Eigentijdse Geschiedenis Hoorcollege week 1
Deel 1 20e eeuw
Karakter van 20e eeuw
Het had een betere eeuw moeten worden dan de 19e eeuw. Economisch ging het goed
(dubbelen bbp), technologisch ging het ook enorm op vooruit (telegraaf, telefoon,
chemische industrie) ging gepaard met beschaving (1e strofe Symborska)
Brezinski: 187 miljoen mensen overleden door toedoen oorlog (genocide, honger etc.)
dus 20e eeuw Januskop (twee gezichten, zowel pessimisme als optimisme)
Historiografie
Optimisten: Hobsbawm kloven arm en rijk etc. dichten, minderheden gerespecteerd
(mensenrechten), economie ging goed. Rutger Bregman en Steven Pinker, historisch
onderbouwen van optimisme Pinker: homocide-rate – variabele: kans dat je door
toedoen van ander om het leven komt, die is enorm gedaald heeft te maken met
beschaving.
Pessimisten: Ian Kershaw etc. de moderne mens heeft moderniteit aangegrepen om
medemens uit te schakelen.
In dit college: combinatie van beiden lijn van ambivalentie van zoeken naar veiligheid
(rode draad).
Men heeft een zoektocht naar veiligheid: leidt tot uitbreiding van ic-bedden, bouwen van
bunkers, maar ook tot het uitbreiden van wapenarsenaal (veiligheid ten koste van de ander-
veiligheidsdilemma).
De zoektocht naar veiligheid staat dus centraal in de 19e eeuw, misschien nog wel meer dan
in andere eeuwen. Een verlangen om hun veiligheid veelomvattender vorm te geven
mede door opkomst van politieke partijen etc.
Veiligheid (filosofische definitie) : the anticipated state of being unharmed in the future
(fysieke + psychologische dimensie)
Timescape (tijdlandschap- Barbare Adam): The way individuals locate themselves in socio-
historical time and space (In welke generatie je geboren bent, bepaald je wereldbeeld
ben je in 1970 geboren heb je optimistischer wereldbeeld dan dat je in 2000 geboren bent)
Tijdschappen:
1.Vroegmodern- apocalyptisch (Menselijk valt samen met Goddelijke (middeleeuwen), als
boer op het land veilig maar ook een poort naar de hemel, dus was beiden belangrijk omdat
leven onzeker was)
2.Modern - utopisch (na verlichting veranderde dit, je bent niet meer afhankelijk van de
goden etc., je kan jezelf verzekeren etc.)
3.Postmodern – seculier-apocalyptisch (machines etc. die ons leven beter maken, keren zich
tegen ons en leidden tot meer ellende (pandemieën, bosbranden etc.), niemand gelooft
echter meer in een verlossende God zoals dat in de middeleeuwen het geval was
,Deel 2 WO 1
Interpretatie en memory
For God, King and Fatherland vs A muddy atrocious war with little victory
Käthe Kollwitz: stuurde haar zoon naar het front, omdat ze trots was, ze wilde een heroïsch
beeldhouwwerk maken werden twee rouwende ouders.
Opkomst van herdenkingen over WO1 zelfs in neutraal Nederland.
Deze herdenkingen zijn vaak erg tragisch etc. Het was zinloos, maar men maakte het toch
een soort van zoet door de tragiek ervan.
Historiografie
Meer aandacht gekomen voor de oorlogsschuld en oorlogsmisdaden. Franse kerstballen met
afgehakte hoofd van Willem II van Duitsland.
Sleepwalkers etc.
Vijf theorieën voor ontstaan WO 1:
1. Wapenwedloop heeft geleid tot conflict (kwam op in jaren 60, 70 en 80 van 20 e
eeuw) klopt echter niet helemaal, want zijn nu veel meer wapens en is nu ook
geen dreiging voor WO
2. Millitaire plannings-theorie gaat niet om aantal wapens, maar welke plannen je
hebt met het leger (in vredestijd: met leger oefenen en plannen). Waar kwamen die
plannen op neer: je soldaten met de trein naar het front sturen en met name militair
van aard (nu gaat politiek voor militair- oorlog ultieme middel). Schliefenplan: 1905
via Nederland en België Frankrijk veroveren, in 40 dagen tijd, daarna de Russen
verslaan. Russen waren echter al moderner dan gedacht.
