Samenvatting van de Historische Context Verlichting voor VWO, inclusief verplichte voorbeelden. Samengevat vanuit de syllabus met soms wat extra (handige) informatie
Geschiedenis – HC Verlichting
Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de samenleving?
Wetenschappelijke revolutie → 1650: verlichte denken. Empirisme en rationalisme stelden
oude inzichten ter discussie. Traditie en (bij)geloof plaatsmaken voor verstand en rede.
Verlichting draait om tolerantie, vrijheid, broederschap en gelijkheid. Staat en kerk geen
misbruik maken van macht.
Verlichting → grote veranderingen in denken over sociale verhoudingen, politiek, economie
en religie. Inrichting samenleving moest gebaseerd zijn op rede in plaats van erfelijke
rechten en plichten of religieuze ideeën. Mate waarin iets bijdragen aan samenleving >
sociale klasse. Ging in tegen standenmaatschappij.
Verlichte denkers publiceerden ideeën over soevereiniteit, relatie tussen vorst en
onderdaan, staat en burger, vrijheid en gelijkheid. Had invloed publieke opinie. Sommige
vorsten bereik aantal ideeën uit te voeren, maar hielden tegelijkertijd macht in handen:
verlicht absolutisme. Algemeen belang erg belangrijk. Religieus gebied discussies over
hoeveel invloed God dagelijks leven. Nadenken over ideale samenleving versterkte
vertrouwen verstand en rede mens → optimisme en vooruitgangsgedachte.
Ontstonden twee stromingen: gematigde verlichte denkers en radicale verlichte denkers.
Gematigd verlichte denkers evenwicht tussen rede en traditie, radicale verlichte denkers
universele waarden zoals democratie. Dus verschillende ideeen over hoe ver vrijheid en
gelijkheid moesten gaan. Verlichte denkers waarschuwden voor gevaar radicalisme als
gevolg van consequent doorvoeren rationalisme.
Belangrijkste denkers verlichting:
John Locke. Alle mensen vrij en gelijk. God natuurwet gemaakt, iedereen gelijke
grondrechten. Regerende vorst grondrechten niet genoeg bewerkstelligde? Volk
mocht vorst afzweren. Grondlegger liberalisme. Zoveel mogelijk vrijheid individu,
zolang vrijheid anderen niet beperkt. Sociaal Contract tussen regering en
volksvertegenwoordiging: fictieve overeenkomst, gezag en bevolking spreken af wat
rechten en plichten richting elkaar zijn. Gezag legitiem als bevolking goedkeurt.
Jean-Jacques Rousseau. Volssoevereiniteit en algemene wil enige bron
staatsgezag. Directe democratie. Sociaal Contract.
Charles de Montesquieu. Trias Politica. Grote verandering, in die tijd macht in
handen één persoon. Checks and balances, machten moesten controleren en
aanvullen. Grondlegger sociologie.
Baruch Spinoza. Ontkende wonderen Jezus Christus. Alles wat bestond, was
verschijning van God. God niet schepper wereld. Alleen op rede.
Voltaire. Aanstischter Fr Revolutie. Vrijheid van meningsuiting en godsdienst. Goed
onderwijs, zodat straks kiesrecht.
Thomas Hobbes. Mensen gedreven door egoïstische beweegredenen en
eigenbelang. Wetten en regels door koning of staat
René Descartes. Rationalisme. Kennis enkel gebaseerd denken. Voorstander
empirisme. Beginpunt kennis ervaring of zintuiglijke waarneming.
Gelijktijdig met Verlichting, macht vorstenhuizen op politiek, economisch, militair en religieus
gebied verder uitgebreid en gecentraliseerd. Vorsten streefden naar absolute macht,
waarvan ze vonden dat ze er recht op hadden door Droit Divin. Gedachte dat God vorst
aangesteld had om koning te worden.
Verlichting leidde tot verandering politieke cultuur. Ideeeën verspreid met behulp nieuwe
media, zoals pamflet en boek. Nagedacht ideale samenleving. Vorsten moesten rekening
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katjafikse. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,79. Je zit daarna nergens aan vast.
