Hersenen en endocrinologie
Telencephalon/ cerebrum
- Grote hersenen
- Fissura longtitudinales cerebra
- Hemisferen, links en rechts, beide verschillende functies
Links: schrijven, wiskunde
Rechts: ruimtelijke oriëntatie
- De groeven in de hersenen die zijn bij iedereen anders, ze zorgen voor oppervlaktevergrooting
- Opgedeeld in 4 kwabben
Frontaal (lobus frontalis)
Pariëtaal (lobus parietalis)
Temporaal (lobus temporalis)
Occipitaal (lobus occipitalis)
Limbisch systeem (inclusief diencephalon)
- Reguleren emotionele toestand, emotionele herinneringen worden hier verwerkt
- Motivatie
- Ondersteuning geheugen
Hippocampus
- Latijns voor zeepaardje
- Betrokken bij het geheugen algemeen en het ruimtelijke geheugen (navigatie). Speelt met name
een rol bij het consolideren van het geheugen, dus van het kortetermijngeheugen vastleggen in het
lange termijn geheugen.
Amygdala
- Angst
- Seksuele oriëntatie
- Sociale interactie
- Onderzoek laat zien dat de activiteit in de amygdala van vrouwen lijkt op die van homoseksuele
mannen
Diencephalon
Thalamus
Groot eivormige massa
Circa 80% van diencephalon
Schakelstation (selectief)
Alle sensorische neuronen (gevoel overbrengen) passeren de thalamus. In de thalamus
worden deze neuronen gefilterd en vervolgens verwerkt in de grote hersenen. Alle prikkels
zijn te veel voor de grote hersenen vandaar dat ze worden gefilterd
Hypothalamus
Integratie van neuronale paden die betrokken zijn bij autonome, emotionele, somatische en
endocriene functies zoals: Temperatuur, dorst, honger, biologische klok en bloeddruk
Afgifte van RH en IH aan hypofyse (releasing hormonen/inhibitoire hormonen)
Optisch chiasma zit hieraan vast, de kruising voor het doorgeven van de informatie van de
ogen. Stel hier zit een tumor -> gezichtsuitval
,Hypofyse
Hypofyse wordt aangestuurd vanaf de hypothalamus. Zonder elkaar kunnen ze niks
Hypofyse geeft 9 hormonen af
Gelegen in sella turcica (os sphenoid)
Endoctiende systeem
Hypofysevoorkwab
Adenohypofyse -> adeno betekend klierweefsel
Endocriene cellen omgeven door capillairnetwerk
Poortadersysteem
Maakt en geeft hormonen af onder invloed van regulerende hormonen uit de hypothalamus
Bijvoorbeeld groeihormoon en TSH (thyroïd stimulerend hormoon -> schildklier stimulerend
hormoon)
Vanuit de hypothalamus gaan via de bloedbaan hormonen naar de hypofysevoorkwab en
dat activeert de cellen in de hypofyse zelf om hormonen af te scheiden richting andere
organen
Hypothalamus stuurt hypofyse aan, hypofyse stuurt schilklier aan. De hoeveelheid TSH
wordt gemeten, als er genoeg is dan wordt er via negatieve feedback ervoor gezorgd dat de
hypothalamus en de hypofyse minder actief worden -> minder aanmaak schilklierhormoon
Hypofyseachterkwab
Neurohypofyse
De hormonen worden aangemaakt in de kernen van de hypothalamus (ADH en oxytocine)
gemaakt, deze gaan via de uitlopers naar de achterkwab toe waar ze worden afgegeven.
In de achterkwab wordt niks aangemaakt, alleen datgene wat in de hypothalamus is
gemaakt wordt afgegeven.
Bevat axonen van neuronen: cellichamen in hypothalamus
Geeft hormonen af die gemaakt zijn in de hypothalamus
ADH (antidiuretisch hormoon, zorgt ervoor dat je minder urine produceert) en oxytocine
(knuffelhormoon, vooral bij pasgeboren baby’s, ook positief effect op melkproductie)
Andere onderdelen die zich in het endocriene systeem bevinden:
Thyroïd, thymus, bijnieren, pijnappelklier, parathyroïd, hart, nier, vetweefsel, spijsverteringskanaal,
eilandjes in de pancreas en de geslachtsorganen
Hormonen adenohypofyse
ACTH = corticotropine/adrenocorticotroop -> bijnieren
TSH = thyroïd stimulerend hormoon -> schildklier
GH = groeihormoon -> bijvoorbeeld lever en verschillende spierweefsels
PRL = prolactine -> melklieren
FSH = follikel stimulerend hormoon -> testes bij de man en ovaria bij de vrouw
LH= luteïniserend hormoon -> testes bij de man en ovaria bij de vrouw
MSH = melanocyt stimulerend hormoon -> melanocyten (onbekende betekenis bij gezonde
volwassenen)
Hormonen neurohypofyse
, Oxytoxine = knuffel hormoon -> bij vrouwen het gladde spierweefsel in de baarmoeder en
melkklieren, bij mannen het gladde spierweefsel in de zaadklier en prostaatklier
ADH = antidiuretisch hormoon -> nieren
Chemische signaalstoffen
- Vervoerd door de bloedbaan
- Komen terecht bij doelcellen met specifieke receptoren voor specifiek hormoon
- Er is een speciaal slot voor elk hormoon, wel werken hormonen vaak op verschillende processen/
organen in het lichaam -> specifiek en aspecifiek
Structuur van hormonen
Drie typen hormonen:
Aminozuurderivaten
Klein en lijken op aminozuren
Peptidehormonen
Ketens van aminozuren
Vetderivaten
- Steroïdhormonen: lijken op cholesterol, niet oplosbaar in water, transport nodig in het
bloed
- Eicosanoïden: opgebouwd uit vetzuren
Deze hormonen hebben allemaal een andere manier van werken in een cel
Hormonen -> reactie
Eerste signaalstof
1- Membraanreceptor kan geactiveerd worden door een bepaald hormoon
2- De peptidehormonen en de eicosanoïden activeren via die receptor een G-eiwit
Tweede signaalstof
3- Er wordt door het G-eiwit een adenylaatcyclase geactiveerd
4- In de cel wordt de tweede signaalstof geactiveerd: cAMP (cyclisch AMP)
Uiteindelijk zorgt dit ervoor dat er in de cel een reactie plaatsvindt, bijvoorbeeld dat er een opening
voor bepaalde ionen in het celmembraan komt
1- Steroïdhormonen gaan door het celmembraan
2- Sommige steroïdhormonen kunnen ook de celkern in
3- Sommige hebben invloed op het mitochondrium (energiehuishouding binnen cel) -> toename ATP
productie -> reactie doel cel
1- TSH hormonen gaan de celkern in
2- De TSH hormonen activeren een stukje genetisch materiaal
3- Het gen zet aan tot het maken van eiwitten
Hypothalamus – hypofyse
- Hoe weet een klier nu of er hormoon nodig is?
Dit wordt meestal gemeten door de concentratie van bijvoorbeeld het schildklierhormoon in het
bloed. Het kan ook zijn dat er bepaalde zenuwen informatie doorgeven aan de hypothalamus, als
bijvoorbeeld de bijnieren aangestuurd moeten worden. De hypothalamus is “de baas” en de
hypofyse is “de uitvoerder”.
- Zenuw- en hormoonstelsel werken nauw samen
Hypothalamus staat hierbij centraal