3. Spirit of the times-theorie (Zeitgeits) Het hing al in de lucht, het internationale
stelsel (Concert van Europa) was uit elkaar gevallen en men was vergeten hoe erg
oorlogen waren. Mannen die niet naar front gingen waren laf etc. Kans om via oorlog
juk van oorlog imperialisme van zich af te werpen (Griekenland, Albanië etc.) veel
mensen hadden ook het idee dat het Westen in crisis zat (verwijfd, men moest
geweld gebruiken)
4. Conspiracy outcome-theorie (samenzweringstheorie) alles wat verkeerd gaat is
schuld van vijand. Het is vooropgezet plan om oorlog uit te ketenen.
5. Sleepwalkers-theorie (Clark) de landen en legerleiding etc. hebben elkaar de
oorlog in gerommeld. Men overlegde niet, omdat men vanuit veiligheidsdilemma de
ander aanviel. Hij haalt vijandbeeld van Duitser onderuit (iedereen had schuld aan de
oorlog).
Er moet gekeken worden naar Macro, Meso en Microniveau
Domestic triggers: social dynamics: opkomst economie en groei bevolking etc. +
regeringslegitimiteit: autocratieën in crisis + imperialisme en kolonialisme + cultuur.
International triggers: geen diplomatiek overleg/congres (behalve mogelijkheid doordat men
familie was van elkaar), kleine oorlogen (Balkan) en allianties
, Leadership triggers: geen enkele politiek leider die overleg wilde iedereen wilde
offensieve oorlog (doorstoten door fronten) (echter: offensive or defensive warfare en
Dynamic vs immobilised)
Dus vanuit het veiligheidsdilemma werden bepaalde keuzes gemaakt, men wilde niet
onderdoen voor ander en was vanuit binnenlandse politiek gedoemd tot oorlog (ieder had
zijn eigen idee waarom er oorlog nodig was).
Deel 3
Einde van de oorlog
Waardoor verloor Duitsland
- Entree Amerika 1917: financierde Westen (door neerhalen Amerikaans
passagierschip)
- Russische Revolutie 1917
- Duits offensief van 1918
Ook door de ziekte kwam het tot een einde (Spaanse griep).
Nederlandse connectie
Keizer Wilhelm II verbleef in Nederland. Landen vroegen om uitlevering Wilhelmina vroeg
Wilhelm II om te stoppen met oorlog, zodat er nog wat voor Duitsland te redden viel en hij
mocht dan in Nederland verblijven. Ze kenden elkaar goed en Wilhelmina zei Onkel Willy.
Hindenburg en consorten vonden dit echter een nederlaag en stemden niet toe.
Als dit wel was gebeurd zou het verdrag van Versailles niet geschreven zijn en had dit niet
zijn effect op Duitsland gehad echter: what if- history
Total War
Totale mobilisatie: war-economy + militarisatie + thuisfront
Total war methods: Zee blokkade + steden gebombardeerd etc. + gifgasaanvallen
Totale controle over samenleving
Leidde allemaal tot totale disaster
Vrede van Versailles: Diktatfrieden er bestond nog een Duitsland, dus men kon zich nog
vernedert voelen (men had ook niet verwacht door propaganda, dus kon verlies niet
uitleggen)
Consequenties
- Fragmentering van de wereldkaart (uiteenvallen O-H etc. + opkomst nieuwe staten)
- Internationale instabiliteit alleen in West-Europa stopte de oorlog (in andere
landen ging het na 1918 door, Turken vs Grieken, pas in 1923-1925 stopten
gevechten)
- Domestic instability: revoluties, opkomst jonge democratieën, polarisatie
