgens welke mensen zouden moeten leven
(rechtsregels) ook de daadwerkelijke regels zijn waarnaar mensen hun leven feitelijk inrichten.
Dit is onjuist volgens Ehrlich! Dit moet volgens hem juist nader worden onderzocht.
!
Verschillen Austin
- Ehrlich meent dat het echte recht de regels die tussen mensen gelden is.
- Austin vindt dit een onjuiste opvatting en vindt dit niets anders dan sociale regels en normen
waarnaar mensen leven. Dit wordt niet tot het officieel geldende recht gerekend, zolang zij niet
zijn bekrachtigd door de soeverein. Austin noemt het een positieve moraal!)
- Ehrlich is geïnteresseerd in de sociale regels die mensen met elkaar verbinden en die het
mogelijk maken dat mensen hun handelingen op elkaar afstemmen. Hij zegt dat rechtsregels
maar een deel van het sociale cement vormen dat mensen bijeenhoudt. (Rechtssocioloog).
- Austin is geïnteresseerd in het recht van de overheid.
!
Overeenkomsten Austin
- Zowel Austin als Ehrlich nemen een buitenstaandersperspectief in ten aanzien van het recht!
- Oftewel: ze menen dat we buiten het recht moeten treden om tot een goed begrip te raken van
wat recht voor verschijnsel is.
!
Recht: datgene wat mensen als recht beschouwen en zien als standaarden voor hun handelen.
2
,LON FULLER (1902-1978)
!
Recht
- Gewoonterecht moet worden beschouwd als de bakermat van alle recht.
- Het gewoonterecht moet niet afgeschilderd worden als een soort onvolkomen recht. De
bestudering van het gewoonterecht stelt ons in staat om te begrijpen wat de functie van recht is.
- Regels zijn communicatiemiddelen (vergelijking met taal).
- Functie: Regels zorgen ervoor dat mensen hun handelingen op elkaar kunnen afstemmen. Zij
dienen naast het verticale verkeer tussen overheid en onderdaan ook als horizontaal verkeer
tussen burgers. (Functies van recht en gewoonterecht komen overeen)
!
Wederzijdse verwachtingen
- Een gewoonte heeft normatieve kracht als het geen feitelijke- maar een normatieve bewering is.
- Feitelijk: Jan maakt elke dag om vijf uur een wandeling
- Normatief: Jan behoort elke dag om vijf uur een wandeling te maken
!
Afstemming
- Fuller zegt dat de gewoonte van A alleen een normatieve verplichting wordt wanneer A de indruk
werkt dat hij volgens die gewoonte zal handelen en B daarop zijn eigen handelingen op die
verwachting afstemt.
- VB. Buurman A maakt een wandeling en doet een boodschap voor buurman B. Als buurman B in
het vervolg zelf geen boodschappen meer doet, is het een normatieve verplichting geworden.
- Bij afwijking van de gewoonte, moet A zichzelf hiervoor verantwoorden en redenen geven!
Opinio necessitatis: Gewoonterecht ontstaat uit zich herhalende handelingen indien zij worden
verricht vanuit een gevoel van verplichting (als mensen zich gedragen zoals ze doen, omdat ze
geloven dat ze behoren te handelen zoals ze handelen). Hier is Fuller het niet mee eens! Het gaat
hem er om wanneer en onder welke voorwaarden de verplichting ontstaat om volgens het
regelmatige patroon te handelen. De opinio necessitatis geeft hierop geen antwoord!
!
JOHN SEARLE
!
Standpunten
- Searle is een taalfilosoof. Hij is geïnteresseerd in de vraag hoe betekenissen ontstaan.
- VB. 21 saluutschoten op het terrein van de internationale betrekkingen
!
Institutionele feiten: Berusten op een afspraak
‘Telt als’-regels: Ontstaan uit die afspraak
VB. Die 21 saluutschoten telt als een goed welkom.
- ‘Telt als’-regels zijn de bouwstenen voor regels aan de hand waarvan men zich kan oriënteren op
het gedrag van een ander en daarmee zijn eigen gedrag weer vorm kan geven.
!
Afspraken
- Niets anders dan het gevolg van het feit dat aan een bepaald feit of aan een bepaalde handeling
een bepaalde status wordt toegevoegd.
- Statustoekenningen zijn te begrijpen als afspraken: X telt als Y in context C
!
3
,Marc Galanter: Het overgrote deel van de geschillen komt nooit voor de rechter. Dit is te verklaren
doordat mensen een beroep doen op het reservoir aan sociale regels dat ons ter beschikking staat.
!
Algemene opmerking: Gewoonterecht zijn niet slechts geboden en verboden!
!
Elementen juridische procedures
I. Beroep op rechters
Er wordt naar de rechter gestapt, omdat hij geldt als rechter.
II. Overleggen van bewijsstukken
Het recht regelt zelf welke bewijsstukken als daadwerkelijke bewijsstukken gelden en welke niet.
III. Aanwezigheid van getuigen
Getuigen kunnen bewijzen wat ter zitting werd overeenkomen en maken die overeenkomst tot een
geldige overeenkomst.
