Koop en consumentenkoop (9de druk)
Hoofdstuk 1 en 2 Koop. Hoofdlijnen
Koop
Kenmerken koop
Koop (art. 7:1 BW)
De één geeft een zaak en de ander betaalt er geld voor. Zaak is hier een ruim begrip, het kan gaan om zaken voor
stoffelijke beheersing vatbaar (art. 3:2 BW), maar ook om vermogensrechten, niet voor stoffelijke beheersing vatbaar (art.
3:6 jo 7:47 BW), zoals aandelen of computersoftware. Bij het aangaan van een koopovereenkomst zijn er geen
vormvereisten, behalve dat art. 7:1 BW wordt nageleefd. In de koopovereenkomst moet worden bepaald welke zaak
wordt verkocht, staat de zaak niet vast of is het niet bepaalbaar dan is de overeenkomst nietig (art. 6:277 BW). De
redelijkheid en billijkheid speelt hier ook een rol.
Of een overeenkomst een koopovereenkomst is, hangt af van de uitleg en wat partijen hebben bedoeld. Een vliegticket
valt daarom onder een vervoerovereenkomst, maar een toegangskaartje valt volgens jurisprudentie wel onder een
consumentenkoop. Er wordt een ruime toepassing gehanteerd bij de vraag of het een koopovereenkomst betreft.
Koopprijs
Ten tijde en ten plaatse van de aflevering moet er worden betaald (art. 7:26 BW). De verkoper kan in geval van een
consument slechts de helft van de hoofdsom als vooruitbetaling vragen. Er is hier geen grote afwijking van art. 6:27 BW.
2.3 Belangrijke onderscheidingen. Soorten koop
Consument (art. 7:5 BW)
Dit gaat om koop van een roerende zaak, die wordt gesloten door een verkoper (handelaar) die bedrijfsmatig handelt en
de koper die een natuurlijk persoon en die voor privédoeleinden handelt. Is iets een consumentenkoop, dan heeft de
consument vaak dwingendrechtelijke bescherming (art. 7:6 BW). De consument is hier de zwakkere contractspartij,
hierdoor is er meer bescherming. Bij de koop van een onroerende zaak valt het niet onder een consumentenkoop, maar
geldt er een aparte bescherming.
Zijn beroepsmatigheid en privédoeleinden beide aan de orde bij koop, dan moet het beroepsmatige karakter zeer
minimaal zijn om toch als consument aangemerkt te worden. De rechter moet beslissen welk karakter overheerst.
Gemengde overeenkomst
Een overeenkomst kan bepaalde kenmerken van een koop maar ook van een andere overeenkomst hebben,
bijvoorbeeld een aannemingsovereenkomst. Hierbij geldt dat er eerst gekeken moet worden of splitsing mogelijk is en de
bepalingen dus naast elkaar kunnen bestaan, ook wel de combinatietheorie. Zo niet, dan gaan de regels die een sterk
beschermingskarakter hebben vaak voor.
Er kan echter sprake zijn van combinatie van twee overeenkomsten, bijvoorbeeld een koop- aanneemovereenkomst, zie
art. 7:8 en 7:12 BW. Moet de verkoper de roerende zaak nog maken, dan is er sprake van zo’n overeenkomst (art. 7:5 lid
4 BW). Hiervoor gelden speciale regels in het geval van een consumentenkoop.
2.4 Koop van een vermogensrecht en koop van een nalatenschap
Koop vermogensrecht
Koop kan ook betrekking hebben op andere goederen, bijvoorbeeld vermogensrechten (art. 3:6 BW), hieronder valt de
koop van aandelen, erfpachtrecht en appartementsrecht, zie in verband daarmee art. 7:47 BW. De tweede volzin van dit
artikel geeft aan dat de regels van de gewone koop van toepassing zijn met een aantal restricties. Bij overdracht van
vermogensrecht gelden bijv. niet de regels van art. 7:9 BW maar die van boek 3 titel 4 afdeling 2. Computersoftware is
ook aan te merken als vermogensrecht, ook al is het niet voor stoffelijke beheersing vatbaar en kan er dus een
koopovereenkomst over worden gesloten.
Dit artikel heeft niet alleen betrekking op koop, maar ook verkoop van een aandeel in een nalatenschap (art. 7:48 BW).
2.6 Enige belangrijke regelingen uit de boeken 3 en 6 BW
Regelingen die ook van toepassing zijn op koop:
Art. 6:217 BW, overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding, dit kan mondeling of schriftelijk.
Art. 6:219 BW
± Herroepelijk aanbod, herroeping kan nog tot aanvaarding andere partij
± Onherroepelijk aanbod, niet meer in te trekken, bijv. bij benoemen uiterlijke aanbiedingsdatum, ‘dit
aanbod geldt tot 1 april.’ Hieronder valt ook de koopoptie
± Vrijblijvend aanbod, herroeping kan ook na aanvaarding
Art. 3:33 en 3:35 BW, er is geen gebondenheid als verkoper of koper daar niet redelijkerwijs op mocht vertrouwen
Art. 3:32 BW, koper moet handelingsbekwaam zijn, zie ook art. 1:234 BW
Art. 3:37 BW, wilsuiting heeft pas werking als het de wederpartij heeft bereikt, geldt ook bij ontbinding, art. 6:265.
Art. 6:227 BW, wanneer niet duidelijk is wat het aanbod en wat de aanvaarding is, moet er gekeken worden of
partijen het eens zijn over wie welke verplichtingen op zich neemt en dat partijen van elkaar mogen verwachten
dat er een overeenkomst tot stand is gekomen (art. 3:35 BW).
Art. 3:44 BW en art. 6:228, wilsgebreken gelden. Dit hangt samen met de conformiteit van art. 7:17 BW.
, Niet nakoming verplichtingen bij gewone koop (niet-consumentenkoop):
∞ Nakoming vorderen, art. 3:296 e.v. Is nakoming nog mogelijk, dan moet de schuldenaar nog de
mogelijkheid krijgen om te voldoen (art. 6:74 jo 81-83 BW).
∞ Aanvullende schadevergoeding (art. 6:74 e.v.), bij overmacht geldt dit niet, art. 6:75 BW
∞ Vervangende schadevergoeding, in plaats van de overeengekomen prestatie wordt een
schadevergoeding betaald (art. 6:87 BW)
∞ Ontbinding (art. 6:265 BW) al dan niet met schadevergoeding (art. 6:277 BW). Hierna ontstaan de
ongedaanmakingsverbintenissen, partijen zijn verplicht om de reeds door hen ontvangen prestaties
ongedaan te maken. Ontbinding heeft ook geen terugwerkende kracht en geen zakelijke werking. De
verkoper die al geleverd heeft wordt niet van rechtswege weer eigenaar en moet van de koper het
terugvragen.
Art. 6:81 BW, voor een schadevergoeding of ontbinding is verzuim nodig, tenzij nakoming blijvend onmogelijk is
Art. 6:82 BW, verzuim treedt in door een ingebrekestelling, zie hiervoor bij consumentenkoop ook art. 7:19a BW
Art. 6:83 BW, verzuim treedt zonder ingebrekestelling in als er voor nakoming een fatale termijn geldt.
Art. 6:96 BW, de wet gaat uit van een volledige schadevergoeding, dus inclusief gederfde winst (lid 1).
Art. 6:97 BW, de rechter begroot de schade op de manier die het meest met de aard ervan in de
overeenstemming is:
Abstracte schadeberekening, gaat om de concrete omstandigheden van het geval, bijv. de redelijke
kosten van reparatie, zonder te kijken of iets gerepareerd wordt of niet. Wel moet er een causaal verband
zijn tussen de tekortkoming en de gevorderde schade (art. 6:98 BW), verder is toerekenbaar vereist
(6:74).
Concrete schadeberekening, het gaat hier om de daadwerkelijke geleden schade. Er wordt gekeken naar
de situatie waarin de benadeelde zou hebben verkeerd als hij de schade niet zou hebben geleden en hoe
de situatie nu is.
Haviltex-norm, het gaat er om wat partijen van elkaar mochten toekennen en verwachten, het gaat niet alleen om
de overeenkomst, maar ook om de context.
Andere uitgangspunten:
Wordt een overeenkomst online gesloten, dan moet bij de aanvaarding van de koper door de verkoper worden
bevestigd dat de overeenkomst tot stand komt.
Wordt er een advertentie geplaatst voor een huis met een vraagprijs, dan gaat het niet om een aanbod maar
slechts een uitnodiging tot het doen van een aanbod, de koper kan bekijken of hij de koop wil laten doorgaan.
Is er een overeenkomst, dan kunnen partijen niet eenzijdig de overeenkomst ongedaan maken, dit kan wel met
wederzijds goedvinden of het kan van te voren worden overeengekomen met een recht van annuleren, bijv. bij
een retourbeleid in een winkel, hieronder valt niet het recht om van de bedenktijd in te roepen bij koop op afstand
De wederpartij kan gebruik maken van zijn recht van opschorting van bijv. art. 6:262 BW, de koper kan
bijvoorbeeld zijn betaling opschorten als de wederpartij niet levert. Risico bij opschorting is dat de rechter achteraf
oordeelt dat opschorting niet gerechtvaardigd was en hij daarmee zelf wordt verweten tekort te zijn gekomen.
2.7 Totstandkoming koopovereenkomst: prijs
De koopovereenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding (art. 6:217 e.v.). Voor koop zijn de regels vanaf art.
7:4 e.v. regels gesteld. Criteria is dat partijen voldoende overeenstemming hebben bereikt over de zaak, er hoeft nog
geen prijs te zijn afgesproken. Een redelijke prijs is een prijs die normaal gesproken voor de zaak wordt gegeven.
Bij koop van onroerende zaken is het verplicht de prijs in de akte te vermelden (art. 46 Wet op het Notarisambt), maar het
nalaten heeft geen gevolgen.
Uitnodiging tot onderhandelen
Bij artikel 6:217 lid 1 BW moet het onderscheid gemaakt worden tussen een uitnodiging om in onderhandeling te treden
en een uitnodiging tot het doen van een aanbod, zie hiervoor de jurisprudentie van 28 nov 2014 van de Rechtbank van
Rotterdam. Het invullen van een aanvraagformulier was hier een uitnodiging tot onderhandeling, aangezien de cursist
twee opties diende in te vullen, waarvan de onderwijsinstelling Scheidegger één van de dagen zou moeten toewijzen. Dit
was nog niet gebeurd. Er was dus geen overeenkomst tot stand gekomen.
2.8 Totstandkoming koopovereenkomst
Ongevraagde toezending (art. 7:7 BW)
Bij ongevraagde toezending is geen verplichting tot betaling. Hij hoeft ook niet te betalen voor retourzending. De kosten
komen voor degene die het toestuurt. De ontvanger is bevoegd om de zaak om niet te houden. Er wordt zo voor gezorgd
dat de verkoper het laat om ongevraagd spullen te verzenden en zo een koop te forceren.
Wil de koper de zending weigeren, dan heeft hij een zorgplicht voor de zaak (art. 7:29 BW). Maakt hij hiervoor kosten,
dan heeft hij retentierecht op de verkoper.
Geen gebondenheid
, De uitzondering in lid 1 is bedoeld om misbruik van de ontvanger te voorkomen. Bijvoorbeeld als iemand waar de
ontvanger verantwoordelijk is de zending heeft aangevraagd, dan mag hij de zaak niet houden. Dit geldt ook als iemand
anders op de naam van de ontvanger iets heeft aangevraagd, terwijl diegene dit niet wist, als de verkoper kan aantonen
dat dit het geval is, dan mag de ontvanger de zaak niet houden.
Mogelijke reacties van de ontvanger
De zaak houden en niet betalen
De zaak houden en wel betalen, dit kan aanvaarding worden gezien. Mag de betaling niet worden gezien als
aanvaarding, dan is de betaling onverschuldigd (art. 6:203 e.v.).
De zaak terugzenden, de kosten zijn voor de verzender (art. 7:7 lid 3 BW).
Toezending aan consument
Lid 2 geldt alleen in het geval van een consument, de consument hoeft niet te betalen en het uitblijven van een reactie
geldt niet als aanvaarding. Het ongevraagd toezenden naar consumenten is inmiddels een oneerlijke handelspraktijk (art.
6:193i onder f, zwarte lijst).
