Samenvatting Minor Acute Zorg
1 Airway + Breathing
Luchtwegproblemen en ademhalingsstoornissen
Dyspneu benauwdheid (inefficiënte ventilatie waarbij de subjectief waargenomen
ademarbeid niet overeenkomt met het verwachte resultaat).
Dyspneu kan zowel optreden bij een lage PaCO 2 als bij een hoge PaCO2.
PaCO2: de druk van het gas in het arteriële bloed (35-45 mmHg).
- Respiratoire oorzaken dyspneu: disfunctie ademhalingscentrum, falen van de
ademhalingsspieren, gasuitwisselingsstoornissen of
toegenomen ademarbeid.
- Cardiale oorzaken dyspneu: myocardischemie (hartfalen), ritmestoornissen en
pericardiaal hartlijden.
Ten gevolge van myocardischemie loopt de druk op in de longcirculatie (longoedeem).
Primaire obstructie Vocht (bloed, braaksel, slijm), zwelling (anafylaxie, infectie,
inhalatieletsel), corpus alienum (CA), massa (tumor, bloeding, abces).
Secundaire obstructie Tong (t.g.v. bewustzijnsdaling), relaxatie van de farynx.
Obstructie lage luchtwegen: rustige diepe ademhaling, toename ademfrequentie, afname tidal
volume (ademdiepte).
Oxygenatie
: het
voorzien van weefsels met O2 (zuurstoftoevoer).
O2 diffundeert passief van de alveoli naar de pulmonaire capillairen, hier bindt het aan de
rode bloedcellen of het lost op in het plasma.
Hypoxemie Tekort O2 in het bloed.
Hypoxie Tekort O2 in de weefsels.
- Oorzaak luchtwegobstructie, stoornis in de ademhaling, pneumothorax,
CO-vergiftiging, shock, kneuzingen en breuken van ribben.
- Symptomen Versnelde oppervlakkige ademhaling, versnelde pols, bleekheid, cyanose,
verlaagd bewustzijn.
Hypercapnie Overmatig gehalte CO2 in het bloed.
- Oorzaak hypoventilatie, obstructie deel van de longen, pneumothorax, afwijkingen
ademcentrum.
- Symptomen slaperigheid, rode huid, spiertrillingen, hoofdpijn, verwardheid, hypertensie,
duizeligheid, zweten, snelle pols.
Hypocapnie Tekort CO2 in het bloed.
- Oorzaak hyperventilatie, stress, ketoacidotisch coma.
1
,- Symptomen duizeligheid, vermoeidheid, hoge ademfrequentie.
FiO2 inspiratoire zuurstoffractie (21% O2 buitenlucht)
Een deel van het CO2 wordt omgezet in HCO3- en een deel gebonden aan hemoglobine (Hb).
COPD en asthma bronchiale patiënten hebben een groot longvolume met intrinsic PEEP (Positive
end-expiratory pressure).
Astma bronchiale Inademen kost extra arbeid en een diepe ademhaling is niet mogelijk.
COPD/emfyseem Bronchioli collaberen laag, uitademen kost extra arbeid.
Acute exacerbaties (longaanval) van chronische dyspneu komt voor bij patiënten met: COPD, asthma
bronchiale, interstitieel longlijden (longfibrose), cardiomyopathie.
GOLD-classificatie (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease): classificatie ernst COPD.
Oorzaken van dyspneu:
- Obstructie (corpus alienum) - Longoedeem/pneumonie/longfibrose
- Bronchitis/astma bronchiale/COPD - Pleuritis/pneumothorax (klaplong)
- Anafylaxie (opzwellen slijmvliezen) - Longvasculatuur (embolie, pulmonale
- Neuromusculaire aandoeningen hypertensie).
- Sepsis, tumor - CVA
- Anemie (bloedarmoede) - CO-intoxicatie (let op: hoge saturatie)
- Ketoacidose, lactaatacidose - Paniekstoornis (stress)
1. Initial assessment (triage)
2. Primary assessment (ABCDE, treat first...)
3. Secondary assessment: anamneses & onderzoek (neurologisch)
Anamnese
1. Verzamelen aanvullende gegevens voor de richting van de diagnose.
2. In kaart brengen van de mate en de ernst van de dyspneu door deze te relateren aan de beperking
van de fysieke activiteit.
Ziektebeeld Symptoom
Longembolie, pneumothorax of Acute kortademigheid.
hartfalen (myocardischemie)
Infectie Acute dyspneu in combinatie met sputum en koorts.
COPD Hoesten (>14 dagen), dyspneu, piepen, voorgeschiedenis van
roken.
Pneumonie, tbc (tuberculose), Bloed ophoesten.
longembolie
Risico decompensatio cordis (hartfalen):
- Uitvragen oedeem
- Pijn/knellend gevoel op de borst
- Geneesmiddelen gebruik (uitsluiten intoxicatie)
- Inspanning
Stabiele angina pectoris (pijn op de borst): pijn gaat weg na inspanning.
Instabiele angina pectoris: pijn verdwijnt na inspanning.
Lichamelijk onderzoek
Lengte van de zinnen (hoe korter de zinnen hoe ernstiger de dyspneu)
Dyspneu in rust en bij aan- en uitkleden.
2
, Ademfrequentie
Bradypneu <8/min
Tachypneu >20/min
Lip pursing.
Kleur (cyanose, bleek, grauw).
Thoraxexcursies bij in- en expiratie (symmetrisch, diepte)
Hypo- of hypersonore percussie.
Kwaliteit van luchtweg beoordelen (vrije luchtweg/obstructie en hoorbaar/niet hoorbaar)
Extremiteiten: trommelstokvingers, perifere cyanose, gele verkleuring van de vingers en nagels,
perifeer oedeem.
Alarmsymptomen: cyanose, bloed ophoesten, gebruik hulpademhalingsspieren, intercostale
intrekkingen en afwezigheid ademgeruis.
Laboratorium onderzoek
Algemeen bloedbeeld
Hemoglobine eiwit in de erytrocyten voor transport van O2 en CO2.
Hematocriet percentage rode bloedcellen in het bloed.
Infectieparameters
Leukocyten percentage witte bloedcellen.
CRP eiwit wat wordt aangemaakt door de lever bij infecties.
Glucose
Elektrolyten
Natrium & kalium regulatie vochtbalans in het lichaam.
Nierfunctie
Ureum afvalstof die vrijkomt bij de verwerking van eiwitten, stijgt bij nierschade.
Creatinine afvalstof die vrijkomt uit de spieren.
Ureum & creatinine worden gebruikt bij het berekenen van de nierfunctie.
Leverfunctie
ASAT stof in het bloed die vrijkomt bij beschadiging van de lever- of spiercellen.
ALAT stof in de levercel voor levercelschade (vaststellen leverziekte)
Hartenzymen
Troponine & CK-MB Hartenzymen die vrijkomen bij beschadigingen van het hart.
Onderzoek op indicatie
Differentiatie tussen NT-pro-BNP Hormoon wordt geproduceerd wanneer hartfalen
cardiale of pulmonale ontstaat (verminderde pompfunctie van het hart).
oorzaak
Verdenking intoxicatie Toxicologisch Geneesmiddelbepalingen in het bloed, analyse van
onderzoek drugs in de urine en analyse op toxicologisch gebied in
zowel bloed als urine.
Uitsluiten CO- CO-Hb Onderzoek of CO gebonden is aan Hemoglobine.
vergiftiging
Verdenking longembolie D-dimeer Verbindingen die vrijkomen bij de afbraak van
bloedstolsels.
Verdenking Lactaat Beoordelen ernst van de orgaandisfunctie, lactaat
sepsis/septische shock komt vrij in weefsels wanneer er te weinig
zuurstoftoevoer is (hypoxie).
Ontregelde diabetes Ketonen in de Afvalstof van de verbranding van vet door afwezigheid
urine van voldoende glucose in het bloed.
3
, Bloedgassen
Neuromusculaire aandoeningen Normale of volledig gecompenseerde
bloedgassen.
COPD-patiënten met exacerbatie Hypoxemie met een verhoogde PaCO2
(hypercapnie) ten gevolge van hypoventilatie.
Hyperventilatie door hypoxemie Hypoxemie en een verlaagde PaCO2
(hypocapnie).
Ketoacidose en intoxicaties Normale PaO2 bij een verlaagde PaCo2 (bij
hyperventilatie).
Bij een longembolie vaak aspecifieke veranderingen in de bloedgassen.
Thoraxfoto
Op een thoraxfoto kunnen de volgende afwijkingen te zien zijn:
- Pneumothorax
- Longoedeem bij decompensatio cordis (centraal oedeem)
- Longoedeem bij een geneesmiddelreactie en of intoxicatie (perifeer oedeem)
- Pleuravocht (DC).
- Bloed/vocht.
- Gebroken ribben bij een traumapatiënt.
- Tumoren van de long die de consolidatie en pneumonie achter bronchusobstructie verklaren.
- Toename van grootte hart bij DC.
- Breedte mediastinum (ruimte tussen longen) toegenomen bij aortaruptuur.
Bij verdenking op hartfalen wordt een ECG gemaakt, een normaal ECG sluit hartfalen uit maar een
abnormaal ECG toont geen hartfalen aan (geeft inzicht in etiologie).
Bij echografisch onderzoek kan het schuiven van de viscerale en de pariëtale pleurabladen getoond
worden voor het uitsluiten van een pneumothorax.
CT-scan
1. Perfusiescan (intraveneuze injectie van radioactief materiaal).
2. Ventilatie (patiënten ademen radioactief gas in).
Gated blood pool scan: vaak uitgevoerd op de IC, geeft informatie over het linkerventrikelvolume en
de ejectiefractie.
Voordelen CT-scan: 3D, betere resolutie, betere contrastverschillen, duur is minder lang.
Behandeling dyspneu
Gericht op onderliggende pathofysiologische mechanismen.
Reduceren van dyspneuklachten door vermindering koolzuurproductie, afname dode ruimte
ventilatie, opheffen hypoxemie of beperken metabole acidose.
Opheffen hypoxemie: zuurstoftherapie (toedienen zuurstof).
Gezonde patiënt: 4-6 liter zuurstof per minuut.
COPD patiënt: 2-3 liter zuurstof per minuut (stapelen CO 2).
4