IV. Bereiken van een definitieve overeenkomst
V. Verslag van de rechterlijke procedure
!
‘Geldt als’-regels
- Er is een wens om gebeurtenissen vast te leggen. Vastlegging alleen is onvoldoende. Het
bevriezen van feiten en daden telt alleen als zij zijn vastgelegd op een manier die door het recht
zelf wordt voorgeschreven.
- Als aan voorwaarden A en B is voldaan, dan geldt dat ‘X telt als Y in context C’.
- We kunnen spreken van een typisch juridische manier van handelen als er regels zijn die bepalen
wanneer andere regels, afspraken etc. geldig zijn. Er zijn dus regels over regels.
!
HANS KELSEN (1881-1973)
!
Recht
- Recht bevat niet alleen richtlijnen voor de normadressaat maar tevens regelt het hoe gereageerd
moet worden bij niet-naleving.
- Voorstander van geweldsmonopolie
!
Overeenkomsten Austin
- Recht is voornamelijk een manier om menselijk gedrag te sturen door middel van dwang. Dit
lijkt op Austin. Zij pleiten beide dat moraal en recht gescheiden worden.
- Een sanctie is dus een zeer belangrijk structureel kenmerk van het recht.
!
Verschillen Austin
- Kelsen trekt niet vanuit het bevel van de soeverein. Hij meent dat het niet kenmerkend is voor het
recht dat sancties worden uitgedeeld.
- Kelsen meent daarnaast dat morele en sociale regels worden begeleid door sancties. Kenmerkend
voor recht is dat sancties worden opgelegd op een manier die door het recht zelf weer wordt
geregeld.
!
Recht: Een dwangorde die ongewenst gedrag bestraft door middel van sancties die op hun
beurt ook weer door het recht zijn vastgesteld en geregeld.
!
• Juridische sancties: Het recht reageert door een dwangmaatregel op te leggen die is uitgevaardigd
door de rechtsorde zelf en maatschappelijk is georganiseerd. Het recht vult twee taken
4
, tegelijkertijd: het schrijft voor welk gedrag moet worden vertoond en het schrijft voor welke
sanctie op overtreding staat (en hoe die moet worden opgelegd en wie bevoegd is dat te doen).
• Sociale sancties: Ontbrekende dubbele taak. Zij regelen wel degelijk wat mag en niet mag, maar
niet met welke sanctie op overtreding wordt gereageerd of hoe die sanctie moet worden
uitgevoerd/wie die sanctie mag opleggen.
!
Twee soorten regels
I. Regels die bepalen hoe mensen zich moeten gedragen
II. Regels die bepalen hoe het recht of de bevoegde functionarissen moeten reageren als de regels
onder I. worden geschonden.
!
H.L.A. HART (1907-1992)
!
Recht
- Het recht bevat twee soorten regels:
• Primaire regels die het gedrag van de normadressaat regelen
• Secundaire regels die betrekking hebben op de reikwijdte en toepassing van de primaire
regels. Zij verlenen bevoegdheden aan juridische actoren. Leggen geen verplichtingen op!
- De dubbele rol geeft de grens aan tussen rechtssystemen en andere regelsystemen. Alleen
rechtssystemen hebben twee soorten regels: primaire regels en secundaire regels.
- Sociale afstand is belangrijk. Bij kleine afstand werkt een systeem met louter primaire regels wel.
Indien deze afstand groter wordt, treden onderstaande tekortkomingen op.
!
Zelfregulering
- Bohannan: Dubbele institutionalisering. Wettelijke instituties stellen niet alleen regels voor
burgers op, maar ook regels voor zichzelf.
- Luhmann en Teubner: Autopoietisch systeem. Het maakt zichzelf.
!
Tekortkomingen primaire regels
I. Onzekerheid. Het is een verzameling losse standaarden en vormt daarmee geen systeem. Als er
twijfel rijst aan wat nu eigenlijk de regels zijn of wat de precieze reikwijdte is van een bepaalde
regel, bestaat er geen procedure hiervoor.
• Oplossing: Herkenningsregels
II. Statisch karakter. De enige manier waarop de regels van zo’n maatschappij veranderd kunnen
worden, is door een langzaam groeiproces.
• Oplossing: Veranderingsregels
III. Inefficiëntie van sociale druk. Hierdoor worden de regels gehandhaafd.
• Oplossing: Berechtingsregels
!
Herkenningsregels
- Een oplossing voor de onzekerheid die heerst onder een regime van uitsluitend primaire regels, is
de zogenaamde herkenningsregel.
- Herkenningsregel: Specificeert één of meerdere kenmerken die een regel moet bezitten wil deze
kunnen worden beschouwd als een regel van de groep die door sociale druk wordt ondersteund.
- Soms wijst een regel slechts aan waar de regel gevonden kan worden (document, gebeiteld etc.)
- Cruciale stap: Door codificatie wordt er erkend dat de verwijzing naar geschreven bronnen gezag
heeft.
!
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Esther-1993. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,98. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 70055 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen