Een uitgebreide en complete samenvatting voor het vak Strafprocesrecht in de praktijk, wat in het 1ste jaar van HBO-Rechten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) wordt gegeven. Zelf heb ik met deze samenvatting een 8 behaald voor dit tentamen.
Werkcollege 1 /15 november
Strafprocesrecht algemeen
Het strafprocesrecht draait helemaal om de verdachte.
De onschuldpresumptie is een grondbeginsel van het strafrecht, dat bepaalt dat eenieder
voor onschuldig dient te worden gehouden tot het tegendeel bewezen is, artikel 6, lid 2
EVRM (mensenrecht).
(In het opportuniteitsbeginsel, artikel 167 en artikel 242 Sv, houdt in dat het Openbaar
Ministerie kan afzien van vervolging op gronden aan het algemene belang ontleend. Dit is
een echt Nederlands beginsel.) Het legaliteitsbeginsel houdt kortgezegd in, dat behoudens
uitzonderingen, alle geconstateerde strafbare feiten dienen te worden vervolgd.
Het opportuniteitsbeginsel heeft tot doel het legaliteitsbeginsel zijn scherpte te ontnemen.
Het legaliteitsbeginsel houdt namelijk in dat de overheid elke overtreding van een bepaling
die zij belangrijk genoeg heeft gevonden om strafbaar te stellen dient te vervolgen. De
rechtsgemeenschap mag op vervolging rekenen: regels zijn regels. Het
opportuniteitsbeginsel daarentegen maakt dat het mogelijk is per geval een billijke beslissing
te nemen. Niet in elke geval is vervolging immers de beste oplossing.
Het materiële strafrecht regelt welk gedrag onder welke omstandigheden strafbaar is en tot
welke sancties dat gedrag kan leiden. Het strafproces daarentegen geeft aan welke
procedure moet worden gevolgd wanneer iemand ervan wordt verdacht een strafbaar feit te
hebben gepleegd.
Het strafvorderlijk legaliteitsbeginsel
Met strafvordering wordt bedoeld opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten
en de tenuitvoerlegging van straffen.
Art. 1 Sv: Strafvordering heeft alleen plaats op wijze bij de wet voorzien. Dit betekent dat het
gehele strafprocesrecht in formele wetten geregeld moet worden.
Een Formele wet = een wet in Formele zin = gevormd door de Regering en de Staten-
Generaal.
Strafvordering wordt in formele wetten geregeld, omdat ze dus alleen gemaakt mogen
worden door de Regering en de Staten-Generaal, omdat dat niet per gemeente, provincie of
iets dergelijks verschillend mag zijn.
Het strafrechtelijk legaliteitsbeginsel
Art. 1 Sr: Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke
strafbepaling; bij verandering in de wetgeving na het tijdstip waarop het feit is begaan,
worden de voor de verdachte gunstigste bepalingen toegepast.
1. Het lex scripta-beginsel; alles moet opgeschreven zijn, dus we doen niet aan
gewoonterecht. Alles moet terug te vinden zijn.
2. Het verbod van terugwerkende kracht van strafbepalingen; als jij in 2016 iets hebt
gestolen, dat was toen nog niet strafbaar en in 2017 wordt het wel strafbaar, dan
kunnen ze je daar niet meer mee pakken.
3. Het verbod van analogie; de wet moet precies hetzelfde zijn/overeenkomen met de
casus die plaats vindt. Wat jij hebt gedaan moet dus precies zo vast zijn gesteld in de
wet.
, 4. Het lex certa-beginsel of bepaaldheidsgebod; zeg duidelijk in een artikel wat er
verboden is. Dit beginsel is eigenlijk een verbod op vaagheid. De wetgever moet dus
zorgen dat de wet voor iedereen zo duidelijk mogelijk is.
Actoren in het straf(proces)recht
De strafrechter
De officier van Justitie
De verdachte
De raadsman
De politie
De griffier
Het slachtoffer
Deze hebben allen hun eigen plaats en rol, rechten en verplichtingen. Komende weken
komen zij aan de orde en wordt duidelijk wanneer zij het in strafproces aan de orde komt.
Ons strafproces kan worden gekarakteriseerd als gematigd inquisitoir of, zo men dat wil, als
gematigd accusatoir.
Inquisitoir karakter
Belangrijkste kenmerk van een inquisitoire procesvorm is dat er een ambtshalve onderzoek
plaatsvindt dat is gericht op het vaststellen van de waarheid en waarin de verdachte
voorwerp van het onderzoek is. In het inquisitoire proces heeft de verdachte niet dezelfde
rechten als het OM. De verdachte heeft geen zelfstandige rechten en bevoegdheden. In dit
inquisitoire proces staat de waarheid centraal.
Je hebt weinig te zeggen als verdachte zijnde (denk aan de Spaanse inquisitie, een verdachte
had bij de Spaanse inquisitie niks te zeggen. Je hebt als verdachte weinig te zeggen/in te
brengen).
Accusatoir karakter
Het uitgangspunt van de accusatoire procesvorm is dat het proces is geconstrueerd als een
proces tussen twee – in theorie – gelijkwaardige partijen. De partijen zijn verantwoordelijk
voor het aanbrengen van bewijsmateriaal in het belang van hun positie.
Je hebt ongeveer evenveel macht/te zeggen als de Officier van Justitie.
Het Nederlands stelsel is de laatste decennia steeds sterker accusatoire trekken gaan
vertonen.
, Werkcollege 2 /22 november
Verdachte en raadsman
In ons strafrechtelijk stelsel bestaat het nemo-tenturbeginsel, hetgeen inhoudt dat niemand
actief behoeft mee te doen aan zijn eigen veroordeling, noch daartoe verplicht dan wel
gedwongen kan worden en dat hij tot die veroordeling voor onschuldig (ten aanzien van de
verdenking) wordt gehouden.
Bij het grote publiek zal dit bekend zijn als ‘the right to remain silent’. Het gaat niet om een
absoluut recht, maar het is wel duidelijk dat uitzonderingen beperkt zullen zijn en vragen om
een specifieke rechtvaardiging.
Aan het zwijgen van een verdachte mogen onder omstandigheden (voor hem) nadelige
gevolgen worden verbonden.
In Nederland was eerst consultatiebijstand, dan mag de verdachte de advocaat voor het
verhoor spreken, maar mocht de advocaat niet mee tijdens het verhoor. Dat is veranderd
doordat de Europese rechter het daar niet mee eens was. Nu is er verhoorbijstand, daarmee
kan de advocaat mee tijdens het verhoor van verdachte.
De raadsman
De raadsman is de advocaat, hij is degene die de verdachte bijstaat tijdens het strafproces.
De raadsman heeft een adviserende rol, hij moet het standpunt juridisch vertalen. Zijn rol is
het bijstaan van de verdachte. In het geval van afwezigheid van de cliënt is zijn rol beperkt
(artikel 280 Sv).
De raadsman voert het woord namens zijn cliënt door middel van een pleidooi (artikel 279,
lid 1 Sv).
De raadsman is niet toegestaan om handelingen te verrichten tegen de kennelijke wil van
hun cliënt.
Rol en taak van de raadsman
De raadsman dient onafhankelijk namens zijn cliënt op te treden en behartigt alleen
diens belangen.
Hij verwoord het standpunt dat instemming heeft van zijn cliënt (onzelfstandigheid).
Hij verwoordt wat zijn cliënt wil dat hij verwoordt. Zijn Cliënt bepaalt als het ware
wat hij doet.
Hij beschikt over de bevoegdheden die zijn cliënt zijn toebedeeld (eenheid van
verdediging).
De raadsman heeft een geheimhoudingsplicht ten aanzien van hetgeen cliënt met
hem bespreekt (vertrouwelijkheid).
Indien de verdachte de leeftijd van zestien jaar nog niet heft bereikt, komen alle aan de
verdachte toekomende bevoegdheden ook toe aan zijn raadsman, artikel 501, lid 1 Sv.
Hetzelfde geldt ten aanzien van de berechting van een verdachte bij wie een zodanige
gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens wordt vermoed dat hij
ten gevolge daarvan niet in staat is zijn belangen behoorlijk te behartigen, artikel 509a Sv jo.
Artikel 509d, lid 3 Sv. In die gevallen is geen plaats voor afstand van het recht op
rechtsbijstand.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cemdalyan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