2.9 Totstandkoming koopovereenkomst: koop op proef
Koop op proef (art. 7:45 BW)
De koop wordt pas definitief als de koop de koper bevalt en dus voldoet. Dit wordt gesloten onder de opschortende
voorwaarde dat het de koper voldoet. De termijn moet voldoende zijn om de zaak te beoordelen. Wordt de termijn
overschreden, dan is de koop definitief geworden. De zaak is voor risico van de verkoper tot het moment dat de koop
definitief is (art. 7:46 BW), bijvoorbeeld als er iets stuk gaat.
Bij een koop op proef moet er sprake zijn van aanbod en aanvaarding. Dit is bij een proefrit van een auto nog niet het
geval. Er is dan ook geen sprake van een koop op proef. Het rechtsgevolg bij koop op proef is dat het risico van de zaak
bij de verkoper blijft. Als er geen sprake is van een koop op proef, betekent dat niet dat er te allen tijde van de koop af kan
worden gezien. Soms zijn de onderhandelingen zo vergevorderd dat er een koop is. Dit hangt af van de feiten,
bijvoorbeeld welke investeringen er al gedaan zijn en welke concrete verwachtingen er zijn bewezen.
Hoofdstuk 3 Consumentenbescherming
3.2 Consumentenbescherming
Oneerlijke handelspraktijken
De consument als zwakkere partij heeft meer bescherming (art. 6:193a BW). Bij oneerlijke handelspraktijken wordt de
consument voorgelogen of sterk misleid. De suggestie wordt bijvoorbeeld gewekt dat het een fantastisch product is,
terwijl dat het niet is, of dat het kenmerken heeft dat het niet heeft. Er mag ook niet beweerd worden dat het product het
beste is. De consument dient te stellen dat hij schade heeft geleden. Art. 6:193j lid 3 geeft de mogelijkheid om de
overeenkomst te vernietigen.
Voor de bewijslast (6:195 BW) geldt dat er op de ondernemer de bewijslast rust om de juistheid van de mededeling aan
te tonen. Er is hier sprake van volledige omkering van de bewijslast. De producent dient te stellen en te bewijzen dat de
consument geen schade heeft geleden.
Geschillencommissie
De geschillencommissie is een instantie die conflicten tussen partijen onderzoekt als deze er samen niet uitkomen. Dit
kan bijvoorbeeld gaan over conflicten over garantie, levering, reparatie of een ondeugdelijk product. De
geschillencommissie doet onderzoek en geeft daarna een bindend advies. Bij de consumentenkoop op afstand of buiten
verkoop is de handelaar verplicht informatie te verstrekken over de mogelijkheid van toegang tot buitengerechtelijke
klachten- en geschillenbeslechting (art. 6:230m onder t BW).
Om de zaak voor te kunnen leggen aan de geschillencommissie zijn er twee voorwaarden:
De leverancier moet wel lid zijn van de brancheorganisatie.
De klant moet eerst hebben geprobeerd om er met de leverancier uit te komen, zo niet dan is de klacht niet-
ontvankelijk. Lukt dat niet, dan kan hij een klacht indienen bij de geschillencommissie. Dit kan via internet. Vaak
moet er binnen 12 maanden na de klacht naar de geschillencommissie worden gegaan.
Bindend advies
Een bindend advies is een uitspraak gedaan door een derde (particuliere geschillenbeslechting) met betrekking tot een
geschil tussen twee partijen. Bindend advies is geen vonnis en dus ook niet vatbaar voor tenuitvoerlegging. Het berust op
een vaststellingsovereenkomst (art. 7:900 BW). tussen partijen Bij niet-nakoming moet er naar de rechter worden gestapt.
Wel moeten beide partijen zich houden aan de uitspraak van de geschillencommissie.
In de commissie zitten er vertegenwoordigers van brancheorganisaties en van consumenten. De geschillencommissie
kan een klacht niet-ontvankelijk, ongegrond of (deels) gegrond verklaren. Ook kunnen partijen eventueel tot een schikking
komen. Geschillencommissies worden gefinancierd vanuit de overheid en de brancheorganisaties en
consumentenorganisaties. Ook wordt er klachtgeld verwacht van degene die de zaak aanhangig maakt.
Beroep
